حرزها در عرفان حلقه | کتابخانه مجازی الفبا

در بعضی از عرفان‏ها گفته می‏شود که آیات قران را (به صورت جداگانه) درخانه‏هایتان نگهداری نکنید، و حرزهای دینی که گفته شده بر اتاقتان نچسبانید؛ چون که ما شهود کرده‏ایم این کار باعث می‏شود موکل در خانه‏هایتان حضور پیدا کند و این کار ضرر معنوی دارد. بعضی از دوستانم که در عرفان حلقه رفته‏اند این طور می‏گویند. آیا روایت هایی که از امامان داریم یا آیات قران این گفته را تأیید می‏کند؟

هم‏چنان که در متن سوال آمده است، در عرفان حلقه چنین ادعاهایی وجود دارد. به صورت خاص رهبر این جریان در یکی از جلساتش(که فایل صوتی آن هم اکنون موجود است) در پاسخ یکی از مسترهای این جریان که می‏پرسد سند این گفته کجاست جواب می‏دهد: این جزو شهودهای من است و در ادامه مثال می‏زند که اگر کسی آیۀ قران را جدا کند مانند این است که چشمی را از حدقه جدا کند.

در متون اسلامی در مجموع سه نوع حرز آمده است که از قضا عرفان حلقه هر سه را منکر است. یکی حرزهای گفتاری است که با گفتن پاره‏ای از اذکار و اوراد، خواصی روحی و معنوی بر آن مترتب می‏شود. دیگری حرزهای پوششی است. سوم حرزهای نوشتاری است. لازم به ذکر است مراد از حرز تنها محافظت انسان از بلایا و مشکلات نیست، بلکه بستگی به حرز خاصیت آن هم متفاوت می‏شود. (توضیح هر کدام در ادامه می‏آید.) تعداد روایات و نصوص دینی در این زمینه چنان زیاد است که ابوابی با نام تعویذات در کتاب‏های ادعیه وارد شده است.

نکته بسیار مهم در باب تأثیرگذاری حرزها این که اذعان به تأثیر حرزها در زندگی، با توحیدمحوری نه تنها منافات ندارد؛ بلکه عدم پذیرش آن به معنای انکار خواصی است که خداوند متعال در پاره‏ای امور قرار داده است؛ به عبارت دیگر بخشی از باور به توحید این است که اثری که خداوند با اذن خود در اسباب طبیعی و عادی قرار داده پذیرفته شود و انسان بنای بر انکار و عناد نسبت به خواصی که ذات مقدس خداوند در این امور قرار داده است نداشته باشد. هم‏چنان که هرکدام از غذاها تاثیراتی در حوزه جسم و کالبد فیزیکی انسان دارند و قبول تأثیر این آثار جسمی منافاتی با پذیرش توحید ندارد، خداوند نوعی اثر را در بعضی از الفاظ و کلمات قرار داده است. مانند آن‏چه دربارۀ شفابخشی عسل در قران آمده است. «فِیهِ شِفَاءٌ لِلنَّاسِ، خوردن عسل برای مردم شفاء است. (نحل، 69)

هر سه دسته حرز را در متون دینی مورد بررسی قرار می‏دهیم و با موضع عرفان حلقه مقایسه می‏کنیم:

1. حرزهای گفتاری: در حرزهای گفتاری ـ که حجم زیادی از حرزهای وارد شده در متون دینی از این دسته است ـ یا به به زبان آوردنِ آیات قران توصیه شده یا تلفظ دعای خاصی که از معصومین صادر شده سفارش شده است. برای این دسته حرزها خواص متعددی بیان شده است. مثلا در مورد خواندن آیۀ الکرسی وارد شده کسی که به قرائت این آیه شریفه بپردازد، موجب حفظ از شر جنیان و شیاطین می‏گردد و یا خواندن آن قبل از سفر باعث حفظ و حراست از اتفاقات شوم و نامیمون می‏گردد. در جای دیگر وارد شده کسی که ناس و فلق را بخواند خداوند او را از شر شیاطین و نفوذ نیروهای ناپاک محفوظ داشته و از خطر جنیان ضرر زننده و طلسمات در امان است.( علامه طباطبایی، تفسیر المیزان جلد 20 صفحه 682) چنین روایاتی از شیعه و اهل سنت وارد شده است. (جهت مطالعه بیشتر به بخش آخر مفاتیح الجنان مراجعه شود)

2. حرزهای پوششی: خواصی که در بعضی از روایات برای پاره‏ای از سنگ‏ها گفته شده از این دست است. در مورد سنگ عقیق که به صورت انگشتر استفاده شود، آمده است غیر از آن‏که ثواب نماز را هفتاد برابر می‏کند باعث می‏گردد که انسان از خطر بلایای زمینی و آسمانی در امان باشد. یا خواصی که برای سنگ فیروزه و شرف‏الشمس و درّ نجف در روایات آمده است، ناظر به نقش و تأثیر این سنگ‏ها در جلوگیری از پدیده‏هایی است که ممکن است برای جسم یا روح انسان اثر سوء داشته باشد.

