قرآن و علوم بشرى | کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک :
support@alefbalib.com
نام :
*
*
نام خانوادگی :
*
*
پست الکترونیک :
*
*
*
تلفن :
دورنگار :
آدرس :
بخش :
مدیریت کتابخانه
روابط عمومی
پشتیبانی و فنی
نظرات و پیشنهادات /شکایات
پیغام :
*
*
حروف تصویر :
*
*
ارسال
انصراف
از :
{0}
پست الکترونیک :
{1}
تلفن :
{2}
دورنگار :
{3}
Aaddress :
{4}
متن :
{5}
فارسی |
العربیه |
English
ورود
ثبت نام
در تلگرام به ما بپیوندید
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ...
همه موارد
عنوان
موضوع
پدید آور
جستجو در متن
: جستجو در الفبا
در گوگل
...جستجوی هوشمند
صفحه اصلی کتابخانه
پورتال جامع الفبا
مرور منابع
مرور الفبایی منابع
مرور کل منابع
مرور نوع منبع
آثار پر استناد
متون مرجع
مرور موضوعی
مرور نمودار درختی موضوعات
فهرست گزیده موضوعات
کلام اسلامی
امامت
توحید
نبوت
اسماء الهی
انسان شناسی
علم کلام
جبر و اختیار
خداشناسی
عدل الهی
فرق کلامی
معاد
علم نفس
وحی
براهین خدا شناسی
حیات اخروی
صفات الهی
معجزات
مسائل جدید کلامی
عقل و دین
زبان دین
عقل و ایمان
برهان تجربه دینی
علم و دین
تعلیم آموزه های دینی
معرفت شناسی
کثرت گرایی دینی
شرور(مسأله شر)
سایر موضوعات
اخلاق اسلامی
اخلاق دینی
تاریخ اسلام
تعلیم و تربیت
تفسیر قرآن
حدیث
دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات
سیره ائمه اطهار علیهم السلام
شیعه-شناسی
عرفان
فلسفه اسلامی
مرور اشخاص
مرور پدیدآورندگان
مرور اعلام
مرور آثار مرتبط با شخصیت ها
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی
مرور مجلات
مرور الفبایی مجلات
مرور کل مجلات
مرور وضعیت انتشار
مرور درجه علمی
مرور زبان اصلی
مرور محل نشر
مرور دوره انتشار
گالری
عکس
فیلم
صوت
متن
چندرسانه ای
جستجو
جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در سایر پایگاهها
جستجو در کتابخانه دیجیتالی تبیان
جستجو در کتابخانه دیجیتالی قائمیه
جستجو در کنسرسیوم محتوای ملی
کتابخانه مجازی ادبیات
کتابخانه مجازی حکمت عرفانی
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
کتابخانه تخصصی ادبیات
کتابخانه الکترونیکی شیعه
علم نت
کتابخانه شخصی
مدیریت علاقه مندیها
ارسال اثر
دانشنامه
راهنما
راهنما
قرآن و علوم بشرى
کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
فارسی
کتاب الکترونیکی
میانگین امتیازات:
امتیاز شما :
تعداد امتیازات :
0
قرآن و علوم بشرى
ویرایش اثر
کلید واژه اصلی :
وحی شناسی
,
اصطلاحنامه علوم قرآنی
سوال:
با توجه به آيه شريفه لا رَطْبٍ وَ لا يابِسٍ إِلَّا فِى كِتابٍ مُبِينٍ آيا تمام علوم بشرى (مانند رياضى، فيزيك، طب و ...) در قرآن موجود است؟
پاسخ تفصیلی:
رطب و يابس در كتاب
خداى سبحان، قرآن كريم را «كتاب مبين» معرفى مىكند: قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَ كِتابٌ مُبِينٌ «1».
و در جاى ديگر مىفرمايد: لا رَطْبٍ وَ لا يابِسٍ إِلَّا فِى كِتابٍ مُبِينٍ «2»؛ يعنى، هيچ تر و خشكى نيست، مگر آنكه در كتاب مبين آمده است.
بنا بر گفته برخى مفسران، مقصود از «رطب و يابس»- به قرينه قبل و بعد آيه- علم همه اشيا است؛ چنانكه در آيه ديگر مىفرمايد: ما فَرَّطْنا فِى الْكِتابِ مِنْ شَيْءٍ «1»؛ يعنى، هيچ چيزى در كتاب الهى فروگذار نشده است. در حالى كه بسيارى از علوم و دانشها مانند رياضى، فيزيك، پزشكى، مكانيك و ... در ظاهر الفاظ قرآن ديده نمىشود. درباره چگونگى سازگارى با اينگونه آيات، احتمالات و ديدگاههاى چندى وجود دارد:
1. منظور از «كتاب مبين» در آيه 59 سوره «انعام»، علم الهى يا لوح محفوظ است و «كتاب» در آيه 38 همان سوره «اجل» است، نه قرآن مجيد. در بعضى از روايات نيز «كتاب مبين» به «امام مبين» معنا شده است. «2»
2. منظور از «كتاب» همين قرآن، به لحاظ باطن والاى آن است كه «امالكتاب» مىباشد؛ زيرا همه حقايق در آن نهفته است و انسان كامل به آن دسترسى دارد.
