حقیقت محمدیّه چیست؟ | کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک :
support@alefbalib.com
نام :
*
*
نام خانوادگی :
*
*
پست الکترونیک :
*
*
*
تلفن :
دورنگار :
آدرس :
بخش :
مدیریت کتابخانه
روابط عمومی
پشتیبانی و فنی
نظرات و پیشنهادات /شکایات
پیغام :
*
*
حروف تصویر :
*
*
ارسال
انصراف
از :
{0}
پست الکترونیک :
{1}
تلفن :
{2}
دورنگار :
{3}
Aaddress :
{4}
متن :
{5}
فارسی |
العربیه |
English
ورود
ثبت نام
در تلگرام به ما بپیوندید
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ...
همه موارد
عنوان
موضوع
پدید آور
جستجو در متن
: جستجو در الفبا
در گوگل
...جستجوی هوشمند
صفحه اصلی کتابخانه
پورتال جامع الفبا
مرور منابع
مرور الفبایی منابع
مرور کل منابع
مرور نوع منبع
آثار پر استناد
متون مرجع
مرور موضوعی
مرور نمودار درختی موضوعات
فهرست گزیده موضوعات
کلام اسلامی
امامت
توحید
نبوت
اسماء الهی
انسان شناسی
علم کلام
جبر و اختیار
خداشناسی
عدل الهی
فرق کلامی
معاد
علم نفس
وحی
براهین خدا شناسی
حیات اخروی
صفات الهی
معجزات
مسائل جدید کلامی
عقل و دین
زبان دین
عقل و ایمان
برهان تجربه دینی
علم و دین
تعلیم آموزه های دینی
معرفت شناسی
کثرت گرایی دینی
شرور(مسأله شر)
سایر موضوعات
اخلاق اسلامی
اخلاق دینی
تاریخ اسلام
تعلیم و تربیت
تفسیر قرآن
حدیث
دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات
سیره ائمه اطهار علیهم السلام
شیعه-شناسی
عرفان
فلسفه اسلامی
مرور اشخاص
مرور پدیدآورندگان
مرور اعلام
مرور آثار مرتبط با شخصیت ها
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی
مرور مجلات
مرور الفبایی مجلات
مرور کل مجلات
مرور وضعیت انتشار
مرور درجه علمی
مرور زبان اصلی
مرور محل نشر
مرور دوره انتشار
گالری
عکس
فیلم
صوت
متن
چندرسانه ای
جستجو
جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در سایر پایگاهها
جستجو در کتابخانه دیجیتالی تبیان
جستجو در کتابخانه دیجیتالی قائمیه
جستجو در کنسرسیوم محتوای ملی
کتابخانه مجازی ادبیات
کتابخانه مجازی حکمت عرفانی
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
کتابخانه تخصصی ادبیات
کتابخانه الکترونیکی شیعه
علم نت
کتابخانه شخصی
مدیریت علاقه مندیها
ارسال اثر
دانشنامه
راهنما
راهنما
حقیقت محمدیّه چیست؟
کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
فارسی
کتاب الکترونیکی
میانگین امتیازات:
امتیاز شما :
تعداد امتیازات :
0
حقیقت محمدیّه چیست؟
ویرایش اثر
کلید واژه اصلی :
عرفان نظری
سوال:
حقیقت نور محمدی چیست، که در زمینه عرفان نظری بارها مطرح می شود؟
پاسخ اجمالی:
حقیقت نور محمدی یا "حقیقت محمدیه" در اصطلاح عرفا همان عین ثابت محمدی است که در راس همه اعیان ثابته واقع شده و با تجلی برتر الهی تحقق یافته است لذا واسطه ظهور همه خیرات و برکات در عالم هستی می باشد. این اصطلاح برگرفته از روایات بسیاری است که در آنها حقیقت نور محمدی (ص) به عنوان مخلوق برتر و در نهایت تقرب نسبت به حق تعالی معرفی شده است. اکثر عرفای اسلامی به این بحث پرداخته اند و یکی از ارکان عرفان اسلامی محسوب می شود و در عرفان نظری ابن عربی از جایگاه ویژه ای برخوردار است.
