جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در اعتقادات و اصول دين (پنج اصل) و فروع دين (شش فرع) ‌و مي رسد به كتاب خمس. (محمد تقي دانش پژوه) [دانشگاه تهران 16/42]

منظومه اي است مفصل در اصول اعتقاد اهل سنت جهت استادش عثمان و تنظيم شده به سال 1280 چنانچه كاتب در پايان نسخه نگاشته كه شاعري خراساني به نام شائق در محضر مؤلف جمله «عقيده مولوي نوشته گرديد» را در ماده تاريخ آن گفته است. ناظم برخي از اشعار را به عربي به نظم آورده است. [ميرزا محمد كاظميني 2/184]

اصول پنجگانه دين دريک مقدمه و دوازده مقصد، و يک خاتمه آورده شده: مقدمه درمعني وجود واقسام آن، مقصد يک در افعال، 2- دربعثت انبياء و رسل 4- در اثبات نبوّت پيامبر 5- در اوصاف نبي 6- رفع شبهه منکرين 7- درامامت 8- درطريق معرفت امامت 9- درصفات امام 10- در نص بر امامت ائمه 11- درائمه بعد از پيامبر اکرم 12- درمعاد جسماني، خاتمه درمعني لفظ وجود و موجود. در پنچ مقصد و يك خاتمه است. فصل اول در بيان معني وجود و حقيقت هستي (136) فصل دوم در انقسام موجود بواجب الوجود ممكن الوجود (137) مقصد اول در اثبات مبدء قديم و صفات ثبوتيه (139) باب اول در اثبات مبدء قديم (140) باب دوم در احديت مبدء اول (141) باب سيوم در صمديت مبدء قديم (142) باب چهارم در قدرت شامله مبدء (143) باب پنجم در علم مبدء باري (144) باب ششم در آنكه مبدء قديم حي است (150) باب هفتم در اراده باري (151) باب هشتم صفات ثبوتيه راجعه بصفات سابقه (153) مقصد دوم در صفات سلبيه. باب اول در اينكه مبدء مركب نيست (155) باب دوم در اينكه مبدء قديم را شريك در الهيت نتواند بود (156) باب سيوم در عدم جواز حلول و تحيز بر واجب (161) باب چهارم در امتناع اتحاد بر واجب (163) مقصد سيوم در افعال در پنج باب. باب اول در حسن و قبح افعال اختياري (165) باب دوم در عدم صدور فعل قبيح از مبدء قادر مختار و عدم اراده آن از عباد (167) باب سوم در افعال اختياري عباد (169) باب چهارم در حسن تكليف و لزوم عقلي آن (173) باب پنجم در لطف مقصد چهارم در بعثت رسل و انبيا. باب اول در حسن بعثت و لزوم آن (176) باب دوم در آنچه صدق نبي بان معلوم گردد (178) باب سوم در اثبات نبوت نبي ما (179) باب چهارم در آنچه نبي بايد كه بآن موصوف باشد (180) باب پنجم در دفع شبه منكرين (181) مقصد پنجم در امامت باب اول در آنكه نصب امام لطف است (183) باب دوم در طريق معرفت متعين بامامت امت را (184) باب سيوم در صفات امام (185) باب چهارم در امام منصوص (186) باب پنجم در امامان دوازده گانه (190) باب ششم در دفع شبه جاحدين وقوع نص جلي (194) خاتمه در معاد جسماني (200) (محمد تقي دانش پژوه) شامل يك مقدمه و پنج مقصد و يك خاتمه. مقدمه در بيان معني وجود در دو باب مقصد اول در اثبات مبداء قديم در هشت باب مقصد دوم در صفات سلبيه در چهار باب مقصد سوم در افعال شامل پنج باب مقصد چهارم در بعثت رسل در پنج باب مقصد پنجم در امامت داراي پنج باب و يك تتمه، خاتمه در معاد جسماني. اين كتاب ضمن عامري نامه چاپ شده است. (محمد تقي دانش پژوه) اين رساله در اصول اعتقادات است و مي نمايد كه خلاصه «شجره الهيه» (معرفي شده در ص 177) او است و مرتب است بر مقدمه (شامل دو فصل در بيان معني وجود و حقيقت هستي و انقسام موجود بواجب الوجود و ممكن الوجود و قديم و حادث) و چهار مقصد: اثبات مبدأ قديم جل و علا و صفات ثبوتيه در 8 باب. صفات سلبيه در 4 باب. افعال در 5 باب. بعثت رسل و انبياء در 5 باب. خاتمه در امامت. (مهدي ولائي) در يک مقدمه و پنج مقصد و يک خاتمه. مقدمه در بيان معني وجود و حقيقت هستي، در دو باب، مقصد اول در اثبات مبدأ قديم و صفات ثبوتيه، در هشت باب، مقصد دوم در صفات سلبيّه درچهار باب. مقصد سيّم در افعال شامل پنج باب. مقصد چهارم در بعث رسل و انبياء در پنج باب. مقصد پنجم در امامت در پنج باب. خاتمه در معاد جسماني. (فاضل) شرح خلاصه اصول دين شيعه است چنان كه خود ناييني در ابتدا آن توصيف مي كند: «چون سرمايه همه معارف از ابتدا تا انتها عارف را شناخت مبدأ و معاد اوست و اين معرفتي است كه بر انوار عقلانيه منوط و به ضعف آن و عروض ظلمات جهلانيه در معرض سقوط است و اكثر نفوس صالحه مطمئنه را به تقويت مشعله عالم افروز براهين نورانيه و تنوير نايره خسك سوز شبهات ظلمانيه و معاونت تحرير و بيان واضح و تقرير و كشف لايح احتياج است بنده قليل البضاعه كثير المعاصي ... و اين رساله مختصر در تبيين معارف ضروريه دينيه كه ثمره شجره حكمت سنيه است مجلس افروز خواطر خطيره برادران طريقت اسلامي و حقيقت ايماني مي گردد» كتاب در يك مقدمه و دوازده مقصد و يك خاتمه تنظيم شده است. (حكيم، محمد حسين) آغاز كتاب: بسمله الحمدلله المتوحّد بالالهيه لجميع ما سواه المتفرد ... امّا بعد بر ارباب خرد و هوش پوشيده نيست که چنانچه هستي از نيستي بهتر و برتر است و برابري نيستي را با هستي نه درخور است دانش را بر ناداني فزوني برتريست و ناداني در برابر دانايي در پايه پستي و فروتريست ... انجام كتاب: و تصديق چنانچه از ريب و انکار بيرون آيد در کار نيست و چون مقصود در اين رساله بختم انجاميد بر شکر نعماي بي منتهاي ربّاني و درود بر خير البشر خاتم النبيين و آله الطاهرين اختصار نمود. تمت [نسخه هاي خطي فارسي 2/962؛ الذريعة 13/28و9/377؛ دانشگاه تهران 14/3617 و 11/2127 و 14/3548 و 14/3617 و 16/150 و 17/52؛ مرعشي1/118و 3/127و3/166و 21/210و 26/106و 28/415؛ دانشگاه 11/2127؛ الهيات 1/254و 2/160 و 2/483 و 3/1333؛ فهرست آستان قدس 11/177؛ الهيات تهران ص 254؛ مجلس سنا 1/31؛ كتابخانه ملك 5/364؛ دليل المخطوطات 1/235؛ علامه طباطبايي 2/174؛ كتابخانه مدرسه آخوند ص 1548؛ ادبيات تهران 2/44و1/324؛ مجلس شورا 10/1780و 38/589 و 2/625/29؛ مدرسه جعفريه ص 164؛ دانشگاه تهران 9/1486؛ فيلم دانشگاه 3/46؛ موسسه آية الله بروجردي 2/285؛ اهدائي به آستان قدس ص 376؛ نشريه 7/539 و 10/121 و 7/796 و 11/119؛ نسخه پژوهي 3/114؛ رايانه ملي ص 2589؛ ميراث شهاب س9ش/2 39؛ فهرستواره منزوي 6/118]

