نوزادی که تازه متولد می‌شود می‌گویند بالای سر او چاقو بگذارید و یا وقتی کسی پیش نوزاد آمده باید نوزاد را بلند کند. این افعال و اعتقادات آیا صحت دارد یا خیر؟ | کتابخانه مجازی الفبا

نوزادي كه تازه متولد مي‌شود مي‌گويند بالاي سر او چاقو بگذاريد و يا وقتي كسي پيش نوزاد آمده بايد نوزاد را بلند كند. اين افعال و اعتقادات آيا صحت دارد يا خير؟

اين گونه اعتقادات هيچ گونه سند شرعي و عقلي ندارد و اينها يك نوع خرافات است كه ميان مردم به وجود آمده است. اما آن چه كه از نظر شرعي هنگام ولادت به عنوان واجب و يا مستحب مطرح است چند امر است: 1. كمك نمودن به زن حامله كه مي‌خواهد زايمان كند كه امروزه در زايشگاهها انجام مي‌گيرد و اين امر لازم است؛ 2. ختنه كه واجب است، ولي بايد پيش از بالغ شدن او را ختنه نمايند و اگر بالغ شد و ختنه نشده بود واجب است بر خودش كه ختنه كند.
و اين امور نيز انجام دادن آنها خوب و مستحب است : 1. غسل دادن نوزاد، و بعضي آن را واجب دانسته‌اند؛ 2. پوشاندن او با لباس سفيد؛ 3. گفتن اذان درگوش راست و اقامه در گوش چپ او؛ 4. برداشتن كام او با آب فرات و تربت حضرت سيد الشهداء ـ عليه السلام ـ و اگر آب فرات نباشد با آب باران و يا خرما؛ 5. انتخاب نام خوب براي او. و بهترين نامها نامي است كه بندگي خدا را برساند: مانند عبدالله، عبدالرحمن و عبدالرحيم و نامهاي انبياء و ائمه ـ عليهم السلام ـ به ويژه نام محمد ـ صلّي الله عليه و آله ـ و براي زنان نامهاي زنان صالحه و بويژه نام فاطمه ـ سلام الله عليها ـ بهتر است؛ 6. وليمه ولادت (اطعام دادن).
در روز هفتم ولادت نيز چند چيز مستحب است:‌ 1. تراشيدن سر نوزاد؛ 2. ختنه كردن در روز هفتم ؛ 3. وليمه ختنه، كه براي ختنه كردن نيز وليمه مستحب است؛ 4. عقيقه كردن كه از مستحباتي است كه بسيار تأكيد وسفارش شده است و بعضي از اخبار و روايات و فتواي بعضي دلالت بر وجوب عقيقه دارد، و اگر در روز هفتم انجام نشد هر وقت ممكن شد انجام دهند و اگر ولي نوزاد عقيقه نكرد هر وقت خودش قادر به انجام آن شد عقيقه نمايد.
ديگر اين كه عقيقه بايد شتر يا گاو يا گوسفند باشد و بهتر است، شرايط قرباني در آن رعايت شود. يعني حيوان سالم و بي‌عيب باشد و شتر اقلا پنج ساله و گاو دو ساله، و بز دو ساله و ميش يك ساله باشد و اگر حيوان چاق باشد كافي است. لازم نيست حتما اين شرايط رعايت شود. عقيقه پسر و دختر فرقي ندارد. اما بهتر است عقيقه براي پسر نر و براي دختر ماده باشد. بهتر است عقيقه را به طور ساده با آب و نمك بپزند و عده‌اي از مؤمنان كه حداقل ده نفر را دعوت كنند و مستحب است يك چهارم گوسفند را به قابله بدهد و شكستن استخوان‌هاي آن كراهت دارد. و خوردن پدر و مادر از گوشت عقيقه كراهت دارد و كراهت در مادر بيشتر است.
و مستحب است هم وزن موهاي تراشيده سر نوزاد طلا يا نقره صدقه بدهند.[1]
حال به چند روايتي كه دلالت بر استحباب اين امور دارد اشاره مي‌شود:
روايت اول در اين كه چه اسمهايي براي بچه بايد گذاشت و از چه اسمهايي بايد پرهيز كرد. محمد بن مسلم از امام باقر ـ عليه السلام ـ نقل مي‌كند كه حضرت فرمود: «مبغوض ترين اسمها نزد خداوند حارث و مالك و خالد است».[2] و جابر نيز از آن حضرت نقل مي‌كند كه فرمود رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ بر منبر فرمود: آگاه باشيد كه بهترين اسمها عبدالله و عبدالرحمن و حارثه و همام است و بدترين اسمها ضراره و مره و حرب و ظالم است.[3]
عبدالله حسن از علي بن جعفر از برادرش امام موسي بن جعفر ـ عليه السلام ـ مي‌گويد: از عقيقه از او سؤال نمودم كه آيا از دختر و پسر هر دو عقيقه مستحب است؟ فرمود: مساوي است كه گوسفند نر و ماده و موي سر او را يعني نوزاد را بايد تراشيد و به وزن موي سر او بايد طلا يا نقره صدقه داد.[4]
اما اين كه ختنه واجب است امام امير المؤمنين ـ عليه السلام ـ مي‌فرمايد: وقتي كسي كه مسلمان شود بايد ختنه شود و لو هشتاد ساله باشد.[5]
اما روايتي مي‌گويد عقيقه مستحب است و بعضي حتي قائل شده اند به وجوب آن كه استحباب آن در روايت ثابت شده است. محمد بن مسلم مي‌گويد: براي امام باقر ـ عليه السلام ـ دو فرزندي به دنيا آمد. به زيد بن علي فرمود كه دو تا شتري براي عقيقه تهيه كند و سال گراني بود. زيد فقط يك دانه شتر خريد و نتوانست شتر دوم تهيه كند. به امام باقر ـ عليه السلام ـ عرض كرد دومي برايم سخت است پول آن را صدقه بده. امام فرمود: هر وقت مقدور شد آن را تهيه كن خداوند تبارك و تعالي ريختن خون را به عنوان عقيقه دوست دارد و طعام دادن را.[6]
ودر روايتي آمده از گوشت عقيقه يك چهارم به قابله مي دهد و اگر قابله نباشد به مادر بچه مي دهد تا به هر كه خواهد بدهد.[7]
اما روايتي كه مي‌گويد بايد گوشت را پخت و به فقرا اطعام كرد، ادريس بن عبدالله قمي از امام صادق ـ عليه السلام ـ كه مي‌فرمايد: مستحب است پختن گوشت عقيقه را به تنهايي و يا همراه حبوبات ديگر و دعوت نمودن گروهي از مؤمنان را كه بهتر آن است كه فقرا باشند و حداقل ده نفر و هر چه تعداد مدعويين بيشتر باشد بهتر است.[8]
بنابراين آن چه كه شما سؤال نموده‌ايد هيچ كدام صحت ندارند،‌نه در شرع آمده ودليلي براي آن بيان شده و نه عقل آدمي آن را مي‌پذيرد. بنابراين درست نيست. و آنچه ما بر آن موظف هستيم دستوراتي است كه در شرع مقدس ذكر شده است.

مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم (اندیشه قم)