3. منظور از «كتاب» قرآن است و در مراتب مختلف آن، همه امور دين و دنيا وجود دارد.
4. منظور از «كتاب» همين قرآن- در همه مراتب آن- است؛ ليكن مراد از همه چيز، اصول و كلياتى است كه بر اساس آن، دانشها و معارف مختلف را مىتوان بنيان نهاد و رشتهها و انگارههاى گوناگون علمى را توليد كرد.
5. منظور از كتاب، قرآن در همه مراتب آن است؛ ليكن مراد از همه چيز، جامع بودن قرآن نسبت به تمامى معارف و دستوراتى است كه در جهت هدايت بشر و نيل به سعادت او مؤثر است. اين مجموعه مشتمل بر عقايد، جهانبينى، آموزههاى اخلاقى و دستورات عملى جامعى در حوزه روابط چهارگانه انسان (رابطه با خدا، ديگران، خود و جهان) است. (2). الزركشى، بدرالدين محمد بن عبداللَّه، تفسير البرهان فى علوم القرآن، تحقيق: محمد ابوالفضل ابراهيم، (قاهره: دار احياء الكتب العربيه)، ج 1، ص 529.
علامه طباطبايى همين ديدگاه را اختيار كرده و در ذيل آيه وَ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْءٍ «1» مىنويسد: «ظاهراً مراد از «كل شىء» هر چيزى است كه به هدايت مربوط باشد. هر چه كه مردم در مورد مبدأ، معاد، اخلاق فاضله، شريعتهاى الهى، قصص و موعظهها احتياج دارند، قرآن به آن هدايت و بيان كرده است و ما از ظاهر قرآن و مقاصد آن، همين مطلب را متوجه مىشويم.
اما در روايات نقل شده است كه در قرآن، علم گذشته و آينده، تا قيامت موجود است. اگر اين روايات صحيح باشد، منظور از «تبيان» اعم از دلالت لفظى است. پس شايد اشاراتى از غير طريق دلالت لفظى دارد و اسرارى را كشف مىكند كه فهم عرفى، به آنها راهى ندارد». «2»
بنابراين اگرچه علامه طباطبايى قرآن را بيانگر هر چيزى كه به هدايت مربوط مىشود، دانسته است اما گستردگى دانشهاى قابل استخراج از قرآن را نفى نكرده است.
درباره گستردگى و جامعيت قرآن، مىتوان ديدگاههاى دانشمندان را به سه گروه تقسيمبندى كرد:
1. ديدگاه حداكثرى؛ كه به گستردگى قرآن در همه علوم و روشها معتقد است.
اين گروه از طرفداران جامعيت قرآن، قرآن را دربردارنده همه علوم نخستين و واپسين مىدانند. در نگاه آنان، قرآن همه مسائل جزئى و كلى و حتّى بسيارى ديگر از موضوعات مانند شيمى، فيزيك و ... را شامل مىشود.
جهت آگاهى بيشتر نگا: رضايى اصفهانى، محمدعلى، پژوهشى در اعجاز علمى قرآن، (قم: انتشارات كتاب مبين، چاپ سوم، 1381).
اينان قرآن را جامع مسائلى مىدانند كه بيانگر قوانين علوم نظرى و تجربى است. «1» اسكندرانى و طنطاوى و ملامحسن فيض كاشانى و ابنكثير در شمار اين گروه جاى دارند. «2»
فيض كاشانى، پس از آن كه دانش انسان را به دو نوع جزئى و كلى، يا حسى و مطلق تقسيم مىكند، مىگويد: معنا و مفهوم آيه مبارك وَ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْءٍ «3» گواهى مىدهد كه همه دانشها در قرآن كريم وجود دارد.
ابن كثير «4» نيز، پس از نقل كلام ابن مسعود درباره نهفته بودن همه علوم در قرآن، مىگويد: هر چه مردم در كارهاى دنيايى و دين و معيشت و عالم رستاخيز نيازمندند، در قرآن بيان شده است.
بىترديد اگر مراد ابنكثير و ديگر صاحبنظران اين گروه، ظواهر كلمات قرآن باشد، قابل پذيرش نيست؛ زيرا امورى چون مسائل دقيق و جزئى رياضى، شيمى، فيزيك و مانند آن در ظواهر قرآن به صورت شفاف بيان نگرديده است؛ ولى چنانچه مرادشان، نهفته بودن اين دانشها در مراتب گونهگون معانى و مفاهيم قرآن باشد، مىتوان آن را پذيرفت.
2. ديدگاه حداقلى؛ طرفداران اين نظريه قرآن را در محدوده توصيف جهانبينى و عقايد و بيان ارزشهاى جامع مىدانند و معتقدند طرح مسائل علمى با قدسى بودن دين سازگار نيست.
