جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر در باب اصول دين و مسائل كلامى اسلامى شيعى است. این کتاب شرح مختصری بر باب حادی عشر علامه حلی است که مشتمل بر شش بخش است و به كلم الطيب در تقرير عقايد اسلام نامگذاری شد. همچنین به اصطلاحاتی مانند اصول دين، تقليد، وجود و عدم، واجب و ممكن، جوهر و عرض، دور و تسلسل پرداخته است.

ابوالحسين الهاروني ، المويد بالله احمد بن الحسين بن هارون ( ۳۳۳- ذيحجه ۴۱۱ الهجريه ) ، از امامان زيدي نامدار شمال ايران و مؤلف كتابهاي متعددي در فقه و كلام است كه نسبش با هشت واسطه به زيد ابن الامام الحسن بن علي المجتبي (ع) مي رسد . او در علوم مختلف و حتي علوم ادبي و شعر دست داشته و تأليفات متعدد و مهمي در مهمترين رشته هاي علوم اسلامي نوشته است . شرح احوال او را مفصلا در كتابهاي سير و رجال زيدي نوشته اند و هم اكنون مي توان با ياري گرفتن از آنچه كه عبدالسلام عباس الوجيه درباره او در مقدمه كتاب الامالي الصغري او و نيز در كتاب اعلام المولفين الزيديه ( عمان - الاردن - ، ۱۹۹۹م ) نوشته است ، با كلياتي از زندگي و فعاليت علمي وي آشنا شد . در كتاب الحدائق الورديه محلي شرحي مفصل از احوال و شرح سير و دعوت او آمده است كه به همت استادمان جناب آقاي مادلونگ در كتاب اخبار ائمه الزيديه به صورت طبع انتقادي ارائه شده است . البته ريشه همه اين سير نويسي درباره او به سيره اي باز مي گردد كه المرشد بالله زيدي و فرزند الموفق بالله ( كه خود از شاگردان المؤيد بوده است) درباره المؤيد نوشته و هم اينك مستقلا و بر اساس چند نسخه خطي به چاپ رسيده است . پدر المؤيد بالله امامي مذهب بود ، اما المؤيد بالله به دلايلي و از جمله آنچه كه شيخ طوسي در مقدمه تهذيب الاحكام آورده است به مذهب زيدي درآمد . اين امر البته براي جامعه امامي بويژه در آن دوره كه به تازگي بحران غيبت را پشت سر مي گذاشت ، بسيار گران آمد ، خاصه كه مقام علمي المويد و برادر ديگرش الناطق بالحق ابوطالب هاروني كه او هم مذهب زيدي را پذيرا شده بود ، بسيار برجسته و اين دو برادر در ميان زيديه به دو برادر هم طراز امامي معاصر خود يعني شريفين رضي و مرتضي قياس شده بودند . تحصيلات المؤيد در بغداد و شهرهاي مختلف ايران بوده است . المؤيد بالله نزد دايي خود عالم برجسته زيدي أبو العباس أحمد بن إبراهيم الحسني تحصيل فقه و كلام كرد و همچنين از محضر متكلم مشهور أبو عبد الله البصري ( درگذشته سال ۳۶۹ هـ) كلام آموخت ، و در اصفهان به درس قاضي القضاه عبد الجبار بن أحمد الهمداني ( درگذشته ۴۱۵ هـ) در شرح اصول الخمسه پيوست و "زيادات الشرح" استاد را گردآورد و فراهم كرد . از ديگر مشايخ او أبو الحسين علي بن إسماعيل بن إدريس بود كه به واسطه وي از امام زيدي حسن ناصر اطروش كبير روايت حديث مي كرد . از أبو بكر ابن المقري الاصفهاني ، محدث سني هم حديث بسيار روايت كرد . از شاگردان او مي بايست عالم زيدي مشهور إمام الموفق بالله أبو عبد الله الحسين بن إسماعيل الحسني الجرجاني ، صاحب كتاب الإحاطه في علم الكلام و پدر الإمام المرشد بالله را نام برد . از ديگر شاگردان او يكي هم أبو الحسين أحمد بن الحسين بن أبي هاشم، معروف به شريف مانكديم ، صاحب تعليق شرح اصول الخمسه بود . شماري از تأليفات وي بر اين قرار است : ۱- كتاب اثبات نبوه النبي ، ۲- كتاب التجريد ، ۳- شرح التجريد ، ۴ – كتاب التبصره في علم الكلام ، ۵ - كتاب الأمالي الصغرى ، ۶- سياسه المريدين كه اين آثار همگي به چاپ رسيده است . دو كتاب ديگر او در فقه يكي ۷ - كتاب البلغه في فقه الامام يحيي بن الحسين الهادي است و ديگري ۸ - كتاب الحاصر لفقه الناصر در فقه ناصر اطروش . يكي از شاگردان او هم به نام أبو القاسم بن تال الهوسمي الزيدي به گردآوري ، تهذيب و تخريج آراء و