جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از مسائل مورد توجه در اعجاز قرآن این است که در تمام زمینه های آن کار و تحقیق شده است. از فصاحت و بلاغت گرفته تا اخبار و حوادث غیبی و استواری در بیان که از همه مهتر راهنما بودن آن در تمام مراحل زندگی بشر است. قرآن کریم به عنوان بزرگترین معجزه رسول خدا(ص) هم از جهت لفظی و هم معنوی معجزه است که اعجاز لفظی قرآن مربوط می شود به مقوله زیبایی و اعجاز معنوی آن به مقوله علمی آن. عجیب این است که زیبایی قرآن زمان و مکان را پشت سر گذاشته است. هندسه کلمات هم در آن بی نظیر است، نه کسی توانسته یک کلمه از قرآن را پس و پیش کند یا مانند آن را بسازد. حتی دانشمندان علوم قرآنی به شمارش کلمات شبیه یا مغایر قرآن پرداخته و به موارد شگفت انگیزی برخورد کرده و بحث اعجاز عددی را مطرح نموده اند، معجزه ای که با عصر کامپیوتر و اعداد و ارقام تناسب دارد. عبدالرزاق نزول که از جمله این دانشمندان است در پایان جلد دوم کتاب اعجاز عددی قرآن کریم می گوید که «قرآن مجید وحی منزل پروردگار می باشد زیرا نه پیامبر اسلام(ص) و نه علمای همه ادوار قادر نیستند چنین تناسب و تعادلی را در کتابی گردآوری نمایند.اگر این معجزه را به دستگاههای آمارگیری و کامپیوتری بدهیم پاسخ خواهندداد که قرآن مجید وحی خداست.» اگر چه اعجازعددی جالب و شگفت انگیز است ولی در برخی موراد به صورت سلیقه ای عمل شده و زیر بنای کاملاً علمی ندارد.

پژوهش حاضر که ترجمه و تحقیق دو بخش نخست از کتاب (من حقائق القرآن و الثقافة الاسلامیة» می باشد شامل سه بخش است. بخش اول دربارة معنای لغوی و اصطلاحی تفسیر و علم، پیشینه تاریخی و انگیزه های رواج تفسیر علمی، مخالفان و موافقان آن و دلایل هرکدام، تفاسیر علمی عصر حاضر و دسته بندی آن ها و... بحث می کند. در بخش دوم مؤلف حقایقی از قرآن را ذکر نموده و به بیان برخی از آیات هستی شناسانه قرآن و رابطه آن با علوم پیشرفته امروزی پرداخته است. در بخش آخر هم مؤلف به بررسی شخصیت امام علی و امام صادق (ع) پرداخته و از علم سرشار این دو بزرگوار هم صحبت نموده است.

پژوهش حاضر شامل پنج بخش است. بخش اول شامل مطالبی در مورد ریشه شناسی یا علم اشتقاق لغات و مترادفات، اشتقاق و کاربرد قرآنی و مترادف قرآن است. بخش دوم با عنوان محمد(ص) و قرآن است. بخش سوم درباره تاریخ قرآن پس از سال 632 میلادی (10 ه . ق)، جمع آوری قرآن ، گوناگونی قرائات و مصاحف صحابه و تثبیت نصّ و قرائت های رسمی مطالبی را بیان می کند. بخش چهارم به بحث و بررسی سوره ها و نامهای قرآن و همچنین آیات، سمله، حروف مقطعه و ترتیب تاریخی نزول در قرآن می پردازد. بخش آخر هم به بیان اشارات تاریخی در قرآن، زمان بندی سنّتی اسلامی و طبق نظر مسلمانان، و زمان بندی جدید غرب (مستشرقین) می پردازد.

این رساله به ترجمه دو فصل آخر کتاب می پردازد که مباحث مطرح شده به شرح ذیل است: 1. شیوه ها و روشهای تفسیری - روش قرآنی - روش تفسیر به ماثور - روش تفسیر به رأی - روش تفسیر صوفی یا باطنی - روش علمی - روش تاریخی - روش موضوعی - روش بیانی - روش لغوی - روشهای دیگر تفسیری 2. مراحل تفسیر - مرحله تکوین - مرحله تأصیل - مرحله تجدید 3. تعلیقات و تحقیقات - شرح بر انواع روشها - شرح بر روش قرآنی - شرح بر روش تفسیر به ماثور - شرح بر روش تفسیر به رأی - شرح بر روش لغوی - شرح بر روش بیانی - شرح بر روش تفسیر صوفی یا باطنی - شرح بر روش علمی - شرح بر روش تاریخی - شرح بر روش موضوعی - شرح بر مراحل تفسیر - فهرستی تاریخی از تعدادی کتب تفسیر مسلمانان

کتاب مورد تحقیق در نقد و بررسی نظریات خاورشناسان پیرامون قرآن کریم و تألیف عمر بن ابراهیم رضوان از دانشمندان اهل حجاز است. در این پایان نامه بخشی از جلد اول کتاب مذکور که در معرفی ونقد آثار خاورشناسان و بیان لغزشهای آنان در مباحث قرآنی است، ترجمه و تحقیق شده است.

آنچه در این پایان نامه آمده، شامل دو بخش است: بخش نخست نگاهی اجمالی به مسأله معاد جسمانی در آثار حکیم صدرالدین است و بخش دوم ترجمه قسمت پایانی کتاب «المبدأ و المعانی» می باشد که موضوع بحث مؤلف در این قسمت در مورد معاد جسمانی، بحث نبوات و مغیبات است.

