جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫اين پايان نامه ترجمه و تحقيق بخش احوال شخصي کتاب الفقه عَلَي المذاهب الخَمسه تأليف آيت الله محمّدجواد مغنيه (از فقها، مفسّران و متکلّمان معاصر جهان تشيع) از زبان عربي به زبان اردو است. کتاب حاضر داراي يک مقدّمه وشش فصل است. اين اثر با موضوع فقه مقارن، به بررسي آرا و نظريات فقهي پنج مذهب شيعه جعفري و مذاهب اهل سنّت، مانندِ فقه حنفي، مالکي، شافعي و حنبلي مي‌پردازد. و در دو جلد به چاپ رسيده، که مجلّد اوّل آن مختصّ عبادات و شامل ابواب طهارت، صلاة، صوم، زکات، خُمس و حج و عُمره مي‌شود. مجلّد دوم يعني موضوع اين پايان نامه نيز، مربوط به احوال شخصي و احکام فقهي ازدواج، طلاق، وصايا، ارث، وقف و حجر را دربر مي‌گيرد. در فصل اوّل (احکام ازدواج) مباحثي درباره عقد نکاح و شروط آن، محرّمات نکاح، کفويت زوجين در ازدواج، موارد عيب و فسخ نکاح و احکام مَهر و نفقه آمده و ديدگاه‌هاي مذاهب خَمسه در اين زمينه با هم مقايسه شده است. در فصل دوم احکام مربوط به طلاق، شامل اقسام، شرايط و احکام عدّه طلاق مطرح مي‌شود. در فصل سوم احکام و فروع فقهي مربوط به وصيت، ارکان، مقدار و محدوده آن، تصرّفات وصي و مريض در وصيت، شرايط وصي، اقرار و رد و اثبات او در فقه مذاهب خَمسه بيان شده است. در فصل چهارم احکام و فروع فقهي مربوط به ارث، احکام تَرکه، موجبات و موانع ارث، اقسام و شقوق و طبقات آن، ميراث زوجين و احکام اموال منقول و غير منقول در ارث را مي‌خوانيم. فصل پنجم مربوط به احکام وقف است و مطالبي همچون: ولايت بر وقف، احکام بيع وقف، ارکان، شرايط وقف و اداره آن را دربر مي‌گيرد. در فصل ششم احکام حجر و مُفلس، احکام صغير و مجنون، سفيه و شروط هر يک از آن ها ذکر شده است. در مفلس، تعريف مستثنيات اقرار محجور و مفلس و منع وي از سفر نيز شرح داده مي‌شود.

‫در اين نوشتار که ترجمه کتاب "سبع مسائل فقهيه" تأليف آيت‌الله جعفر سبحاني و به زبان اردوست؛ هفت مسأله فقهي اختلافي بين شيعه و اهل سنت تجزيه و تحليل شده و ديدگاه‌هاي فقه اماميه در مورد آن‌ها مطرح و دلايل فقهي اهل سنت در اين موارد، نقد و ارزيابي گرديده است. نويسنده، نخست به برپايي جشن ميلاد پيامبر اسلام و مشروعيت برپايي اين قبيل جشن‌ها در فقه شيعه اشاره کرده و ديدگاه‌هاي فقهي اهل سنت را مبني بر عدم مشروعيت اين گونه جشن‌ها نقد کرده است. در ادامه، مشروعيت سفر به قصد زيارت قبر مطهر رسول خدا( و جواز آن و ديدگاه‌هاي برخي از فقهاي اهل سنت مبني بر عدم جواز اين قبيل سفرها بررسي و نقد شده است. نويسنده، سپس به حرمت و عدم جواز تکتف (بستن دست در نماز) اشاره کرده و پس از طرح ديدگاه‌هاي فقهاي اهل سنت، مبني بر جواز تکتف، اين مسأله يکي از بدعت‌هاي خليفه دوم معرفي شده است. خواندن "نماز ضحي"، به عنوان يکي از نمازهاي مستحب و جزء سنت شمردن آن از سوي اهل سنت و ممنوع بودن اين نماز نزد فقهاي شيعه، ممنوعيت خواندن نمازهاي مستحب شب‌هاي ماه مبارک رمضان تحت عنوان "نماز تراويح" و بدعت خواندن اين نماز از سوي فقهاي شيعه و ممدوح و مجاز بودن آن نزد فقهاي اهل سنت؛ از مطالبي است که نويسنده به طرح و بررسي آن‌ها پرداخته است. جواز سه طلاق در يک مجلس نزد فقهاي اهل سنت و عدم جواز آن نزد فقهاي شيعه، حرمت متعه (ازدواج موقت) و متعة الحج نزد فقهاي اهل سنت و جواز آن نزد فقهاي شيعه همراه با دلايل فقهي آن و بدعت شمرده شدن حرمت اين دو نوع متعه از سوي فقهاي شيعه، از ديگر مباحث اختلافي فقهي است که در کتاب مذکور به صورت مبسوط بحث و پژوهش شده‌اند.

