باور مهدوي در کلام رضوي (عليهم السلام) | کتابخانه مجازی الفبا

مژده ظهور امام مهدي (عج) از‌‌ همان سال‌هاي آغازين ظهور اسلام آغاز شد و پيامبر گرامي اسلام (صلي الله عليه و اله) در هر فرصت و مناسبتي که پيش مي‌آمد مردم را به ظهور عدالت گستر موعود در آخرالزمان بشارت مي‌دادند تا آنجا که امروز ما با صد‌ها روايت که از طريق شيعه و اهل سنت از آن حضرت نقل شده مواجهيم. اين سير پس از رحلت پيامبر (صلي الله عليه و اله) در ميان اهل بيت طاهرين او (عليهم السلام) استمرار يافت و هر يک از ايشان نيز در عصر خود تلاش کردند که باور مهدوي و فرهنگ انتظار را در ميان امت اسلامي زنده و پويا نگهدارند و بدين طريق پيروان خود را در برابر هجوم مصائب، رنج‌ها، درد‌ها و بلاهاي گوناگوني که از سوي حاکمان جور بر آن‌ها روا داشته مي‌شد، صبر و پايداري بخشند.حرکت رو به گسترش معارف مهدوي در زمان امام باقر و امام صادق (عليهماالسلام) به اوج خود رسيد و آن دو امام بزرگوار نيز تلاش فراواني براي توسعه و تعميق انديشه مهدوي و فرهنگ انتظار در ميان شيعيان نمودند و با به جا گذاردن صد‌ها روايت در اين زمينه، اين انديشه و فرهنگ را تازگي و طراوت بيشتري بخشيدند. (?)پس از اين دو امام و پيش از امام حسن عسکري (عليه السلام)، امامي که بيش از همه بر مواريث شيعي در زمينه باور مهدوي و فرهنگ انتظار افزود و گنجينه‌هاي گرانبهايي براي امت اسلام به يادگار گذاشت، امام رضا (عليه السلام) است. روايات بسياري از امام رضا (عليه السلام) در زمينه باور مهدوي و فرهنگ انتظار نقل شده که هر يک از آن‌ها ما را با بعدي از ابعاد بيکران شخصيت امام مهدي (عج) و قيام رهايي‌بخش و عدالت گستر آن حضرت آگاه مي‌سازد.?- خالي نبودن زمين از حجت‌هاي الهي

امام رضا (عليه السلام) در مواضع متعددي با تأکيد بر اينکه زمين هيچگاه از حجت الهي و امام به حق خالي نمي‌ماند به طور غيرمستقيم موضوع امامت را تثبيت مي‌کردند. از جمله آن حضرت در پاسخ «سليمان الجعفري» يا «سليمان

” امام رضا (عليه السلام) در مواضع متعددي با تأکيد بر اينکه زمين هيچگاه از حجت الهي و امام به حق خالي نمي‌ماند به طور غير مستقيم موضوع امامت را تثبيت مي‌کردند “

بن جعفر الحميري» که مي‌پرسد: آيا زمين از حجت خدا خالي مي‌ماند؟ مي‌فرمايد: اگر زمين [به اندازه] يک چشم برهم زدن از حجت خالي بماند، ساکنانش را در خود مي‌بلعد. (?)مضمون اين روايت از سوي تعدادي ديگر از راويان با تغييرات جزيي در عبارت، نقل شده است. (?)بر اساس اين روايت، تا آستانه قيامت، زمين از امامي که حجت خداست خالي نخواهد ماند، هر چند که در مقاطعي از تاريخ اين حجت الهي بنابر ضرورت‌هايي در غيبت به سر برد.?- نام و نسب امام مهدي (عليه السلام)

با توجه به لزوم شناخت امام دوازدهم و لزوم جلوگيري از حيرت و سرگرداني شيعه در شناسايي منجي موعود، امام رضا (عليه السلام) در احاديث متعددي گاه به نقل از پدران و اجداد طاهرينش تا رسول گرامي اسلام (صلي الله عليه و اله) و‌ گاه بدون نقل از ايشان به معرفي سلسله نسب آن امام مي‌پرداختند.از جمله در يکي از روايت‌هايي که امام رضا (عليه السلام) به واسطه پدران بزرگوار خود از رسول گرام اسلام (صلي الله عليه و اله) نقل مي‌کنند، چنين آمده است:من سرور آفريده‌هاي خداي عزّوجلّ هستم. من از جبرئيل، ميکائيل، اسرافيل، حاملان عرش، همه فرشتگان مقرب خدا، و پيامبران مرسل خدا برترم. من صاحب شفاعت و حوض شريف [کوثر] هستم. من و علي دو پدر اين امتيم. هر کس که ما را شناخت خداي عزّوجلّ را شناخته است و هر که ما را انکار کند، خداي عزّوجلّ را منکر شده است. دو سبط اين امت و دو سيد جوانان اهل بهشت، حسن و حسين، از [فرزندان] علي‌اند و از نسل حسين نه امامند که پيروي از آنان پيروي از من و نافرماني از آن‌ها نافرماني از من است. نهمين نفر از اين امامان، قائم (برپا دارنده) و مهدي آنان است. (?) در روايت ديگري امام رضا (عليه السلام) پس از آنکه «دعبل» در پيشگاه آن حضرت قصيده معروف خود را در وصف اهل بيت مي‌خواند و در آن از قيام آخرين امام ياد مي‌کند، مي‌فرمايد:

اي دعبل! امام پس از من فرزندم محمد و پس از محمد فرزندش علي و پس از علي فرزندش حسن و پس از حسن فرزندش حجت قائم است. همو که در غيبتش انتظار کشيده مي‌شود و در ظهورش اطاعت مي‌گردد. اگر از [عمر] دنيا يک روز بيشتر باقي نمانده باشد خداوند عزّوجلّ آن روز را آن قدر طولاني مي‌کند تا او قيام کند و زمين را از عدل و داد پر کند همچنانکه از جور و ستم پر شده بود. (?)در

” من سرور آفريده‌هاي خداي عزّوجلّ هستم؛ من از جبرئيل، ميکائيل، اسرافيل، حاملان عرش، همه فرشتگان مقرب خدا و پيامبران مرسل خدا برترم؛ من صاحب شفاعت و حوض شريف [کوثر] هستم. من و علي دو پدر اين امتيم؛ هر کس که ما را شناخت خداي عزّوجلّ را شناخته است و هر که ما را انکار کند، خداي عزّوجلّ را منکر شده است. دو سبط اين امت و دو سيد جوانان اهل بهشت، حسن و حسين، ازعلي‌اند و از نسل حسين نه امامند که پيروي از آنان پيروي از من و نافرماني از آن‌ها نافرماني از من است. نهمين نفر از اين امامان، قائم (برپا دارنده) و مهدي آنان است “

اين زمينه احاديث ديگري نيز از آن حضرت نقل شده که در اين مجال فرصت پرداختن به همه آن‌ها نيست. (?)?- صفات و ويژگي‌هاي امام مهدي (عج)

امام هشتم شيعيان (عليه السلام) در موارد متعددي به توصيف ويژگي‌هاي ظاهري و جسمي امام مهدي (عج) پرداخته‌اند تا باب هرگونه شبهه و اشتباه را بر مردم ببندند. از جمله آن حضرت در پاسخ «ريان بن صلت» که مي‌پرسد: آيا صاحب اين امر [حکومت اهل بيت (عليه السلام)] شماييد؟ مي‌فرمايد: من صاحب اين امر هستم، اما آنکه زمين را پر از عدل مي‌کند همچنانکه پر از جور شده بود، من نيستم. و چگونه من با اين ناتواني جسمي که مي‌بيني مي‌توانم او باشم. به درستي که قائم کسي است که به هنگام قيامش در سن پيرمردان و با چهره جوانان ظاهر مي‌شود. او از چنان قوت بدني برخوردار است که اگر دستش را به سمت بزرگ‌ترين درختي که بر روي زمين وجود دارد دراز کند آن را از ريشه برمي‌کند و اگر در بين کوه‌ها فرياد کشد، صخره‌ها متلاشي مي‌شوند. عصاي موسي و خاتم سليمان، که بر آن‌ها درود باد، با اوست و او چهارمين فرزند من است. خداوند او را تا زماني که بخواهد در پوشش خود غايب مي‌سازد، سپس او را آشکار مي‌سازد تا زمين را به وسيله او از قسط و عدل آکنده سازد آنچنانکه [پيش از آن] از جور و ستم پر شده بود. (?)همچنين آن حضرت در پاسخ «ابي صلت هروي» که مي‌پرسد: نشانه‌هاي قائم شما به هنگام ظهور چيست؟ مي‌فرمايد: نشانه او اين است که سن پيران و چهره جوانان دارد، تا آنجا که وقتي کسي او را مشاهده مي‌کند گمان مي‌برد که چهل سال يا کمتر سن دارد. به درستي که از نشانه‌هاي او اين است که گذر شب و روز او را پير و سالخورده نمي‌سازد تا زماني که اجل او فرا رسد. (?)آن حضرت در روايت ديگري به توصيف جمال نوراني امام دوازدهم پرداخته، مي‌فرمايد:

پدر و مادرم به فداي او که همنام جدّم، شبيه من و شبيه موسي بن عمران است. بر او نوارهاي نوراني است که از پرتو نور قدس روشنايي مي‌گيرد. (??)پي‌نوشت‌ها:

?. ر. ک: مؤسسة المعارف الإسلامية، معجم أحاديث الإمام المهدي عليه السلام، ج? و ?، در اين کتاب ??? حديث که از طريق شيعه و اهل سنت از پيامبر گرامي اسلام (صلي الله عليه و اله) نقل شده جمع آوري شده است که البته اين رقم بدون احتساب احاديث مشابه است. ?. ر. ک: همان، ج ?و?، مجموعه رواياتي که در اين کتاب از امام باقر و امام صادق (علي‌ها السلام) نقل شده، بدون در نظر گرفتن احاديث مشابه، افزون بر ??? روايت است. ?. ابو جعفر محمد بن الحسن بن فروّخ الصفّار القمي، بصائر الدرجات، ص???، ح?، ?. ر. ک: همان، ص ???-???، ح?، ? و ?؛ محمدبن يعقوب الکليني، الکافي، ج?، ص???، ح??؛ محمدبن علي بن الحسين بن بابويه (شيخ صدوق)، عيون اخبار الرضا، ج?، ص???، ح?، ?. محمد بن علي بن الحسين بن بابويه (شيخ صدوق)، کمال الدين و تمام النعمة، ج?، ص???؛ عزيز اللّه العطاردي، ه‌مان، ص???، ح???، ?. ر. ک: عزيزاللّه العطاردي، ه‌مان، ص???، ح???، ص???، ح???، ?. محمد بن علي بن الحسين بن بابويه (شيخ صدوق)، ه‌مان، ج?، ص???،?. همان، ص???، ح?،?. همان، ص???، ح??،??. همان، ص???، منبع:

سايت موعود

پرسمان دانشجویی