فتاوي فقهي مؤيد بالله همت گمارده به نام هاي : ۹- كتاب الإفاده في الفقه و ۱۰ - كتاب الزيادات كه هر دو به صورت نسخه هاي خطي در اختيار ما قرار دارد . مؤيد بالله با توجه به تحصيلات خود نزد مشايخ زيدي با هر دو سنت فقهي زيدي قاسمي – هادوي و نيز ناصري ( منسوب به ناصر كبير اطروش ) آشنا بود و گرچه خود وي به مذهب امام هادي يحيي بن الحسين گرايش داشت ، ولي در زمينه فقه ناصر كبير هم كتابي تدوين كرده بود . سنت تدوين كتابهايي در زمينه فقه ناصر به شاگردان خود ناصر و فقيهان زيدي معتقد به مذهب فقهي وي باز مي گردد كه بر اساس فتاوي و اقوال گرد آمده ناصر و همچنين نوشته هاي فقهي او در اين زمينه كتابهايي تدوين كرده بودند . به طور نمونه ابوالقاسم بستي ، فقيه و متكلم زيدي را مي شناسيم كه كتابي در فقه ناصر دارد. اما متأسفانه بيشتر اين كتابها از ميان رفته است و بيشتر نقل قولهاي بسيار زياد آن در كتابهاي بعدي باقي مانده است . البته خوشبختانه كتاب الابانة و زوائد آن اثر ابو جعفر هوسمي كه بر اساس فتاوي و آراء فقهي ناصر فراهم شده هم اكنون موجود است و نسخه هاي خطي بسياري از آن در اختيار ما قرار دارد . البته مجموعه ها و كتابهاي ديگري هم در حول و حوش اين كتاب و يا كتابهاي ديگر درباره فقه ناصر موجود است . در سنت فقه امامي ، فقهاي شيعه امامي از طريق كتاب الناصريات شريف مرتضي كه خود ازناحيه مادر از نسل ناصر كبير بود ، با فتاوي ناصر و اختلافات فقهي وي با اماميه آشنا شده بودند . تاكنون تصور مي شد كه كتاب الحاصر مؤيد بالله از ميان رفته است . دست كم تا آنجا كه من سراغ گرفته ام ، در هيچ يك از تحقيقات معاصر و يا فهارس چاپ شده به وجود اين كتاب اشاره اي نشده است . عبدالسلام عباس الوجيه هم كه نسخه هاي خطي بسياري از كتابخانه هاي خصوصي و عمومي يمن را فهرست كرده و در دو مجلد بزرگ به چاپ رسانيده ، اشاره اي به وجود نسخه اي خطي از اين كتاب در كتابخانه هاي يمن نكرده است . در سفرهاي خود به يمن و در كتابخانه هاي مختلف سراغ اين كتاب را گرفتم ، حتي در كتابخانه تريم حضرموت هم نشاني از آن نيافتم و در فهارس آنجا نشاني از اين كتاب ديده نشد . اما خوشبختانه در بررسي يك مجموعه كهن زيدي كه در يكي از كتابخانه هاي يمن در اختيارم قرار گرفت و شامل چند متن ناقص و با افتادگي هاي متعدد هست ، نظرم به گواهي كاتب مجموعه افتاد كه خبر از كتابت كتاب الحاصر در ذيحجه ۵۴۷ مي داد . اما متأسفانه به دليل افتادگي پاره اي از اوراق اين نسخه كهنه و به هم خوردن و جابجايي اوراق مجموعه در تجليد كتاب شناسايي كتاب الحاصر براي ديگران امكان پذير نبوده است . به ويژه اينكه صفحات كتاب الحاصر در لابلاي دو كتاب ناقص ديگر اين مجموعه كه شامل بخشي از كتاب مسائل الرازي و مسائل قاسم العياني است ، پراكنده شده و شناسايي را به كلي مشكل كرده است . با اين وصف اينجانب با دقت در تمامي صفحات اين مجموعه ، صفحات كتاب الحاصر را شناسايي كردم . نسخه ما البته ناقص است و شامل همه كتاب الحاصر نيست ، اما روشن است كه بخش قابل توجهي از اين كتاب را در اختيار داريم ، چرا كه كتاب بنابر معمول كتابهاي فقهي بر حسب ابواب فقهي است و با توجه به حجم موجود از ابواب فقهي پيداست كه كتاب الحاصر كتاب بزرگي نبوده است . مولف همه جا از كتابها و رساله هاي خود ناصر و يا برخي كتابهاي اصحاب ناصر بهره مي گيرد و گاه با سندي متصل از او روايت مي كند و يا حديثي به نقل از ناصر مي آورد . نكته مهم در نسخه ما اين است كه بخشهاي فقه معاملات و كتاب السير و امر به معروف و ابواب مشابه در اين نسخه ديده مي شود كه با توجه به اهميت اين ابواب ، ميزان فايده اين نسخه براي زيدي شناسان روشنتر خواهد شد . طبعا اين كتاب مي تواند شناخت ما را از ناصر كبير و زيديه شمال ايران بيشتر كند.