‫نوشتار حاضر، ترجمه کتاب پندهاي امام صادق (ع) به ره جويان صادق تأليف آيت‌الله محمدتقي مصباح يزدي به زبان اردو است، که نصايح امام صادق (ع) به يکي از اصحاب خويش عبدالله بن جندب را بيان مي‌کند و در آن وظايف و مسؤوليت‌هاي شيعيان در بيست و هشت گفتار گردآوري و ارائه شده است. عناوين و مباحث مهم نصايح امام صادق (ع) به عبدالله بن جندب که به نوعي وصايا و تقاضاي امام صادق (ع) به شيعيان خويش محسوب مي‌گردد، چنين است: دوستان واقعي اهل بيت، ضرورت پيروي از اهل بيت (ع) ، خطر شيطان براي از راه به در کردن مؤمنان و شيعيان، اجتناب از دنيا و انس با خدا، ويژگي‌هاي دوستان اهل بيت (ع) ، ضرورت محاسبه نفس، مراحل محاسبه نفس، عبادت و استغفار شبانه، وسعت نظر در عبادات، دعوت به اهل بيت با گفتار و رفتار، نشانه‌هاي ايمان و مؤمن حقيقي، رابطه ابزارانگاري و جهل ديني، ثمرات استقامت در دين‌داري، شرط نجات بخش بودن ولايت، ولايت اهل بيت (ع) ، خوف و رجا داشتن همزمان به خداوند، دام‌هاي گسترده شيطان و توجه به آن‌ها، رفع کردن کاستي‌هاي اخلاقي، پاداش‌هاي بزرگ الهي براي شيعيان واقعي، ويژگي‌هاي شيعه واقعي از منظر امام صادق (ع) ، گناه مفغور و نيکي مقبول نزد خدا، برحذر بودن از تملق جاهلان، رابطه مؤمن با دنيا و متعلقات مادي، رابطه مؤمن با مؤمنان ديگر، پندهاي امام صادق (ع) براي خردورزان، سفارش‌هاي عيسي بن مريم به حواريون مبني بر لزوم عيب پوشي از ديگران و مبارزه با خواهش‌هاي دنيوي، اخلاق سالکان، خدا و آخرت، غايت افعال مؤمنان و شيعيان، ويژگي‌هاي نماز مقبول و آثار آن، بحثي درباره حيا و محبت اهل بيت (ع) پايه محکم اسلام و... که عمل به وصايا و پندهاي امام صادق (ع) ضامن سعادت و خوشبختي مؤمنان در دنيا و آخرت است.