پاسخ تفصیلی:
حقیقت محمدیّه اصطلاحى است در عرفان اسلامی ، به معناى تعین اول از ذات الهى که در رأس همه "اعیان ثابته" واقع شده که همان اسم اعظم و جامع اسماء حسناى حق است. از این حقیقت، همه عوالم به ظهور رسیده است و به آن حقیقةالحقایق نیز میگویند. به اعتقاد عرفا حقیقت محمدیّه بهطور کامل در انسان کامل ظاهر میشود؛نبى، رسول و ولىّ، مظاهر این حقیقت در عالم سِفْلی هستند و کاملترین مظهر آن در این عالم پیامبر اسلام (ص) است[1].
روایات بسیاری در مورد حقیقت نور محمدی هست که در شکلگیرى تعبیر حقیقت محمدیّه حائز اهمیتاند؛ زیرا وجود پیامبر را به دو وجه خَلقى (ظاهر) و حقى (باطن) تقسیم میکنند و او را در نسبت بسیار نزدیک با حق قرار میدهند و خلق را از ادراک کمال او عاجز میانگارند از جمله:
1- «لى معَ اللّهِ وقت لایسَعُنى فیه مَلَکٌ مقرّب ولا نبىٌّ مرسل»[2]یا به روایتى دیگر «لایسَعُنى فیه غیرُ ربى»؛ مرا با خدا اوقاتی است که هیچ ملک مقرب و نبی مرسلی در آن راه ندارد یا به روایتی دیگر جز خدا در آن راه ندارد.
2- «انا سید وُلْدِ آدمَ ولا فخرَ»[3]؛ من سرور فرزندان آدمم و این فخری بر من نیست.
3- «آدمُ و مَنْ دونَه تحتَ لوائى»[4]؛ آدم و هر که بعد از او آمده است همگی تحت لوای من هستند.
4- «اوّلُ ما خَلَق اللّه نورى»[5]؛ اولین خلقی که خداوند آفرید نور من بود.
روایاتی که شامل مضامینی مشابه هستند بویژه روایاتی که دلالت بر سابق بودن نور آن حضرت بر مخلوقات دارند بسیارند و در برخی روایات بر اتحاد نوری حضرت علی (ع) با آن حضرت نیز اشاره شده است[6].
طبق این نظریه، اصلی ترین و واضحترین دلیل بر وجود حق، حقیقت محمدیه است و چون این حقیقت از برترین اتحاد با حق برخوردار است، با ثبوت خود، حق را ثابت میکند و در بیشترین حد، مدلول خود را مینمایاند.
"حقیقت محمدیه" به تعبیری دیگر همان وجود غیبى پیامبر اکرم(ص) است که تحت عنوان باطن نبوت هم از آن یاد شده و گفته می شود که ولایتْ باطنِ نبوت است. در حقیقت، «ولىّ» اسم الهى است و مقام ولایت عبارت است از جهت این حقیقت به سوى حق، که فانى در ذات او و باقى به اوست و نبوت عبارت است از جهت یا وجه این حقیقت به سوى خلق، که موقت و قطعشدنى است.
بنابر اعتقاد عرفا، همه انبیا، از آدم تا عیسى علیهمالسلام، مظاهر این حقیقتاند؛ اما با آمدن پیامبر اسلام، ظهور کامل این حقیقت در صورت محمدیّه، واقع شده است.
اتصال باطنی و نائل شدن به این حقیقت، آرمان همه عرفای اسلامیست که قرابت کاملی با اعتقاد شیعه در باب ولایت حضرات معصومین(ع ) دارد. به گفته عرفا، این حقیقت بعد از پیامبر در حضرت علی (ع) و ائمه به نحو اتم حضور داشته و در درجه بعد عرفا وارثان آن بوده اند.
اکثر عرفا در این مورد مطالب ژرفی مطرح نموده اند؛ در اینجا به برخی از آنها اشاره می شود.