زمان تأليف: قرن سيزدهم هـ. ق. اين كتاب در مسائل ديني و حاوي دوازده بابست بدين شرح: ‌باب اول: ‌در توحيد؛ ‌باب دوم: در عدل؛ باب سوم: در نبوة؛ باب چهارم: در امامت؛ باب پنجم: در ابطال جبر و تفويض؛ باب ششم: در تحقيق معني يقين؛ باب هفتم: در تحيقيق معني اخلاص؛ باب هشتم: در فضل محبت الهي؛ ‌باب نهم در بيان معالجه عقل؛ باب دهم: ‌در رباعيات متفرقه. (عبدالله انوار) [ملي 3/430]

مایکل بوراووی (به انگلیسی: Michael Burawoy)؛ (زاده ۱۵ ژوئن ۱۹۴۷) جامعه‌شناس بریتانیایی است که در چارچوب نظریه اجتماعی مارکسیسم فعالیت می‌کند. او بیشتر به عنوان نویسندهٔ کتاب رضایت تولید: تغییرات در فرایند کار تحت سرمایه‌داری انحصاری - مطالعه‌ای در مورد کار و سازمان‌ها که به چند زبان ترجمه شده‌است و طرفدار اصلی جامعه‌شناسی عمومی (مردم‌مدار) شناخته شده‌است. بوراووی همچنین در سال ۲۰۰۴ رئیس انجمن جامعه‌شناسی آمریکا و استاد دانشگاه کالیفرنیا، برکلی بود. او در سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰، معاون کمیته انجمن‌های ملی انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی (ISA) بود. وی در هفدهمین کنگرهٔ جهانی جامعه‌شناسی به عنوان هفدهمین رئیس انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی (ISA) برای دوره ۲۰۱۰–۲۰۱۴ انتخاب شد.

پیتر ادمسن دکتری خود را در فلسفه از دانشگاه نوتردام امریکا دریافت کرد و اکنون استاد فلسفه‌های باستان و اسلامی در دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیانِ مونیخ است. او کتاب‌ها و مقالات بسیاری درباره‌ی فلسفه‌ی اسلامی منتشر کرده است، از جمله ترجمه‌ی مجموعه آثار کندی به انگلیسی و کتابی درباره‌ی فلسفه‌ی او. او همچنین مجموعه‌ی مقالاتی درباره‌ی فلسفه‌ی ابن سینا ویرایش کرده است. اما در جهان فلسفه او بیش از هر چیز به مجموعه‌ی پادکستِ پرطرفدارِ «تاریخ فلسفه بدون هیچ خلائی: History of Philosophy Without Any Gaps» شناخته شده است که تاریخ فلسفه را از پیش‌سقراطیان آغاز می‌کند و بعد با فلسفه‌ی اسلامی ادامه می‌دهد و قرار است فلسفه‌های هندی و آسیایی و دیگر سنت‌های فلسفی را نیز پوشش دهد. در این مصاحبه، ادمسن به برخی از پرسش‌های ما درباره‌ی فلسفه‌ی اسلامی به طور عام و این پروژه به طور خاص پاسخ داده است.