محمد عزة دروزه «1» و دكتر سروش «2» در شمار اين گروه جاى دارند.
در نظر اين گروه؛ تبيين امور معنوى و آخرتى بر عهده قرآن و دين است و تبيين علوم انسانى و تجربى، از جمله شيوه حكومت بر عهده مردم است.
برخى در تأييد نظريه حداقلى قرآن، گفتهاند: «3» افزودن سنّت رسول اللّه صلى الله عليه و آله، توجّه به سيره امامان عليهم السلام و توسل به اجتهاد در كنار قرآن دليل واضح، كامل نبودن قرآن به شمار مىآيد.
بىترديد اين ديدگاه نمىتواند درست باشد؛ زيرا طرح مسائل علمى در راستاى هدايت، تربيت و رفاه مردمان، ضرورت دارد و به قدسى بودن قرآن، زيان نمىرساند. افزون بر اين، مسائلى چون سنّت رسول اللّه صلى الله عليه و آله و سيره ائمّه عليهم السلام و اجتهاد از پايههاى جامعيّت قرآن به شمار مىآيند؛ به عبارت ديگر، همه اينها از متن قرآن كريم الهام گرفتهاند؛ آياتى مانند:
وَ ما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا «4»؛ «و آن چه را فرستاده او به شما داد، آن را بگيريد و از آن چه شما را باز داشت، بازايستيد».
أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ «5»؛ «خدا را اطاعت كنيد و پيامبر و اولياء امر خود را نيز اطاعت كنيد».
وَ ما كانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ «6»؛ «و شايسته نيست مؤمنان همگى (براى جهاد) كوچ كنند.
پس چرا از هر فرقهاى از آنان، دستهاى كوچ نمىكنند تا (دستهاى بمانند و) در دين آگاهى پيدا كنند».
3. ديدگاه اعتدالى؛ طرفداران اين نظريه «1»، چنان باور دارند كه قرآن اصول و ارزشهايى را مطرح كرده است كه مىتوان بر اساس آن يك نظام حقوقى، سياسى، اجتماعى و پيامهاى ارزشى مبتنى بر يك مكتب روانشناسى و جامعهشناسى را استخراج كرد. بنابراين، قرآن از زاويهاى خاص بيانگر همه چيز است. گرچه جامعيت و شمول قرآن در گستره ديدگاههاى علمى چنان است كه درخصوص تكگزارههاى آن سخنى ندارد.
در يك جمعبندى شايد بتوان گفت: بديهى است تمام علوم در ظاهر الفاظ قرآن نمايان نيست اما مخاطبان اصلى قرآن و راسخان در علم توانايى دارند كه از اشارات، لطايف، حقايق و ارتباطى كه از الفاظ قرآن به دست مىآيد، ريشه تمام علوم را بيان كنند.
امام صادق عليه السلام «2» مىفرمايد: «خداوند متعال هر چيزى را در قرآن بيان كرده است. به خدا سوگند، قرآن همه نيازمندىهاى مردم را آورده تا گفته نشود؛ كاش اين موضوع در قرآن بود».
امام باقر عليه السلام «3»: «بىترديد خداوند متعال چيزى كه امّت نياز دارد، رها نساخته، در كتاب خود فرو فرستاده است».
امام صادق عليه السلام «4» در اين باره مىفرمايد: «هر چه كه دو تن در آن اختلاف دارند، ريشهاش در كتاب خدا موجود است؛ امّا عقل مردم به آن نمىرسد».
مولاى متقيان على عليه السلام «1» در توصيف قرآن مىفرمايد: «آگاه باشيد، دانستنىهاى گذشته و آينده تا روز قيامت در قرآن آمده است».
از اين رو، گروهى از صاحبنظران مانند استاد حسن زاده آملى جامعيت را براساس فهم زبان قران و ذوبطون بودن آن معنا كردهاند.
ايشان مىنويسد: «2» «كلمه مباركه «كلّ شىء» چيزى را فروگذار نكرده است. پس چيزى نيست كه قرآن تبيان آن نباشد. ولى اين انسان زبان فهم، «راسخ در علم» است».
صاحب محتوی:
پرسمان دانشجویی
زبان :
فارسی
منبع اصلی :
http://www.maaref.porsemani.ir//content/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%88-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A8%D8%B4%D8%B1%D9%89%E2%80%8F
جنس منبع:
متن
پایگاه :
پایگاه پرسش و پاسخ های معارف سایت پرسمان
نوع منبع :
پرسش و پاسخ , کتابخانه عمومی
مخاطب :
بزرگسال
خروجی ها :
Mods
Doblin core
Marc xml
MarcIran xml
مشخصات کامل فراداده
مشخصات کامل اثر
منابع مرتبط :
ثبت نظر
ارسال
×
درخواست مدرک
کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید
چنانچه قبلا عضو سایت شدهاید
ورود به سایت
در غیر اینصورت
عضویت در سایت
را انتخاب نمایید
ورود به سایت
عضویت در سایت