‫اين نوشتار، ترجمه کتاب وهّابيت، مباني فکري و کارنامه عملي تأليف آيت الله جعفر سبحاني به زبان اردو است، که برخي افکار وهّابيان و شکل‌گيري فرقه وهّابيت را بررسي مي‌کند. کتاب مذکور در دوازده فصل تدوين شده است. فصل اوّل بر ضرورت اتّحاد مسلمانان و پرهيز از اختلاف آنان تأکيد مي‌کند. در فصل دوم به معرّفي ابن تيميه پايه‌گذار اصلي تفکرات ضدّ شيعي و نيز فردي که محمّد بن عبدالوهّاب، افکار سلفي و افراطي خويش را از او گرفته، اختصاص دارد. فصل سوم به چگونگي شکل‌گيري فرقه وهّابيت پرداخته و نقش تفکرات و آثار ابن تيميه در شکل‌گيري آن را برجسته مي‌سازد. در فصل چهارم اختلاف هايي را که محمّدبن عبدالوهّاب در ميان مسلمانان افکند، اتّهام‌هايي که وي در زمينه عقايدش به شيعيان زد و آن ها را مشرک و بدعت‌گزار ناميد، تجزيه و تحليل شده است. در فصل پنجم و ششم نقدهاي فرقه وهّابيت درباره زيارت قبور و شرک خواندن آن مطرح و منافات نداشتن زيارت قبرهاي مؤمنين و ائمّه( با توحيد اثبات مي‌شود. در فصل هفتم يکسان بودن زن و مرد در احکام اسلامي و منع نداشتن شرعي زيارت براي زنان اثبات مي‌گردد. فصل هشتم به استحباب زيارت قبر پيامبر اسلام، سفر براي آن و اثبات جواز و مباح بودن آن با استفاده از مستندات شرعي، اختصاص دارد. در فصل نُهُم حقيقت مرگ و برزخ در آموزه‌هاي قرآن و سنّت واکاوي شده و باقي ماندن حقيقت انسان پس از مرگ و داراي حيات و شعور بودن او، به ويژه افرادي همچون: پيامبر اسلام و ائمّه معصومين( و در نتيجه: صحّت توسّل به آنان در زمان مرگ ظاهري شان اثبات مي‌شود. در فصول دَهُم و يازدهم صحّت و جواز توسّل به اولياي الهي، با ذکر مُستندهاي قرآني، روايي و سيره انبياي الهي و ذکرِ نمونه‌هايي از آن بيان مي‌گردد. در فصل دوازدهم ثابت مي‌شود اولياي الهي از آن جا که مقام هايي معنوي دارند، مي‌توانند در برخي امور عالَم تصرّف و نقش آفريني کنند. بررسي محدوده شفاعت شافعين در روز قيامت و پاسخ به شبهه هاي وهّابيت در اين زمينه، از ديگر مندرجات فصل سيزدهم محسوب مي‌شود.

‫اين نوشتار، ترجمه کتاب وحي و نبوّت تأليف استاد مطهّري و حاوي ابعاد مختلف مباحث نبوّت عامّه و نبوّت خاصّه، خصوصيّات پيامبران الهي و نقش آن‌ها در هدايت بشر، ويژگي‌هاي قرآن کريم و سيره پيامبر اکرم( است. نوشتار يا کتاب مذکور در پنج فصل سامان يافته است. در فصل اوّل ويژگي‌هاي کلّي پيامبران الهي، مانندِ اعجاز آنان براي اثبات نبوّت خويش، ضرورت عصمت آن ها و ادلّه عصمت و اعجاز از منظري قرآني، روايي و عقلي بيان مي‌شود. در همين زمينه تفاوت پيامبران الهي با نوابغ، زواياي گوناگون رهبري پيامبران الهي، خلوص نيت و صاحب شريعت بودن آنان نيز ذکر و ديدگاه‌هاي شهيد مطهّري درباره ويژگي‌هاي عمومي انبياي الهي منعکس مي‌گردد. در فصل دوم با عنوان " نقش تاريخي پيامبران"، تأثير پيامبران الهي در حفظ وضع موجود و تعاليم و تلاش آنان در تکامل بشر به تصوير کشيده شده است. فصل سوم به نبوّت و بعثت انبيا و اهداف نبوّت و بعثت آنان اختصاص دارد. در اين فصل همچنين از دليل ختم نبوّت، علل تجديد نبوّت و معجزه خاتميت و ارزش و کاربرد معجزات پيامبر اسلام( غير از قرآن کريم بحث مي‌شود. در فصل چهارم اهمّيت قرآن کريم به عنوان کتاب آسماني مسلمانان و اوصاف آن، اعجاز، القاب، معاني، تواريخ و قصص انبيا و ساير مباحث مندرج در قرآن بيان مي‌گردد. در فصل پنجم و پاياني با عنوان "مشخصّات دين اسلام"، ابتدا ارتباط ايدئولوژي با جهان‌بيني و سپس ويژگي‌هاي معرفت شناسي و هستي شناسي اسلامي بيان مي‌شود. در همين بخش از ترجمه کتاب(نوشتار حاضر) برخي اَدوار مختلف زندگي رسول خدا و بعضي اوصاف حضرتش همچون: بيزاري از بيکاري و بطالت، مبارزه ايشان با ظلم و مظاهر مختلف ستم به ديگران، اخلاق در خانواده، عبادت، زهد، ساده زيستي، و نظم و انضباط ايشان در دوران گوناگون به تصوير کشيده شده است.

