جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «بررسی روشنگرانه اندیشه های مارتین هایدگر» نوشته «والتر بیمل» توسط نشر "سروش" منتشر شده است. کتاب حاضر ترجمه فارسی کتاب والتر بیمل، هایدگری مشهور و برجسته آلمانی است. بیمل به دلیل آشنایی با تفکر هایدگر و تسلط چشمگیر بر آثار او، توانسته است تفسیری فشرده و در عین حال نسبتا جامع از برخی از برجسته ترین و مهم ترین آثار هایدگر در این کتاب ارائه دهد و مفاهیم کلیدی آنها را بیان کنید. تفکر هایدگر رسالتی عظیم، خطیر، دشوار و مقدس را بر عهده گرفته است. این تفکر می کوشد امکان تجربه ای را برای انسان امروزی فراهم کند، تجربه ای که وجود و سرنوشت، معنا و هدف زندگی ما در گرو امکان و غیرممکن بودن آن است. تجربه ای که از ذهن و احساسات انسان غربی حذف شده و ما شرقی ها تنها با تکیه بر حافظه تاریخی خود بیهوده می اندیشیم که هنوز زبانه های آتش آن در وجودمان می سوزد بی آنکه متوجه سردی و سکوت روزافزون آن شویم. تمام تلاش مترجم در این کتاب بر این بوده است که تا حد امکان از دشواری هایی بکاهد که نتیجه منطقی تفکر هایدگر نیست، بلکه ناشی از کاستی های ترجمه مترجمان است. ترجمه آثار هایدگر بدون اینکه خود مترجم مسیر تفکر او را طی کند غیرممکن است. بنابراین هیچ ترجمه تحت اللفظی و کلمه به کلمه آثار هایدگر و برداشت هایدگر از این آثار نمی تواند معانی و مفاهیم موجود در تفکر او را منتقل کند.

کتاب پرسش های بزرگ حاوی درمانی برای خردمندان است. فلسفه چگونه می‌تواند زندگی انسان را دگرگون کند؟ این کتاب کوشیده به این پرسش پاسخ دهد. این اثر را مرجعی برای مشاوره‌ٔ فلسفی دانسته‌اند که در سه بخش نوشته شده است. در ابتدای این کتاب می‌خوانیم که به‌نظر «جان دیویی»، فلسفه وقتی خود را احیا می‌کند که دیگر تنها ابزاری برای حل‌وفصل مسائل فیلسوفان دانشگاهی نباشد؛ روشی باشد که فیلسوفان برای حل‌وفصل مسائل انسان پرورش می‌دهند. مشاورهٔ فلسفی چنین می‌کند. این گونه از مشاوره، جنبشی در علم فلسفه است که تلاش دارد تا اندیشه و گفت‌وگوی فلسفی را برای حل‌کردن مشکلات شخصی به کار بگیرد. نویسندهٔ این کتاب، استاد فلسفه در دانشگاه سیتی کالج نیویورک است. او پایه‌گذار انجمن کارورزانِ فلسفی آمریکا بوده و سال‌ها مدیر اجرایی جامعهٔ آمریکایی مشاورهٔ فلسفی و روان‌درمانی نیز بوده است.

درسهای فلسفه اخلاق، این مقالات پرطمطراق که توسط دانشجویان کانت در طول سخنرانی های او در زمینه اخلاق در کنیگسبرگ در سالهای 1775-1780 رونویسی شده است ، نه تنها به دلیل بینش خود در مورد شیوه سخنرانی بی نقص و غالبا کنایه آمیز کانت، بلکه به عنوان کلید فهم پیشرفت اندیشه اخلاقی وی شهرت یافته اند. همانطور که لوئیس وایت بک در مورد این اثر اشاره می کند ، کسانی که کانت را فقط با نقدهای دقیق و انتزاعی و روشنفکرانه وی می شناسند ، ممکن است با انتشار این مقالات شگفت زده شوند چرا که این مقالات مبانی و جزئیات مباحث اخلاق کانت را بطور جزئی روشن مینماید و در عین حال او را به عنوان شخصی که یک اخلاق گرای عملی است و کسی که در قید جزئیات ظریف رفتار انسان و تأثیرات اجتماعی تعالیم اخلاقی او است، معرفی میکند. بحث ها و تعاریف کاملا متمرکز ، تفسیری از آثار نظری و پخته تر کانت را تقویت می کنند و همچنان سند قدرتمندی برای درک تاریخ نظریه اخلاقی برجسته دوران مدرن هستند.

