جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شناخت منابع و مآخذ، گام نخست هر تحقیق است. امروزه کتاب شناسی و مأخذشناسی به عنوان یک ضرورت مطرح شده و به صورت رشته آموزشی و تخصصی درآمده است. در راستای استفاده بهینه پژوهشگران، بر آن شدیم تا منابع مربوط به بخشی از تحقیقات مرتبط با موضوعات مجله را، که در قالب کتاب یا مقاله در نشریات و مطبوعات مختلف عرضه شده است، فراهم ساخته و در اختیار خوانندگان محترم مجله قرار دهیم تا بتوانند افزون بر بهره گیری از مطالب مجله، برای پی گیری و مطالعه بیشتر در این زمینه از منابع گسترده تری کمک گیرند. در این شماره موضوع «دین شناسی» تقدیم خوانندگان محترم مجله می گردد. هرچند به دلیل فرصت اندک، فرصت گردآوری همه کتاب ها و مقالات در این زمینه میسر نشد، اما تلاش شده است تا دست کم بخش عمده ای از این منابع آورده شود.معرفت

محمدعلی طاهری (۱ فروردین ۱۳۳۵ در کرمانشاه -)، از وی به عنوان بنیان‌گذار طب مکمل ایرانی، فرادرمانی، سایمنتولوژی و نظریهٔ پیوند شعوری یاد می شود که بنام مؤسسه فرهنگی هنری عرفان حلقه در دهه ۱۳۸۰به ثبت رسانده‌است. اما وی را بیشتر به عنوان بنیان گذار عرفان حلقه می شناسند, نامبرده به اعدام محکوم شده و در بازداشت بسر می برد. اسماعیل منصوری لاریجانی که پیشتر مقدمه‌ای بر کتابهای طاهری نگاشته بود در ۲۲ اسفند ۱۳۸۹ در نشستی در قم از طاهری تبری جست. وی طاهری و فرقه‌اش را از فرقه‌های منحرف و خطرناک معرفی نمود و اعلام داشت در ابتدا گمان می‌کرده طاهری به دنبال نشر عرفان اسلامی است ازاین رو بر دو کتاب وی مقدمه زده ولی پس از مشاهده انحرافاتشان ضمن اعتراض شدید از دستگاه‌های مسؤول خواسته جلوی فعالیت او را بگیرند. وی همچنین مدعی شد طاهری چون نماز نمی‌خواند اصلاً قبله‌اش منحرف است و آثار مکتوب آقای طاهری را فاقد متدولوژی و پارادوکسیکال خواند و به‌صراحت از او و رهروانش ابراز تبری نمود. او در جلسه نقد دیگری که در اسفند ۱۳۸۹ در ستاد ملی ساماندهی پاسخ گویی دینی برگزار شد نیز عنوان داشت که این مقدمه را به درخواست محمدعلی طاهری نگاشته و دلیل عمده‌اش زمینه‌سازی برای چاپ آن کتاب‌ها بوده تا در معرض نقد صاحب‌نظران قرار گیرند. او همچنین گفت: «بعد از دو سال من متوجه شدم که این آقا شبکه‌های درمانی به راه انداخته‌است. من این‌ها را صدا کردم و گفتم این کارهای شما غیرقانونی و غیرشرعی است، این خانم‌های آنچنانی که شما راه انداخته‌اید مردم را سرکیسه می‌کنند، درست نیست. بعد من متوجه شدم که اینها دنبال اهداف خودشان هستند. این بود که نامه زدم به ارشاد و جلوی چاپ آن را گرفتم. اولین بار من خودم از این‌ها شکایت کردم و گفتم اینها چه کار می‌کنند از مردم پول می‌گیرند و کارشان نتیجه هم ندارد.» این در حالیست که یکی از هوادارن منصوری حتی گفته که قسمت آخر مقدمه کتاب که تمجید از طاهری بوده‌است نوشته منصوری لاریجانی نیست و به ادعای او یکی از هواداران طاهری به مقدمه افزوده‌است. در انتهای مقدمهٔ کتاب عرفان کیهانی (حلقه)، که از سال ۱۳۸۴ منتشر گردیده، اسماعیل لاریجانی، خود مدعی نام گذاری عرفان حلقه به عرفان کیهانی گردیده بود.

کتاب هرمنوتیک قرآنی، طبرسی و مهارت تفسیر قرآن1 اثر برویس فاج (Bruce fudge) از جملة مهم‌ترین آثار خاورشناسان دربارة تفسیر مجمع‌البیان به حساب می‌آید. بررسی کتاب نشان می‌دهد که با وجود ابتکار و تلاش نویسنده در خلق برخی مطالب، کاستی‌ها و اشکالات مهمی نیز به چشم می‌خورد. در این نوشتار، پس از معرفی اجمالی فاج و آثار وی، گزارشی از محتوای کتاب ارائه شده است و در مقام بررسی، آرای وی در دو بخش نقد محتوایی و نقد منابع ارزیابی شده است. بر اساس بخش‌هایی از کتاب، نویسنده بر این باور است که طبرسی آیات قرآنی را مطابق با عقیدة خویش تفسیر کرده است و باورهای وی نقش تعیین‌کننده‌ای در تفسیر مجمع‌البیان دارد. در ادعایی دیگر نیز مجمع‌البیان را رونوشت و کپی‌برداری از تبیان شیخ طوسی دانسته که غالباً همان کلمات با اندک تغییری جایگزین شده‌اند. در این مقاله، به نقد و بررسی ادعاهای مذکور پرداخته شده است.

پرسشی که همیشه ذهن نواندیشان مسلمان را به خود مشغول داشته، پرسش از علل عقب‌ماندگی جهان اسلام است. علاوه بر ایران، البته جهان عرب نیز به این مهم پرداختند. متفکران برجسته‌ای به این مهم توجه دادند. در مصر این توجه بیش از دیگر کشورهای عرب بود و متفکران این کشور، ایده پردازی‌های بسیاری در این زمینه به انجام رساندند. کتاب " اسلام و تجدد در مصر" را نصرالله آقاجانی در راستای به تصویر کشیدن همین موضوع به رشته تحریر درآورده است. وی در این کتاب توجه اصلی را به روی آراء حسن حنفی قرار داده است. در این کتاب، تاریخچه نواندیشی نشان داده شده و آراء طهطاوی، احمد لطفی السید، علی عبدالرازق، طه حسین، خالد محمد خالد، سید جمال، محمد عبده و دیگرانی نیز به بحث گذاشته شده و مورد واکاوی قرارگرفته است. قسمت عمده این کتاب اما آراء حسن حنفی را به بحث گذاشته است.