‫در پاياننامه حاضر، كتاب مذكور اثر ابو عمرودانى ترجمه و تحقيق شده است. اين كتاب در خصوص رسم الخط و كيفيت نگارش كلمات در مصحفهاى ارسالى عثمان به شهرهاى بزرگ آن عصر مثل كوفه، بصره، مكه و مدينه است. ويژگيهاى چشمگير مباحث مربوط به علوم قرآن كه برگرداندن عبارات و جملات از زبان تازى به زبان پارسى، اضافه بر تلاش گسترده، تسلط كامل بر عناوين مورد بحث را مىطلبد. لذا در اين ترجمه با مراجعه به مصادر و منابعى كه در دسترس بوده تا جايى كه ممكن بود سعى شده است تا ترجمهاى سهل و روان، نه آزاد و رها و نه كاملاً بسته و مقيد و در بند الفاظ ارائه گردد.

‫پژوهش حاضر، ترجمه کتاب نقش ائمّه در اِحياي دين تأليف علاّمه سيد مرتضي عسکري( است، که نگارنده در آن به بررسي عملکرد خلفا در اداره اجتماعي و فرهنگي حکومت و نقش امام علي( در محو تبعات منفي اين عملکردها مي‌پردازد. وي نخست به نقد اقدام ابوبکر در مسأله بيعت گرفتن براي خلافت خويش، با ادّعاي اين که خليفه پيامبر اسلام نبايد از غير قريش باشد، پرداخته و مخالفت عدّه زيادي از بني‌هاشم و انصار با خلافت ابوبکر به رغم فشارهاي فراوانش براي بيعت کردن با او را بيان مي‌کند. آن گاه هجوم بردن به خانه علي( براي بيعت اجباري آن حضرت با خليفه و اتمام حجّت حضرتش با صحابه و و رفتن ايشان به درِ خانه آنان براي ياري کردن او را مطرح کرده و اقدام ابوبکر درپس ندادن فدک به حضرت فاطمه زهرا( و آزار ايشان را ارزيابي مي‌کند. وي همچنين جنگ اقتصادي دستگاه خلافت با خاندان پيامبر( و ساقط کردن حقّ خُمس از آنان به بهانه جايز نبودن صدقه بر خاندان رسول خدا( را مطرح کرده، از محروم کردن حضرت زهرا( از ارث پدري خويش انتقاد کرده است. منع کردن روايت از پيامبر اسلام، انهدام روايات نبوي توسّط ابوبکر و ارجاع دادن مردم به قرآن کريم، از ديگر انتقادهاي مؤلّف به اَعمال ابوبکر محسوب مي‌شود. از منظر نويسنده، تفسير و فهم آيات کتاب خدا نيازمند سخنان پيامبر اسلام بود، که ده ها آيه قرآن کريم نيز به پيروي از رسول اکرم فرمان داده و اين کار ابوبکر، مخالف قرآن و سنّت پيامبر محسوب مي‌شود. در بخش ديگري نويسنده به نقد عملکرد عُمَربن خطاب در دوران خلافت وي پرداخته و سياست هاي برتري جويي براي قبيله قريش، ايجاد نظام طبقاتي در جامعه اسلامي، حبس صحابه در مدينه و درست کردن اهل بيت ساختگي براي پيامبر اسلام را از جمله اَعمال ناصواب عنوان کرده، منع انتشار احاديث نبوي، اجتهادهاي عُمَر در قبال نَص، انتشار اسرائيليات و ورود آن در احاديث و تفاسير قرآن کريم و در نهايت از عملکرد عُمَربن خطاب براي صحنه سازي خلافت عثمان بعد از ضربت خوردن و قبل از مرگ وي انتقاد کرده است. در بخش ديگري از کتاب