فرقه ى نصیریه به چه فرقه ای گفته می شود؟ عقاید و فرق آنها را بیان نمائید؟ | کتابخانه مجازی الفبا

فرقه ى نصيريه به چه فرقه ای گفته می شود؟ عقاید و فرق آنها را بیان نمائید؟

نصيريّه يكى از فرقه هاى غُلات اند، كه در حق على عليه السلام غلو كرده براى او مقام الوهيت قايل شدند. آنان را انصاريه و علويّه نيز مى گويند. تاريخ پيدايش آن ها را قرن پنجم هجرى و پيشواى اين فرقه را فردى به نام نصير دانسته اند، و هم اكنون در شمال غربى سوريه به سر مى برند.[1]

در كتاب هاى قديمى و معروف ملل و نحل، مانند «فرق الشيعه»ى نوبختى، «مقالات الاسلاميين» اشعرى، «الفرق بين الفرق» بغدادى، از آنان ذكرى به ميان نيامده است، و تنها شهرستانى مختصرى درباره ى آن ها سخن گفته است. اين مطلب را مى توان شاهدى بر درستى پيدايش آنان در قرن پنجم دانست، زيرا نويسندگان يادشده يا قبل از قرن پنجم و يا در اوايل آن مى زيسته اند. و از عبارت شهرستانى به دست مى آيد كه اين فرقه در زمان او شناخته شده بوده و افرادى به دفاع از آن پرداخته اند. چنان كه گفته است: «ولهم جماعة ينصرون مذهبهم، و يذبّون عن اصحاب مقالاتهم». لازم به ذكر است كه وى نصيريّه را با فرقه ى ديگرى به نام «اسحاقيّه» يكجا ذكر كرده است، و تفاوت آنان را در اين دانسته است كه نصيريه به الوهيت على عليه السلام گرايش داشتند، و اسحاقيّه به نبوت او. [2]

عقايد نصيريّه

عقايد اساسى نصيريه را مى توان در امور زير خلاصه كرد:

1. على بن ابى طالب خداست يا الوهيت در او حلول كرده است.

2. سلمان فارسى فرستاده ى على عليه السلام است.

3. كلمه ى سرّ عبارت است از سه حرف: ع (على)، م (محمد) و س(سلمان فارسى).

4. ارادت به ابن ملجم، زيرا او لاهوت را از بند ناسوت رها كرد، از اين رو، كسانى را كه به ابن ملجم لعنت مى فرستند بر خطا مى دانند.

5. شراب از نور است، و بر اين اساس درخت مو را بزرگ مى دارند و كندن آن را گناه مى شمارند.[3]

بنيادى ترين عقيده ى نصيريه، الوهيت على بن ابى طالب عليه السلام است. در كتاب «المجموع»، از كتب متقدمين نصيريه، على بن ابى طالب عليه السلام بدين وصف خوانده شده كه «يگانه و صمد است، نه زاده شده و نه مى زايد، قديم و ازلى است، جوهرش نور است و از نور او ستارگان پرتوافشانى مى كنند، او نور نورهاست، درياها را مى گستراند، صخره ها را مى شكافد، كارها را تدبير مى كند، جوهر او نهان است و او همان معناست».

نزد اين فرقه، گواهى ايمان آن است كه گفته شود: «أشهد ان لا اله الاّ على بن ابى طالب». به اعتقاد آنان، على است كه محمد صلى الله عليه و آله را آفريده و او حجاب على است. محمد صلى الله عليه و آله سلمان فارسى را از نور خود بيافريد و او را باب خويش قرار داد و به نشر دعوت خود موظف ساخت. از حروف آغازين اين سه نام رمز (ع، م، س) پديد مى آيد و هنگامى كه كسى تازه به جمع آنان بپيوندد به اين سرّ سوگند داده مى شود.

محمد يتيمان پنجگانه را آفريد و آنان جهان را مى آفرينند، كه عبارتند از: مقداد بن اسود، عبداللّه بن رواحه انصارى، ابوذرغفارى، عثمان بن مظعون و قنبر بن كدان دوسى.

يكى ديگر از عقايد نصيريه تناسخ ارواح است، بدان معنا كه از ديدگاه آنان مؤمن قبل از آن كه به جايگاه خاص خويش در ميان ستارگان برسد، هفت مرحله ى تحوّل را پشت سر مى گذارد، و اگر انسانى بدكار بميرد، ديگر بار به صورت يك مسيحى يا مسلمان زاده مى شود تا آن گناهان را از خويش بزدايد و پاك گردد، اما كسانى كه على عليه السلام را نمى پرستند، در تولد جديد خود به صورت يك سگ يا شتر، يا الاغ يا گوسفند به دنيا مى آيند.[4]

فرقه هاى نصيريه

نصيريه به چهار طايفه ى كوچكتر تقسيم مى شود:

1ـ حيدريّه: منسوب به على حيدرى، يكى از پيشوايان اين طايفه در قرن نهم هجرى.

2ـ شماليّه: به عقيده ى آنان على عليه السلام در آسمان است و در خورشيد سكونت گزيده و خورشيد همان محمد صلى الله عليه و آله است و به لقب «شمسيه» نيز خوانده مى شوند.

3ـ كلازيه يا قمريّه: به اعتقاد آنان على عليه السلام در قمر اقامت گزيده است، و هرگاه انسان شراب ناب بنوشد، به ماه نزديك مى شود. اين فرقه منسوب به شيخ محمد بن كلازى است.

4ـ غيبيّه: به اعتقاد آنان خدا ابتدا تجلّى كرد و سپس پنهان شد و زمان كنونى، زمان غيبت است، و غايب همان خداوندى است كه در على عليه السلام حلول كرده است. [5][

موسسه آموزشی پژوهشی مذاهب اسلامی