معرفت شناس د ن موضوع پژوهش حاضر است. درا ن رساله پس از مقدمات در بخش دوم پرسشهایی که متضمن باورهای دینی باشد، با مراجعه به استدلالها و خصوصا براهین وجود خدا پاسخ م ده م. این بخش شاید اهمیتی بیش از اهمیت ذاتی استدلال در متون دینی را توجیه کند. اما اثبات نکاتی کلی تر در ارتباط با بحث استدلال و سپس بسط و گسترش آنها به دیگر زمینه ها مناسب می باشد. بخش سوم کوشش غیر متعارف سنتی برای پاسخگویی به مسایل معرفت شناختی بر حسب تجزیه و-به عنوان نوعی خاص از تجربه-وحی را به بحث می گذارد. بخش چهارم به ابعاد معرفت شناختی مشکل شر می پردازد که غالبا به عنوان برهانی بر علیه آموزه های دینی شرح و بسط می یابد. بخش پنجم جمع بندی رشته اصلی استدلال و مهم ترین نتایج آن را فراهم می نماید.

این پایان نامه از یک مقدمه و دو بخش تشکیل شده است. در مقدمه مختصری در شرح حال مؤلف آمده و دربخش اول متن رساله ترجمه شده و در بخش دوم موضوعاتی چند درباره آیه تطهیر مورد تحقیق قرارگرفته است. مطالب این رساله در زمینه اقوال مختلف مربوط به مراد از اهل بیت در آیه تطهیر و نیز دلالت آن آیه بر عصمت اهل بیت است.

فلسفه به عنوان راه حیات در قرن 6 ق.م به وسیلة یونانیان کشف شد و سپس به مدد ایشان تکامل یافت و به تفسیرهای بسیار متوازن و هماهنگی دربارة انسان و جهان دست یافت. مسلمین چنانکه بحث در مبدأ وجود و تحقیق در احوال اعیان موجودات را با توجه به آثار عقلانی یونانی شروع کردند. نام این علم و این مبحث یعنی فلسفه را هم از یونانیان گرفتند، لیکن در عین حال آن را به نام حکمت خوانده اند، با این تفاوت که حکمت معنی عام تری از فلسفه دارد و مفهوم علم را به نحو اعم نیز شامل است. فیلسوف در تمدن اسلامی، کسی را می گفتند که با حکمت یونانی، خاصه منطبقیّات و طبیعیّات و الهیات و خلقیات سرو کار و مخصوصاً با روش ارسطو و آثار او آشنایی داشته باشد. اگر از دور به فلسفه بنگریم. می بینیم که فلسفه همة روش های شناخت جهان و دریافت مقام انسان را در برمی گیرد. انتقال فلسفة یونانی به مسلمین در قرن نهم، اولین مورد اشاعة فلسفة یونانی در خارج از یونان نبود ولی با موارد پیشین فرق داشت. زیرا در قرن پس از یوستی نیانوس همراه با ظهور اسلام، فلسفة یونانی برای مقابله با انتقادات و حملات مسیحیان و مانویان ناگزیر از تغییراتی شده بود. توجه به نفوذ فلسفه یونانی در دنیای یهود و مسیحیان و مانویان ناگزیر از تغییراتی شده بود. توجه به نفوذ فلسفة یونانی در دنیای یهود و مسیحیان به چگونگی انتقال آن به مسلمین کمک می کند. مسلمین عرب زبان عده ای از آثار یونانی یا سریانی را که در مدارس یونان تدریس می شدند مطالعه و ترجمه کردند. از این رو، تعدادی از متون یونانی که در اعصار عظمت بیزانس مطلوب نیفتادند، صرفاً به وسیلة مسلمین حفظ شدند، اما آثاری که مورد اعتنای مدارس نو افلاطونی نبودند و رواج نگرفتند در ترجمه های عربی نیز راه نیافتند. نویسندگان یونانی که اعراب می شناختند، ارسطو و مفسران او بودند ما با ترجمه های مسلمین از این آثار به خوبی آشناییم و باید تصدیق کنیم که آنها استدلالات یونانیان را به درستی دریافته اند و سطح تفکر آنها با سطح تفکر حوزه های اخیر فلسفی یونان برابر بوده است.

مطالعه و بررسی اندیشه ها و آرای صاحب نظران غیرمسلمان درباره قرآن کریم، از راه ترجمه و نقد آثار آنان برای آگاهی اذهان قرآن پژوهان مسلمان از نوع نگرش مستشرقان به قرآن، امری مغتنم و مفید است. این رساله نیز در همین جهت سامان یافته و به ترجمه و نقد مدخل « Qurân » از دائرة المعارف دین همت گمارده است. این مدخل، دو مقاله را دربردارد: 1. متن قرآن و تاریخ آن به قلم پرفسور چارلز جوزف آدامز; 2. نقش قرآن در دینداری اسلامی، نوشته پرفسور محمود محمّد ایّوب که مقاله اوّل، ترجمه و نقد، و مقاله دوم فقط ترجمه شده است. مترجم، روش خود را ترجمه مفهومیِ مطابق معرّفی کرده و کوشیده است تا ساختار ترجمه، به ساختار متن اصلی هرچه نزدیک تر باشد. وی به مقاله اوّل به لحاظ صوری، ساختاری و نیز محتوایی انتقادهای فراوانی کرده و البتّه یادآور هم شده است که نویسنده، یعنی آقای آدامز، مستشرقی متعصّب و مغرض نیست; هر چند خطاهای متعدّدی را مرتکب شده است. مترجم، مقاله آقای ایّوب را که استادی مسلمان و شیعی است، صرفاً ترجمه کرده و احیاناً برخی از مطالب آن را با مستندسازی و توضیحات همراه ساخته است.