آيا بهشت و جهنمى كه قرآن مطرح مى‏ كند، اكنون موجود است يا به تدريج با اعمال انسان آفريده مى ‏شود؟ اگر آفريده شده، مكان آن دو كجاست؟ | کتابخانه مجازی الفبا

آيا بهشت و جهنمى كه قرآن مطرح مى‏ كند، اكنون موجود است يا به تدريج با اعمال انسان آفريده مى ‏شود؟ اگر آفريده شده، مكان آن دو كجاست؟

قرآن‏ كريم دو نوع بهشت و جهنّم را مطرح مى ‏كند؛ يكى بهشت و جهنّم برزخى، كه در آيه ‏هاى 26 و 27 سوره يس؛ 169 سوره آل عمران؛ 46 سوره مؤمن و 25 سوره نوح، مطرح شده است. اين نوع بهشت و جهنّم هم اكنون موجود است، ولى موقتى مى‏باشد و با برپايى قيامت پايان مى‏يابد.[1]

ديگرى بهشت و جهنّم در قيامت است كه در آيه‏هاى فراوانى مطرح شده است.

از آيات قرآن و روايات اسلامى استفاده مى‏شود كه اين نوع بهشت و جهنّم هم اكنون نیز موجود است.[2] بسيارى از مفسران در ذيل آياتى كه براى بهشت و جهنّم كلمه «اعدّت» (مهيا شده) به كار رفته، گفته‏اند، از اين كلمه استفاده مى‏شود كه بهشت و جهنّم، هم اكنون موجود است؛ مانند اين آيات:«وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّموَتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِين»[3]؛ و بهشتى كه پهنايش (به قدر) آسمان‏ها و زمين است (و) براى پرهيزگاران آماده شده است. «وَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِى أُعِدَّتْ لِلْكفِرِين»[4]؛ و از آتشى كه براى كافران آماده شده است بترسيد. و آيه 21 سوره حديد، 24 سوره بقره و ....

«هروى» به امام رضا«علیه السلام» عرض مى‏كند: يابن رسول‏اللّه، آيا بهشت و جهنّم‏ هم اكنون آفريده شده‏اند؟ امام فرمود:«نَعَمْ وَ انَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه وآله قَدْ دَخَلَ الْجَنَّةَ وَ رَأَى النّارَ لَمَّا عُرِجَ بِه الَى السَّماءِ؛ بلى، هنگامى كه رسول خدا به آسمان عروج كرد، وارد بهشت شد و جهنّم را ديد».[5]

در روايت ديگرى پيامبر اكرم«صلی الله علیه وآله»مى‏فرمايد:«مَكْتُوبٌ عَلى‏ بابِ الْجَنَّةِ، لا الهَ الّا اللَّهُ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ، عَلىٌّ اخُو رَسُولِ اللَّهِ قَبْلَ انْ يَخْلُقَ اللَّهُ السَّموتِ وَ الارْضَ بِالْفَىْ عامٍ؛ بردر بهشت، دو هزار سال قبل از اين كه خداوند آسمان‏ها و زمين را بيافريند، نوشته شده، لااله الّا اللّه محمد رسول اللّه، علىّ اخو رسول اللّه».[6]

گرچه بهشت و جهنّم هم اكنون موجود است، ولى اعمال آدميان در شكل دهى به برخى از خصوصيات و ويژگى‏هاى آنها نقش دارند. در روايتى مى‏خوانيم هر بار كه مؤمن ذكر «لاحول و لاقوة الّا باللّه» مى‏گويد، يك درخت در بهشت غرس مى‏شود.[7]

در اینکه مكان بهشت و جهنّم کجا است احتمالاتی داده شده است:

1.برخی می گویند: در آسمان‏ها است، چون قرآن خبر از معراج پيامبر اسلام«صلی الله علیه وآله»به آسمان‏ها مى‏دهد و مى‏فرمايد:«عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوى‏»؛[8]بهشت جاويدان نزد سدرة المنتهى است، همان نقطه‏اى كه برترين مكان آسمان است. در آيه ديگرى مى‏فرمايد:«وَفِى السَّمَآءِ رِزْقُكُمْ وَمَا تُوعَدُون»[9] ؛ روزى شما و آن‏چه به شما وعده داده مى‏شود، در آسمان است.

2. بهشت و جهنّم مادى نيست تا نيازى به مكان داشته باشد. لذا با برپايى قيامت، طومار زمين و كرات آسمانى در هم پيچيده مى‏شود، ولى بهشت و جهنّم موجود بوده و به حال خود باقى است.

3. بهشت و جهنّم در درون و باطن اين جهان قرار دارد.[10]

موسسه آموزشی پژوهشی مذاهب اسلامی