جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از نگاه رایل «فلسفه کاوشگری و جستجو است» روندی که هر فیلسوفی باید در پیش گیرد و در عرصه تفکر سرزمین های کشف ناشده را کشف کند. فیلسوف مانند «هر کاوشگری همیشه در حال یادگیری است، دست کم از خودش و در بهترین حالت از خودش و از دیگران.» رایل همین عقیده را در بررسی زندگی و فلسفه افلاطون وجهۀ نظر خویش قرار داده است. از دیدگاه وی افلاطون نیز یک سیر فکری را طی کرده و هرگز زندانی اندیشه و آموزه ای، به ویژه نظریه مثل، نبوده است. کوتاه سخن اینکه «داستان تکوین فلسفی افلاطون هنوز چشم به راه روایت شدن است» و در این کتاب رایل، خود، روایت می کند که افلاطون چگونه افلاطون شد.

میشل فوکو (۸۴-۱۹۲۶) فیلسوفی با استعدادی شگرف و استثنایی، کنشگری سیاسی، نظریه‌پردازی اجتماعی، منتقدی فرهنگی، مورخی خلاق، روشنفکری با اشتهار جهانی و استاد معتبرترین موسسه‌ی دانشگاهی فرانسه بود، کسی که شیوه‌های اندیشیدن امروزی ما را چنان تغییر داد که دیگر بازگشت به پیش از آن ناممکن است. پروژه‌ی انتقادی او همچنان الهام‌بخش محققان، هنرمندان و کنشگران سیاسی است تا از رهگذر آن به شیوه‌های بدیع برساخته‌شدن شکل‌های جدید اندیشه و نیز راه‌های فروپاشی یقین‌های کهنه پی ببرند همان یقین‌هایی که غالبا کاشف به عمل می‌آید چیزی جز توهماتی آرامش‌بخش نیستند. اندیشه‌ی فوکو را نیز درست مثل زندگی او نمی‌توان ذیل بن‌مایه‌ای واحد مقوله‌بندی کرد. نه به دلیل این‌که غالبا کارش به شکست می‌انجامید و رأی خود را عوض می‌کرد، بلکه به این دلیل که پرسش‌های موردنظر او هیچ پاسخ قطعی و نهایی‌ای نداشتند. از نظر او، فلسفه مجموعه‌ای از دانش نبود که پیوسته بر آن افزوده شود، کرداری انتقادی بود که باورهای جزمی و کردارهای برنتافتنی جامعه‌ی معاصر را بی‌امان به پرسش می‌کشید. فوکو ما را به ادامه‌دادن این کردار انتقادی دعوت می‌کرد: ما نباید آثار فوکو را جز با هدف تغییر‌دادن جهان بخوانیم.

چنان که از عنوان این کتاب برمی آید، در آن به مسئله های بنیادی پرداخته شده و رنگ و بوی کتاب بیشتر فلسفی و نظام مند است تا تاریخی. هنری ای. الیسون درباره این کتاب می گوید: اگرچه در حیطه مطالعات تفسیری ای که طی سال های اخیر در حوزه زیباشناسی کانت صورت پذیرفته (شامل کارهایی که خود من نیز در این زمینه انجام داده ام) کمبودی احساس نمی شده است، ولی تا جایی که من اطلاع دارم کار درخوری وجود نداشته که به کار خواننده ای بیاید که یا اصلا شناخت قبلی از اندیشه کانت و متون اصلی او ندارد یا شناخت اش بسیار ناچیز است. مزیت های اصلی کتاب مختصر کریستیان هلموت ونتسل همین است که بسیار به کار این دو گروه از علاقه مندان کانت می آید. بحث او قابل فهم، مملو از انبوهی از اطلاعات مفید در عین اختصار، و به غایت جامع است. در واقع ونتسل درباره همه جوانب نظریه زیباشناختی کانت حرف های شنیدنی و کارآمد زیادی برای گفتن دارد. بی تردید او در هیچ موردی نه حرف آخر را می زند و نه چنین ادعای دارد، ولی رئوس کلی نظریه زیباشناختی کانت را، آنگونه که در نقد سوم عرضه شده، به طرزی عالی ترسیم می کند. خصوصا دراین باره می توان هم به اصطلاح نامه مفیدی اشاره کرد که در آن واژگان و اصطلاحات فنی کلیدی زیباشناسی کانت توضیح داده می شود و هم به فهرست منابعی که در پایان هر بخش برای مطالعه بیشتر در اختیار خواننده قرار می گیرد. ویژگی اول کتاب ونتسل بیشتر به کار خواننده ای می آید که برای نخستین بار با زیباشناسی کانت مواجه می شود و ویژگی دوم به درد خواننده ای می خورد که قصد دارد موضوع یا مسئله مشخصی را با ژرفای بیشتری پیگیری کند.