شیخ محمود شبستری دراین مورد چنین آورده است :
بُوَد نور نبی خورشید اعظم
گه از موسی پدید و گه ز آدم
زنورش شد ولایت سایه گستر
مشارق با مغارب شد برابر
وجود اولیا او را چو عضوند
که او کل است ایشان همچو جزوند[7]
همچنین مولوی بطور صریحتری در این شعر - در ضمن دیدگاهی وحدت وجودی- به تبیین سیر "حقیقت محمدیه" در باطن اولیا و انبیا اشاره کرده است:
بالجمله هم او بود که می آمد و می رفت، هر قرن که دیدی
تا عاقبت آن شکل عرب وار بر آمد دارای جهان شد
منسوخ چه باشد چه تناسخ؟ به حقیقت، آن دلبر زیبا
شمشیر شد و در کف کرار برآمد، قتال زمان شد
نی نی که هم او بود که می گفت انا الحق با صوت الهی
منصور نبود آن که بر آن دار برآمد، نادان به گمان شد
رومی سخن کفر نگفتست و نگوید، منکر نشویدش
کافر بود آن کس که به انکار برآمد، از دوزخیان شد[8]
در مورد سابقه این نظریه در عرفان نظری شاید بتوان گفت، "ابن فارض" یکی از نخستین عرفایی است که در مورد حقیقت محمدیه سخن گفته است. وی در قصیده معروف خود( تائیه کبری) به این بحث پرداخته و از زبان حقیقت محمدیه چنین سروده است:
وانی و ان کنت ابن آدم صورة
فلی منه معنی شاهد بابوتی
و فی المهد حزب الانبیاء و المنا
صر لوحی المحفوظ و الفتح صورتی
و قبل فصالی دون تکلیف ظاهری
ضمنت بشرعی الموضحی کل شرعة[9]
ترجمه:
«گرچه من در عالم صورت فرزند آدم هستم اما مرا معنایی است که بر ابوّت من نسبت به او دلالت دارد. من در گهواره بودم که انبیاء، حزب من و تابع من بودند و لوح حقیقت من پیش از همه چیز، کامل بود. و پیش از آن که از شیر گرفته شوم و پیش از آنکه به تکلیف ظاهری مکلف شوم، با شریعت خودم که بیانگر سیرت و اخلاق من است،خاتم تمام شرایع بودم».
بعد از ابن فارض، ابن عربی بطور گسترده ای به تبیین این بحث پرداخت و یکی از ارکان اصلی عرفان ابن عربی "حقیقت محمدیه" محسوب می شود تا آن جا که این اصطلاح اساساً به عنوان یکی ازاصطلاحات عرفان ابن عربی شناخته شده است؛ هرچند که عرفای بزرگ دیگری نیز با تعبیرات و بییانات مختلفی به آن پرداخته اند.
عرفان اسلامی بدون پرداختن به بحث "حقیقت محمدیه" و "انسان کامل" که ظرف این حقیقت محسوب می شود ، فاقد محتوای اصلی خود بوده و تبیین حقایق باطنی نبوت و امامت بدون پرداختن به این مباحث امکانپذیر نخواهد بود. در این جا به همین میزان از بحث اکتفا شد و برای مطالعه بیشتر لازم است به متون عرفان نظری، بویژه عرفان ابن عربی مراجعه شود.
صاحب محتوی:
اسلام کوئست نت
زبان :
فارسی
منبع اصلی :
http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa8059
جنس منبع:
متن
پایگاه :
پرسش و پاسخ های عرفان و اخلاق اسلام کوئست نت
یادداشت :
[1] دانشنامه جهان اسلام، نشر بنیاد دائره المعارف اسلامی ، ذیل حرف ح.
[2] مجلسی ، محمد باقر ، بحار الانوار، ج18، ص 360 ، موسسه الوفاء، بیروت
[3] همان ، ج4، ص 198
[4] همان ، ج 16، ص 403
[5] همان ، ج 1، ص 97
[6] از جمله: " خلقت انا و علی من نور واحد"، الامالی للصدوق ، ص 236، انتشارات کتابخانه اسلامیه
[7] مقدمه مشارق الدراری، جلال الدیین آشتیانی، ص 33، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
[8] مقدمه گزیده غزلیات شمس ، شفیعی کدکنی
[9] ابن فاض، دیوان ابن فارض، ص 73، دارالکتب العلمیه ، بیروت
نوع منبع :
پرسش و پاسخ , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم)
مخاطب :
بزرگسال , تخصصی
خروجی ها :
Mods
Doblin core
Marc xml
MarcIran xml
مشخصات کامل فراداده
مشخصات کامل اثر
منابع مرتبط :
ثبت نظر
ارسال
×
درخواست مدرک
کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید
چنانچه قبلا عضو سایت شدهاید
ورود به سایت
در غیر اینصورت
عضویت در سایت
را انتخاب نمایید
ورود به سایت
عضویت در سایت