جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فرهنگنامه اندیشه مارکسیستی، یک دایره‌المعارف مشروح و مفصل است درباره هرآنچه می خواهید از مارکسیسم بدانید. کتاب راهنمایی جامع و فراگیر درباره موضوعات بنیادین مارکسیسم است برای آنهایی که می خواهند مارکسیسم را بهتر بشناسند و مکتب های فکری که اندیشه مارکسیستی را شکل بخشیدند را منظم‌تر و فشرده‌تر بخوانند. ویراستاران این فرهنگنامه را به گونه ای تدوین کرده اند که برای بسیاری از دانشجویان و اساتیدی که در دوره تحصیلات و تحقیقات خود با مفاهیم مارکسیستی روبه رو می شوند سودمند و کارآمد باشد. البته فرهنگنامه به گونه ای نوشته و تدوین شده است که برای خواننده غیرمتخصص که تازه می خواهد از ته و توی مارکسیسم سردربیاورد هم قابل استفاده و فهم باشد.

معرفت‌شناسی که در گذشته قسمتی از فلسفه بود و در حال حاضر به علمی مستقل تبدیل شده است، پیرامون معرفت و ارزشیابی و ملاک صدق معرفت بشری سخن می گوید. ریشۀ مباحث معرفتی از گذشته های دور در متون فلسفی و کلامی پیدا می شود. روش معرفت شناسی اسلامی تحلیل عقلی است، در این که امکان معرفت هست یا نه، دیدگاه های متفاوتی موجود است، اندیشمندان اسلامی قائل به دریافت معرفت حقیقی که مطابق با نفس الامر است می باشند، و در این رابطه از علم حضوری خطاناپذیر سخن به میان می آورند.

ویتگنشتاین در خصوص فلسفه نظرگاه کاملا متفاوتی دارد. او در رساله گزاره‌های فلسفه را مهمل می‌خواند و از این رو، برای فهم سیر تلقی او را از فلسفه، باید به نوشته‌های اولیه او رجوع کرد (او خود علاقه‌مند بود که رساله و پژوهشها با هم منتشر شوند.)ویتگنشتاین با طرح این دیدگاه پیشینی که زبان تصویر واقعیت است ، مجبور شد توابع و لوازم این نظرگاه را نیز بپذیرد: یعنی اینکه فقط گزاره‌های علوم تجربی با معنا خواهند بود و گزاره‌های منطق بی‌معنا و گزاره‌های فلسفه مهمل خواهند بود.

بحث آغازین کتاب، بررسی ماتریالیسم در مقابل ایده‌آلیسم است که در پی آن مبانی واقعی ماتریالیسم معرفی می‌شود. نویسنده در این مبحث معتقد است: "پایه‌ی مادری، منبع تاریخی و مواد خام برای جهان‌بینی ماتریالیستی را در وهله‌ی نخست باید در کنش‌ها و نتایج کنش‌های جمعی، کنش‌های افراد انسانی جست. این‌ها شامل هم‌کنش‌های گذشته که در تاریخ ثبت شده‌اند و هم‌کنش‌های کنونی است. مبحث بعدی کتاب به جادو و اعتقادات فراطبیعی اختصاص یافته است. در این بخش تصریح شده است: "جادو و خرافات در جایی رونق می‌گیرد که مهار موثر بر طبیعت حاصل از فن‌آوری در دست انسان نیست. مردمان آغازین می‌دانند که مجبورند بذر بکارند و زمین را برای به دست آوردن خرمن کشت بکنند. در عین حال آنان از محدودیت‌هایی که بر کوشش‌های انسان تحمیل شده‌اند آگاهند. آنان برای جبران کمبودهای اقتصادی و اجتماعی‌شان چاره‌ای جز استفاده از روش‌های جادویی ندارند، شگردهای جادو فرض می‌کنند که نیروهای برتر و فراطبیعی وجود دارند که می‌توانند بر سیر رویدادها تاثیرگذارند و بنابراین خنثی می‌شوند یا مغلوب می‌گردند". مباحث بعدی کتاب عبارت‌اند از: خطر سیر فلسفه، انقلاب در تمدن اژه، نخستین فیلسوفان، کمک ملطی‌ها به ماتریالیسم، اتم‌گرایان نخستین، نظرات اتم‌گرایان، پزشکی و تاریخ یونان، سوفسطاییان، آتن و انقلاب سقراطی، افلاطون و ارسطو، دستاوردهای ایده‌آلیست‌ها، فلسفه‌ی اپیکور، ماتریالیسم در تمدن رومی، و کسوف ماتریالیسم.

"نویسنده در این کتاب بر آن است میان پسا مدرنیسم و جامعه پسا صنعتی (اطلاعاتی) از یک سو، و پسا مدرنیسم و جهانی شدن، از جانب دیگر، نوعی ارتباط منطقی را جست و جو نماید .وی از مباحث کتاب چنین نتیجه می‌گیرد : ..."نخست، مفهوم پسا مدرنیته "معمای "ارزشمندی است که ما را در مقابل موضوعات کلیدی راجع به تحولات اجتماعی معاصر هوشیار و آگاه می‌سازد . من آن را مفهومی می‌دانم که ما را به مشارکت در جدالی بر سر ماهیت و جهت‌گیری جوامع عصر حاضر در یک زمینه جهانی دعوت می‌کند، ...دوم، این که بحث درباره پسا مدرنیته و مبحث پسا مدرنیسم به طور تفکیک ناپذیری درهم تنیده‌اند ...نظم اجتماعی در حال ظهور، چه به عنوان پسا مدرن و چه به عنوان مدرنیته متعالی، بیش از هر چیز به وسیله سبک‌ها و اشکال جدید ارتباطات توصیف و مشخص می‌شود .سوم بحث در مورد پسا مدرنیته، موجبات ارزیابی مجدد مدرنیته را به عنوان یک پدیده اجتماعی و فرهنگی فراهم می‌کند .واضح‌ترین نمونه...، رابطه بین کار و مصرف است ...چهارم، بحث پسا مدرن ما را وادار می‌سازد تا احکامی ـ هم تحلیلی و هم فلسفی ـ در خصوص خود مدرنیته صادر کنیم ...موضع انتقادی من از دعوت حضرت عیسی (ع) به عشق به همسایه و اخلاق مسئولیت ناشی می‌شود، اما اقتضای آن این است که ما نتایج مدرنیته خرد شده و واقعیت‌های اجتماعی در حال جهانی شدن، تکنولوژی زده و مصرف‌گرا را بپذیریم و با آن مواجه شویم ... پسا مدرنیته احتمالا بیانگر یک پدیده پایان هزاره است، و اگر چه این امر بی گمان معانی ممکن آن را تحلیل نمی‌برد، زیستن در دهه 1990ما را رهنمون می‌سازد که انتظار شکوفا شدن پدیده‌ای که بازتابگر رویکرد هزاره سوم است را داشته باشیم .به نظر می‌رسد که امیدها و بیم‌های آن هزاره‌ای که در این جهان تکنولوژی پیشرفته و جهانی شدن سریع بیان می‌شوند، تا حدودی به طور مصنوعی مورد مبالغه قرار می‌گیرند ."...عناوین اصلی کتاب بدین قرارند" : پسا مدرنیسم : تاریخ یک ایده"، "مدرنیته و ناراضیانش"، "از پسا صنعت‌گرایی تا پسا مدرنیته"، "مصرف گرایی : شکل یا بی شکلی چیزهایی که می‌آیند "و "پسا مدرنیسم، پایان هزاره و آینده .""