رشته فلسفی زیبایی شناسی تا سال ۱۷۳۵ نامی نداشت. در این زمان بود که آلکساندر گوتلیب باومگارتن (1) در بیست و یک سالگی در رساله استادی خود در دانشگاه هاله، تعبیر استتیک / زیبایی شناسی را به معنای با دانش ناظر به امور محسوس و متخیل باب کرد. اما نام گذاری باومگارتن روی این حوزه، به تعبیری، غسل تعمیدی دیرهنگام بود: از آن زمان که افلاطون در جمهور ارزش تعلیمی صور متعددی از هنر را زیر سوال برد و ارسطو در پاره های به جامانده از بوطیقای خویش اجمالا از آن ها دفاع کرد، زیبایی شناسی بی آن که نامی داشته باشد بخشی از فلسفه بود. به بیان مشخص، افلاطون زبان به اعتراض گشوده بود که هنرها از حیث شناختی بی مصرف اند و جز بده بستان تصاویر خشک و خالی امور جزئی، به جای حقایق کلی، کاری نمی کنند؛ اما ارسطو از هنرها در برابر اتهام افلاطون دفاع کرده استدلال کرد که دقیقا هنر، یا دست کم شعر، است که حقایقی کلی را به آسانی و به صورتی فهم پذیر بیان می کند، برخلاف، مثلا، تاریخ که سر و کارش با واقعیات جزئی است و بس. این کتاب برگرفته است دایره المعارف فلسفه ی استفورد است. دایره المعارف فلسفه استنفورد (SEP) یک دایره المعارف آنلاین فلسفه را با انتشار مقالات اصلی فلسفه که به صورت رایگان برای کاربران اینترنت قابل دسترسی است، ترکیب می کند. توسط دانشگاه استنفورد مننشر شده است. هر مدخل توسط یک متخصص در این زمینه، از جمله اساتید بسیاری از موسسات دانشگاهی در سراسر جهان نوشته شده است.نویسندگانی که در دایره المعارف مشارکت دارند به دانشگاه استنفورد اجازه انتشار مقالات را می دهند، اما حق چاپ آن مقالات را حفظ می کنند.

در سال 1961 ، اریش فروم برای اولین بار کار کارل مارکس در نسخه های خطی اقتصادی و فلسفی را به جهان انگلیسی زبان ارائه داد. از جمله نسخه های خطی و بسیاری از نوشته های فلسفی مارکس و همچنین پاسخ گسترده فروم ، بسیاری از این نوشته ها. فروم بر فلسفه اومانیستی مارکس تأکید می کند و هم جهل معاصر غرب از مارکس و هم فسادهای شوروی در کار او را به چالش می کشد. تحلیل فروم از کارهای مارکس و انتشار این نوشته های نادیده گرفته شده توسط خود مارکس ، اساسا گفتمان رایج در مورد مارکسیسم را تغییر داد ، انقلابی در اندیشه معاصر ایجاد کرد و نفوذی تکوینی برای توسعه چپ جدید فراهم آورد. اریش سلیگمن فروم (به آلمانی: [fʀɔm] ؛ 23 مارس 1900 - 18 مارس 1980) روانشناس اجتماعی ، روانکاو ، جامعه شناس ، فیلسوف اومانیست و سوسیالیست دموکرات آلمانی بود. وی با مکتب نظریه انتقادی فرانکفورت در ارتباط بود. در این کتاب ، اریش فروم به زیر سوال بردن داستانی که درباره کارل مارکس برای ما گفته اند ، می پردازد. فروم استدلال می کند که مارکس به طور گسترده ای توسط منتقدان و دولت-سوسیالیست های قرن 20 مورد سو تفاهم قرار گرفته است. فروم به جای اینکه فلسفه استبداد باشد را تشریح کند (تسلیم و پرستش دولت) ، نشان می دهد که اندیشه مارکس فلسفه اعتراض است که ریشه در سنت فلسفی اومانیستی دارد. فلسفه اعتراض ، مانند بسیاری از اگزیستانسیالیسم از کیرکگارد تا نیچه ، که خواستار رهایی "انسان" از بیگانگی و "بازگشت انسان به خود" است. نگرانی اصلی مارکس گسترش تواناییهای بشری برای همه بشریت بود ، نه گروههای خاص اجتماعی. در مسیحایی نبوی مارکس نه تنها کارگر به بردگی گرفته می شود ، بلکه سرمایه دار نیز هست. سرمایه دار ، گرفتار مبارزه حماسی بقا در درون سرمایه داری است ، همانطور که یانیس واروفاکیس می گوید ، "در موقعیتی قرار می گیرد که باید کارهای وحشتناکی انجام دهد تا از ورشکستگی پرولتری خود جلوگیری کند." بحران های اقتصادی سال های اخیر ، تخریب زندگی سیاسی و مشکلات اجتماعی-اکولوژیکی پررنگ ، این کتاب را به همان نسبت دهه 60 ، امروزه مطرح می کند. اگرچه کاوش مفاهیم نظیر ماتریالیسم تاریخی ، بیگانگی ، فتیشیسم کالا ، گونه بودن و پراکسیس از نظر فروم فاقد عمق فلسفی است ، اما قابلیت دسترسی و نوشتن لذت بخش آن خوانندگان را با یک سنت غنی از اومانیسم مارکسیستی آشنا می کند.

