چگونه می‌توان در حالت پاکی و صفای قلب، ثابت قدم ماند و در بین راه منحرف نشد؟ | کتابخانه مجازی الفبا

چگونه مي‌توان در حالت پاكي و صفاي قلب، ثابت قدم ماند و در بين راه منحرف نشد؟

دانشجوي عزيز موفقيت در هر كاري حداقل مرهون چند امر است يكي شناخت كافي، ديگري برنامه‌اي مناسب، سوم اراده‌اي محكم، چهارم همت و پشتكار قابل قبول، پنجم انگيزه و علاقه.
در گام نخست فرد بايد شناخت كافي از هدف كار داشته باشد و بداند به سوي چه چيزي مي‌خواهد حركت كند. بنابراين در اين مرحله بايد درصدد شناخت راه صحيح و راه انحرافي، صفاي قلب و پاكي روح بود سپس به چگونگي پيمودن آن انديشيد. به عبارت ديگر ابتدا بايد شناخت كه راه صحيح چيست؟ قلب سليم چه قلبي است؟ و روح پاك به چه روحي مي‌گويند و به ويژگيهاي هر يك با توسعة دانش خود در اين زمينه دست يافت. تا تصوير صحيح و كاملي از هدف (راه مستقيم و قلب سليم و پاك) در دست نداشته باشيم سخن از چگونگي دسترسي به آن سخني گزاف خواهد بود. بدين منظور:
1ـ با مشورت كردن با بعصي اساتيد و كارشناسان در اين زمينه به مطالعة بيشتري در زمينة معارف دين بپردازيد مثلاً كتب مرحوم شهيد مطهري و شهيد دستغيب در اين باره بسيار مؤثر و خوب است.
2ـ زياد قرآن بخوانيد و در معاني آن تدبر و تفكر كنيد واز تفسيرهاي سادة قرآن تفسير نمونه يا تفسير نور استفاده كنيد.
3ـ در جلسات مذهبي تفسير قرآن، نهج‌البلاغه، موعظه و اخلاقي شركت كنيد.
4ـ با دوستان خود در زمينة معارف ديني به مطالعة گروهي بپردازيد.
دومين گام: داشتن برنامه‌اي مناسب و متناسب با توانايي‌هاي فرد است كه بدون افراط و تفريط طي يك برنامة تدوين شده حركت خويش را آغاز كند و با نگاهي همه جانبه به تمام نيازمنديهاي خويش سعي كند پله‌هاي معنويت و كمال را به تدريج طي كند و گمان نكند مي‌تواند يك شبه راه طولاني را بپيمايد و از طرف ديگر از هدر رفتن اوقات عمر خود جلوگيري نمايد و علاوه بر رسيدگي به تحصيل علم و مطالعه، استراحت و ورزش، زماني را براي رسيدگي به ارتباط با خدا و امور معنوي اختصاص دهد و طبق برنامة تدوين شده‌اي فعاليت‌هاي شبانه روزي و هفتگي خويش را تقسيم‌بندي كند. در اين مرحله نكات زير توجه شود:
1ـ سعي شود نمازهاي يوميه در اول وقت و حتي‌المقدور به جماعت خوانده شود.
2ـ در جلسات دعا (دعاي كميل و…) و مراسم مذهبي و بزرگداشت ائمة اطهار شركت كنيد.
3ـ با دوستان با ايمان رفت و آمد كنيد و هم اتاقي شويد زيرا در سنين جواني بيشترين تأثيرپذيري انسان از گروه هم‌سن و سال و دوستان است. بنابراين در انتخاب دوست كمال دقت را به عمل آوريد.
4ـ بخشي از اوقات فراغت خود را به كمك كردن به والدين و خانواده يا هم‌اطاقي و دوستان و همكلاسي‌هاي خود اختصاص دهيد و از روي دلسوزي و خالصانه در جهت حل مشكل آنها تلاش كنيد.
5ـ محاسبه و ارزيابي آنچه در طول روز انجام داده‌ايد شرط يك برنامة كامل است. همان‌طور كه علماء اخلاق توصيه كرده اند يعني پس از اين كه فرد با خود شرط مي‌كند كه از هرگونه خلافي اجتناب كند و وظايف خود را درست انجام دهد در طول روز نيز مراقب خويش باشد كه اعمالش طبق مشارطه‌اي كه با خود كرده انجام شود. در مرحلة سوم و در پايان روز به محاسبة آنچه انجام داده بپردازد و همچون يك تاجر كه هر روز به حساب كار خود رسيدگي مي‌كند او نيز به ارزيابي اعمال طول روز پرداخته كه اگر مرتكب خلافي شده خود را تنبيه كند و اگر وظايفش را انجام داده شكرگزار خداوند متعال باشد. و بدين ترتيب در پايان هر روز روند كارها و فعاليت‌هاي خويش را مورد توجه و ارزيابي قرار دهد.
گام سوم، انگيزه و علاقه محرك و موتور حركت انسان به سوي هدف است. با نگاهي به هدف و آثار و نتايجي كه به دنبال اين انتخاب وجود دارد همچنين دقت و انديشه در پيامدهاي دنيوي و اخروي قلب سليم و ثبات قدم داشتن در راه مستقيم الهي، تلاش كنيد اين موتور هرگز خاموش نشود و انگيزة خويش را براي رسيدن به اوج كمال تقويت كنيد.
گام چهارم، داشتن اراده‌اي محكم و عزمي راسخ است. زيرا با سستي و تنبلي و كار امروز را به فردا انداختن و اهمال كاري و ترك عمل، انسان به قله‌هاي كمال و معنويت دست نخواهد يافت. بنابراين براي تقويت ارادة خويش ضمن تلقين به خود كه من فردي توانا در انجام كارهاي محوّله هستم بايد تكرار و تمرين و ممارست به كار داشته باشد و از رها كردن امور در وسط كار و ناتمام انجام دادن آنها جداً پرهيز كرد.
گام پنجم: داشتن پشتكار و مقاومت در برابر مشكلات است. روشن است كه صفاي قلب و ثابت قدم ماندن در راه مستقيم الهي سختي‌هايي دارد. و بايد از خيلي لذتها چشم‌پوشي كرد و از گوش دادن به بعضي شنيدني‌ها و مشاهدة بعضي ديدني‌ها اجتناب كرد. و اگر صبر و مقاومت نباشد فرد نمي‌تواند به اوج كمال دست يابد و دچار انحراف خواهد شد. و از آنجا كه انسان هميشه در معرض خطر قرار دارد و شيطان و نفس قوي هستند و گاهي ممكن است فردي دچار انحراف كنند از اين جهت نبايد نااميد شود بلكه هر چه سريع‌تر در صدد اصلاح آن برآيد و به اصطلاح توبه كند. و مپندارد كه حال كه مرتكب خلافي شدم راه بازگشت وجود ندارد. بنابراين از رحمت خداوند مأيوس نباشد و با بازگشتي جديد، راه خود را به سوي كمال ادامه دهد و به تدريج سختي‌ها و مشكلات راه را آسان كند. طبيعي است توكل بر خداوند و استمداد از ذات مقدس الهي و دعا و درخواست از او نيز پشتوانة حركت رهروان راه حق است.

مرکز مطالعات پاسخگویی به شبهات اندیشه قم