نويسنده با اشاره به عملکردهاي منفي عثمان بن عفان در دوران خلافت خويش، ميدان دادن بيش از حد به بستگان و نَسَب خويش، آزار برخي صحابه بزرگ پيامبر اسلام، مانند ابوذر و عمّار و طرفداراي جانبدارانه از برخي ديگر به رغم فسق آشکار آنان را از جمله اين اَعمال منفي برمي شمارد. چگونگي به خلافت رسيدن امام علي(، گرايش مردم به آن حضرت، بيعت با آن امام و تلاش حضرتش براي اجراي عدالت و مساوات، اصلاحات فرهنگي و اقتصادي، آغاز فتنه‌هاي گسترده بر ضدّ حکومت علوي به بهانه خونخواهي عثمان بن عفان و برپايي جنگ‌هاي صفين، جَمَل و نهروان نيز پايان بخش مطالب پژوهش و ترجمه کتاب محسوب مي‌شود.

‫اين پايان نامه به ترجمه و تحقيق كتاب تاريخ القرآن دكتر عبدالصبور شاهى اختصاص دارد و اين مباحث در آن مطرح شده است: ملاحظاتى بر روايات حديث، ديدگاه شيعه در قبال حديث، حروف هفتگانه، آشنايى پيامبر با نوشتن و خواندن، نويسندگان و حافظان وحى، ريشه خط عربى، و قرائت براساس معنى.

‫در نوشتار حاضر، ترجمه کتاب المسائل الفقهيه تأليف علامه سيدعبدالحسين شرف‌الدين موسوي عاملي است و مباحث مربوط به وضو و نماز را که مورد اختلاف شيعه و اهل سنت است، به صورتي استدلالي بررسيده و به برخي از شبهه‌هاي فقهي اهل سنت به شيعه در اين زمينه پاسخ مي‌دهد. مترجم اعتقاد دارد کتاب مزبور در عين کوچک و فشرده بودن، مسايل فقهي مربوط به نماز و وضو و محل نزاع بين شيعه و اهل سنت را در آن‌ها مشخص مي‌سازد. هدف مترجم از ترجمه اين کتاب به زبان اردو، پاسخ‌گويي به مهم‌ترين نيازهاي فقهي مردم شيعي و سني پاکستان بوده است. وي موضوعات مهم مطرح شده در کتاب المسائل الفقهيه و موارد اختلاف نظر و اتفاق نظر شيعه را در احکام فقهي مربوط به نماز و وضو تبيين مي‌نمايد. او نخست مشروعيت جمع بين دو نماز را که شيعه به آن اعتقاد دارد، بررسيده، آن‌گاه به جزء سوره بودن آيه (بسم الله الرحمن الرحيم) در نماز از منظر شيعه و اهل سنت پرداخته و اثبات مي‌کند اين آيه جزء حمد و سوره است و بايد خواند شود. نگارنده در ادامه با ارائه بحث تکبيره الاحرام، رکن بودن آن را ثابت مي‌کند. ضرورت قصر (شکستن نمازها) نمازهاي چهار رکعتي در سفر و ادله فقهي آن، جايز نبودن روزه براي مسافر و باطل بودن آن، همراه با ذکر دليل‌هاي فقهي مربوط، مشروعيت عقد موقت (متعه) و ادله جواز آن از قرآن، سنت و اجماع، صحيح نبودن وضو در صورت شستن پاها و سر به جاي مسح آن‌ها، عدم جواز مسح بر حفين (کفش‌ها) و جوراب و اثبات فقهي اين مطلب و چند مسأله فرعي از نماز و وضو را از لحاظ فقهي بررسيده و موارد اختلاف و اشتراک نظر شيعه و اهل سنت را در اين زمينه منعکس ساخته و موارد نزاع را به صورت کامل و شفاف بيان کرده است.