جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در کتابخانه های بزرگ ایران و نیز در کتابخانه های شخصی این سرزمین هزاران نسخه خطی نظم و نثر نگهداری می شود که هر کدام گنجینه ای ازعلوم، فرهنگ، زبان و خط این مرز و بوم را در خود نهفته دارد و احیاء این آثار می تواند به افتخارات ایران اسلامی بیافزاید. دانشمندان اسلامی از دیرباز شروح و ترجمه های متعددی از نهج البلاغه - این کتاب بلند مرتبه- نگاشته اند که بسیاری از آن ها در قالب نسخ خطی باقی مانده و تا به حال به زیور طبع آراسته نشده است. ابوالحسن علی بن حسن زواره ای عالم بزرگ تشیع نیز در کنار تفسیر معروف خود موسوم به ترجمة الخواص و آثار متعدّد درباره حدیث و قصص انبیا اقدام به ترجمه و شرح نهج البلاغه نموده است. زواره ای از دانشمندان نامی قرن دهم در عهد شاه اسماعیل صفوی و فرزندش شاه طهماسب است. وی شاگرد محقق کرکی و استاد ملا فتح الله کاشانی است. کسانی چون میرزا عبدالله افندی در ریاض العلماء مرحوم ملک الشعرا بهار در سبک شناسی، استاد سعید نفیسی در تاریخ نظم و نثر در ایران مقام علمی او را ستوده اند و از او به بزرگی یاد نموده اند. موضوع این رساله تصحیح و ترجمه و شرح زواره ای بر نهج البلاغه موسوم به «روضة الابرار» می باشد که برای تحقق این منظور از چهار نسخه خطی معتبر و کامل و نیز از یک نسخه ناقص- به صورت موردی- استفاده گردید. در مقدمه درباره زندگی و آثار زواره ای بخصوص «روضة الابرار» مطالبی توضیح داده شد. پس از متن تصحیح شده توضیحاتی که ضروری می نمود آورده شد، سپس ضمن فهارس مختلف فهرستی از لغات و ترکیبات و کنایات که زواره ای در ترجمه خود به کار برده آورده شد.

این پژوهش، ترجمه و نقد یکی از آثار جدید و جدی غربیان در حوزۀ تفاسیری شیعی با عنوان «قرآن کریم و تفاسیر متقدم شیعۀ امامیه» اثر مایر بار اَشِر است. از نقاط قوت کتاب، نوآوری در ارائۀ مطالب به گونۀ جامع و نظام‌مند در بین نگاشته‌های غربیان در این حوزه است که البته کاستی‌هایی نیز دارد. این اثر با بررسی نسخ خطی موجود، چاپی و سنگی، برای بازکاوی موارد حذفی و تغییرات احتمالی مصححان و ناشران و نیز مقایسۀ میان این کتاب‌ها به چاپ رسیده است. نگارندۀ این پایان‌نامه با بررسی این نکات در مقدمۀ تحقیق خود به بررسی پیشینۀ تاریخی و دینی تفاسیر شیعه تا غیبت کبری پرداخته است. در فصل اول تا سوم که نمایی کلّی از تفاسیر امامیۀ پیش از آل بویه، بویژه تفاسیر فرات، قمی، عیاشی و نعمانی است، ویژگی‌های این مدرسۀ تفسیری و روش‌های تفسیری این دوره را بررسی نموده است.

این رساله که با عنوان بررسی و ترجمه روایات تفسیری امام صادق(ع) در جزء بیست و هفتم قرآن کریم گردآوری شده در سه فصل کلیات، ترجمه، بررسی سندی ودلالی احادیث و شرح حال رجال تنظیم شده است. در فصل اول کلیات، مفاهیم و اصطلاحات پایان نامه، تعریف شده اند. در فصل دوم روایاتی که از امام صادق(ع) ذیل آیات جزء بیست و هفتم قرآن کریم وارد شده از تفاسیر روایی شیعه مانند البرهان، نورالثقلین و صافی جمع آوری و پس از آن کلیه روایات از منابع اصلی استخراج گردیدند. در کنار تفاسیر شیعه تفسیر روایی صدر المنثور نیز مورد ملاحظه قرار گرفت. برخی از احادیث مرسل، مسندسازی شده و آنگاه با مراجعه به کتب رجالی شیعه و اهل سنت، احوال راویان استخراج گردید و سپس سند همة احادیث به صورت جداگانه از حیث احوال راویان، تحویل، اتصال، انقطاع، ارسال و... مورد بررسی قرار گرفت. در ترجمه و بررسی دلالی نیز با توجه به مضامین احادیث به مناسبت های مختلف به کتب لغت، تفسیر و شروح کتب حدیثی مراجعه شده و نکاتی که به فهم مضمون احادیث کمک می کرد نقل گردید. در پایان، شرح حال رجال در فصلی جداگانه تنظیم شده است. تعداد احادیث جمع آوری شده در این تحقیق ‎293 حدیث ذیل ‎117 آیه است که از میان آنها ‎87 حدیث از نظر سند معتبر (صحیح، حسن و موثق) و بقیه مجهول، مهمل، مرسل، مشترک، مرفوع، معضل، منقطع ومعلق بوده و یا راویان آنها مورد جرح واقع شده اند ولی از لحاظ دلالت بر مضمون آیه، ‎157 حدیث معتبرند./

این رساله با عنوان بررسی روایات تفسیری امام صادق(ع) که شامل ترجمه، بررسی سندی و دلالی است جمع آوری شده و در دو فصل به شرح زیر تنظیم گردیده است: در فصل اول طرح تحقیق به همراه کلیات مفاهیم اصلاحات دلالی و حدیثی، میزان حجیت روایات تفسیری و روش تفسیری امام صادق(ع) تعریف شده اند. در فصل دوم روایات تفسیری که امام صادق(ع) ذیل آیات جزء سیزده قرآن کریم بیان فرموده اند، از تفاسیر روایی جمع آوری شده و پس از آن کلیه روایات از منابع اصلی استخراج گردیده و ترجمه شده اند و سپس همة احادیث به صورت جداگانه مورد بررسی سندی و دلالی قرار گرفته اند. احادیث جمع آوری شده در این تحقیق ‎139 حدیث ذیل ‎52 آیه می باشند، که از میان آنها ‎25 حدیث از نظر سندی معتبر و بقیه مرل و مهمل و یا مجهول می باشند و یا راویان آنها مورد جرح واقع شده اند ولی از نظر دلالت قریب به اتفاق احادیث معتبرند./