شيخ احمد احسائي رساله اي بعربي در توحيد و عدل و نبوت و امامت و معاد دارد در يك مقدمه و پنج باب و خاتمه و گويا محمد جوانرودي نويسنده نسخه ما است كه آنرا بفارسي در آورد (دانش پژوه) آغاز كتاب: (اين است ترجمه كلمات شريفه اش) بسمله. الحمدلله رب العالمين ... اما بعد چنين گويد ... . احمد بن زين الدين احسائي كه بعضي از برادران ايماني كه بر آوردن حاجت او را برخود لازم گردانيده انجام كتاب: و سياه كردن اين اوراق عبد مسكين احمد بن زين الدين الاحسائي (تا اينجا تمام شد ترجمه كلام شريف ايشان و حقير ... در دو روز ترجمه اش بانجام رسانيده ... حرره المخلص ... محمد الجوانرودي) [فهرست سپهسالار 3/409؛ مرعشي 19/41؛ حضرت معصومه 2/179؛ كتابخانه ملك 5/376؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامي 1/52؛ مشار فارسي 1/1287؛ دانشكده حقوق تهران 98؛ فهرست احسايي 2/30-ذريعه 7/124-فهرست ادبيات 215؛ مدرسه خان ص 92؛ دانشگاه تهران 17/351؛ منزوي 917؛ اصغر مهدوي 2/122؛ دائرة المعارف 2/47 و 1/70؛ شخصي ميبدي 1/140؛ فهرستواره منزوي 9/203]