«زندگی پدیده‌ای روانشناختی یا فیزیولوژیک نیست که شاخه‌های مقتضی علم بتوانند مطالعه و کنترل‌اش کنند. با وجود این، ما همچنان تمایل داریم زندگی را «یک معما، مسئله‌ای مربوط به شناخت» تلقی کنیم که یک‌بار برای همیشه باید حل شود. امروز، در دورانی که به نظر می‌رسد زندگی، حتا بیشتر از طبیعت، در کانون اندیشه قرار گرفته است، در دورانی که چنان به‌نظر می‌رسد که گویی تلاش برای کنترل طبیعت به تلاشی جدید برای کنترل زندگی تبدیل شده است، به‌خاطر آوردن این اظهار نظر ویتگنشتاین اهمیتی تعیین‌کننده دارد: «ما احساس می‌کنیم که حتا هنگامی‌که به همه‌ی پرسش‌های علمیِ ممکن پاسخ داده شود بازهم مسائل زندگی دست‌نخورده باقی می‌ماند.» بنابراین، اگر ما عادت‌مان در خواندن کتاب طبیعت را تغییر دهیم، آیا واقعا می‌توانیم آن‌چه را هرگز در کتاب زندگی نوشته نشده است تغییر دهیم؟ ولی اگر زندگی مفهومی علمی نباشد، آیا می‌تواند به‌منزله‌ی مفهومی فلسفی احیا شود؟» «در اخلاق نمی‌توانیم بگوییم چه‌چیزی بخشی از زندگی است یا باید باشد و چه‌چیزی بخشی از زندگی‌های ما نیست یا نباید باشد. نمی‌توانیم برخی از امکان‌ها را از زیستن کنار بگذاریم. انجام چنین کاری مستلزم این است که بیرون زندگی بایستیم و جدا از شکل‌اش به آن فکر کنیم، چنان‌که گویی داریم از بالا به آن نگاه می‌کنیم. اما البته این مهمل محض است.»

جلد اول تاریخ فلسفهٔ راتلیج یکی از مهم‌ترین دوره‌ها را در اندیشهٔ بشر در بر می‌گیرد. فلسفه در مدت این دو و نیم قرن، از تفکر نیمه-اسطوره‌ای به حالتی درآمد که در ضمن آن، بسیاری از بنیادی‌ترین پرسش‌های مربوط به جهان و ذهن و رفتار بشر با حدت و شدت مورد بررسی قرار گرفت و تعدادی از ماندگارترین شاهکارهای اندیشهٔ غربی به رشتهٔ تحریر کشیده شد. در مقالات این کتاب نگرش‌ها و متفکران اصلی فلسفهٔ یونان به ترتیب تاریخی معرفی شده‌اند. نگارش هر مقاله‌ای را یکی از صاحب‌نظران برجسته آن حوزه خاص برعهده گرفته، و در نگارش آنها از تعداد زیادی از آثار مهم چند دهه اخیر در این خصوص فلسفه افلاطونی و پیشاافلاطونی بهره برده است. همه آنها، بی آنکه دقت محققانه را از دست بدهد، به شیوه‌ای قابل فهم به نگارش پرداخته‌اند، و نیازهای افراد غیرمتخصص را مد نظر داشته‌اند. موضوعات مطح در این مجلد از تفکر نظری اولیه یونان و بستر فرهنگی و اجتماعی آن تا سوفسطاییان و سقراط را شامل می‌شود و با سه فصل مربوط به سهم ماندگار افلاطون در همه حوزه‌های اصلی فلسفه به پایان می‌رسد.

بین اکنون و گذشته، دیدارپذیری و نادیدارپذیری، احساس و ایده، ارتعاشی در کار است—مرلو-پونتی فیلسوف چنین می‌اندیشد. شعر مالارمه، نقاشی سزان، نثر پروست و موسیقی دبوسی در معرض پدیده‌شناسی مرلو-پونتی، چشم‌انداز تازه‌ای از تلقی ما از هنر را رقم می‌زنند. آثار این هنرمندان—به‌مصداق سکوت در شعر، عمق در نقاشی، خاطره در ادبیات و ریتم در موسیقی—با دو مضمون عمده مرلو-پونتی متاخر، یعنی «رابطه بدن و جهان» و «فرایند بیان» محک می‌خورند. ریتم تفکر نه درباره فلسفه است و نه درباره هنر، بلکه به بحث از قلمرویی می‌پردازد که این دو در آن به ارتعاش درمی‌آیند.

هدف کتاب هنر زندگی الکساندر نهاماس گشودنِ فضایی است برای گونه‌ای دیگر از فلسفه ورزیدن؛ گونه‌ای متفاوت از مفهوم امروزی فلسفه، اما الزاماً نه در تقابل و رقابت با آن. نهاماس معتقد است شیوه‌ای یگانه از زندگی وجود ندارد گه بهترین نوع زندگی برای همه باشد اما می توان گفت که زندگی فلسفی تنها روش در میان انبوه روش های ارزشمند دیگر است. او می‌گوید که اصراری ندارد بر فلسفه به عنوان شیوه‌ای از زندگی پافشاری کند. اما باور دارد در پذیرش چنین مفهومی ناگزیریم و باید بررسی کنیم که چگونه این مفهوم تا امروز به حیاتش ادامه داده و وارد کار بعضی از فیلسوفان مدرن شده و چگونه برخی از ما هنوز در حقیقت بر مبنایِ چنین مفهومی زندگی می‌کنیم.