3. حرزهای نوشتاری: پاره‏ای از اذکار یا آیات غیر از آن که خواندن آن‏ها خواصی دارد، نوشتن آن هم دارای خاصیت روحی و معنوی است. در همین باب برای حفظ کالا از امام رضا(ع) نقل شده است: هر گاه به مالی رسیدی، برای برکت آن دعا کن و برای حفظ کالا و متاع خویش، آیة الکرسی بخوان و آنرا بنویس و میان آن بگذار.(بحارالانوار؛ ج76/176(

امام صادق(ع) فرمودند: وقتی ارتفاع سقف خانه، بیش از چهار متر باشد به دور خانه آیة الکرسی بنویسید تا از شرّ جن و شیطان در امان باشید.(بحار الانوار؛ج76/149(

یکی از اصحاب امام صادق می گوید: دیدم بر دور خانه امام صادق(ع) آیة الکرسی نقش بسته و همچنین درطرف قبله عبادتگاه آن حضرت، آیة الکرسی نوشته شده بود.(بحار الانوار؛ج 76/151)

حاج شیخ عباس قمی در کتاب مفاتیح الجنان از امیر المؤمنین(ع) نقل نموده است که جهت باطل کردن سحر این جملات را بنویسید و همراه خود داشته باشید :

بسم الله و بالله ، بسم الله و ما شاء الله، بسم الله و لا حول و لا قوّه إلاّ بالله .قال موسی ما جئتم به السحر إنّ الله سیبطله إنّ الله لا یصلح عمل المفسدین فوقع الحقّ و بطل ما کانوا یعملون فغلبوا هنالک و انقلبوا صاغرین.

با تأسف باید گفت که در عرفان حلقه هیچ کدام از محورهای فوق مورد پذیرش واقع نشده و هر کدام با توجیهی کنار گذاشته شده‏اند. سوال این است که اگر این جریان خود را اسلامی می‏داند و خود را به عنوان عرفان اسلامی و مورد تأیید متون دینی معرفی می‏کند؛ چرا چنین نصوصی که در بسیاری از منابع معتبر شیعی وارد شده را عملا انکار می‏کند؟ این ادعا که شهودهای رهبر حلقه به گونه دیگری بوده است چند لازمه دارد که هیچ کدام در عرفان اسلامی مورد قبول نیست. اولا ملاک در صحت مکاشفات و شهودها، شریعت (ظواهر دینی) است و در جایی که کسی مدعی شهود بر خلاف نصوص دینی است نه تنها حجت ندارد که نشان از غیر رحمانی بودن این کشف دارد و چنین کشفی از اساس مورد ابهام و سؤال است. دوم این که بزرگان معرفت تأکید کرده‏اند که نه تنها کشف شیطانی که کشف رحمانی هم برای دیگران حجت نیست و بالاتر این که این کشف (کشف رحمانی) برای خود فرد هم حجت شرعی نیست چه برسد که بر اساس آن، برای دیگران تعیین تکلیف شود.

مطلب دیگر آن‏که در عرفان حلقه، نه تنها حرزهای گفتاری و پوششی چندان مورد قبول نیست، که استفاده از آن‏ها استعانت از من دون‏الله شمرده می‏شود و حتی توسل به معصومین با همین شعار کنار گذاشته شده است (جریان حلقه از این جهت کاملا با وهابیت هم افق است). این در حالی است که این خواص در سایه اذن الهی و از ناحیه موحدان حقیقی(معصومین) بیان شده است. براستی اگر کسی منکر امری باشد که از ناحیه خداوند متعال بر درستی آن تأکید شده خود سرباز زدن از ربوبیت تکوینی خداوند و عدم پذیرش توحید افعالی الهی است.

آخرین نکته این که به تجربه ثابت شده این حرزها واقعا برای دفع خطر جنیان و نیروهای شیطانی و سحر و جادو و مواردی از این قبیل بسیار تأثیر گذار است.1 از این رو توصیه رهبران عرفان حلقه بر جمع نمودن حرزها و نمادهای دینی از منازل و اماکن، نه به دلیل شهود، بلکه به این علت است که پاره‏ای از کارهای غیر عادی که بعضی از سران حلقه انجام می‏دهند در حقیقت استمداد از قوای شر (جنیان کافر و نیروهای شیطانی) است که با وجود این حرزها بستر حضور این نیروها از میان می‏رود و تصرفاتی که در سایۀ کمک گرفتن از این نیروها، برای اتصال و تشعشع دفاعی و فرادرمانی(در بعضی از موارد) انجام می‏پذیرد با وجود نمادها و حرزهای دینی قابل انجام نخواهد بود.

.......................................................

1. از آیةالله بهجت رضوان‌الله تعالی علیه سوال شد که "کسی که سحر شده باشد یا دچار چشم‌زخم شده باشد برای بطلان سحر و دفع چشم‌زخم باید چه کند؟"

در پاسخ فرمودند: موارد ذیل را مراعات و عمل نمایید:

1- قرآن کوچک همیشه همراه داشته باشید.

2- معوذتین [سوره‌های مبارکه فلق و ناس] را بخوانید و تکرار نمائید.

3- آیةالکرسی را بخوانید و در منزل نصب نمائید.

4- چهار قل [سوره‌های مبارکه توحید، کارفرون، فلق و ناس] را بخوانید و تکرار نمائید، خصوصا وقت خواب.

5- در موقع اذان با صدای نسبتا بلند اذان بگوئید.

6- روزی 50 آیه از قرآن کریم را با صدای نسبتا بلند بخوانید) کتاب پرسش‌های شما و پاسخ‌های آیةالله بهجت – جلد اول)

پرسمان دانشجویی