گئورک ویلهلم فریدریش هگل در درس گفتارهای زیباشناسی خود، زیبایی هنری را از زیبایی طبیعی برتر می‌داند. او اعتقاد دارد که زیبایی هنری "آفریده‌ای روحی" است. در نسخه‌های مختلف درس گفتارهای زیباشناسی، هگل این نکته را مورد بررسی قرار می‌دهد و تأکید می‌کند که هنر نباید به تقلید طبیعت محدود شود. به عبارت دیگر، او معتقد است که هنر باید معنوی و روحی باشد و محتوای آن باید از جنبه‌های روحانی و انسانی برخوردار باشد. این نگرش به تأکید بر این نکته اشاره دارد که برتری زیبایی هنری نسبت به زیبایی طبیعی به مراتب از شیوه آفرینش آن نشأت می‌گیرد. به عبارت دیگر، هگل با تصریح این موضوع می‌فرماید که اثر هنری باید نتاج تفکر و اقدامات انسانی باشد و محتوای آن نه چیزی جز روح نیازمند دارد. از سوی دیگر، پژوهش‌ها و دست‌نوشته‌های دانشجویان نشان می‌دهد که هگل از آغاز به بررسی زیباشناسی به عنوان پدیده‌ای تاریخی و چند بعدی پرداخته و تصوری دارد. این تصویرها و تفسیرها نشان از اهمیت آگاهی او از زمینه‌های مختلف موضوع دارند. به عنوان مثال، او برخوردار از تفکری منطقی و دارای سیره متنوعی از فرهنگ‌های مختلف بود. در واقع، انتقادها به هگل که او را به عنوان یک فیلسوف کلاسیک باورگرا معرفی می‌کنند، می‌توانند به خاطر نظریات و اندیشه‌های او برخوردار از اشتباهات اجتناب‌ناپذیر فلسفی باشند. هنر، اسطوره و جامعه در زیبایی‌شناسی هگل به رونوشت‌های دانشجویی سخنرانی‌های هگل درباره زیبایی‌شناسی بازمی‌گردد که هنوز به انگلیسی ترجمه نشده و در برخی موارد منتشر نشده‌اند. دیوید جیمز این ایده را توسعه می دهد که این رونوشت ها نشان می دهد که هگل در درجه اول به درک هنر به عنوان یک پدیده تاریخی و به طور خاص تر، از نظر نقش آن در زندگی اخلاقی مردمان مختلف علاقه مند بود. این امر مستلزم ربط دادن زیبایی‌شناسی هگل به فلسفه‌های حق و تاریخ او است، نه با منطق یا متافیزیک او. بنابراین، این کتاب ارزیابی مجدد کاملی از زیبایی‌شناسی هگل و رابطه آن با نظریه روح عینی او ارائه می‌کند، و راه‌هایی را که دیدگاه‌های هگل در مورد این موضوع در تأملات او درباره تاریخ و اشکال مختلف زندگی اخلاقی تثبیت می‌شود، آشکار می‌کند.

کتاب حاضر به طور مختصر و منظم و در عین حال دقیق و عمیق اندیشه های بنیادین فلاسفه جدید از دکارت تا کانت را تحلیل می کند. مولف سعی کرده است که با سبکب ساده و روان و شیوا در هر فصل, فلسفه یکی از فلاسغفه جدید ار مورد نقد و بررسی قرار دهد. کتاب مشتمل بر یک مقدمه و هفت فصل است. مولف در هر فصلی علاوه بر ارائه تحلیل کلی اندیشه فیلسوف مورد مبحث، متنی از آثار برجسته و مشهور وی را به صورت گزیده آورده و آنگاه در پایان هر فصل منابع و پرسش هایی را برای فهم ه چه بیتشتر مطالب و تحقیق هر چه بیشتر خوانندگان ارائه کرده است.

تاریخ فلسفه آلمان در قرن نوزدهم معمولا بر نیمه اول آن متمرکز است - زمانی که هگل، ایده آلیسم و رمانتیسیسم غالب بودند. در مقابل، نیمه ی باقی مانده ی قرن، پس از مرگ هگل، نسبتا نادیده گرفته شده است، زیرا به عنوان دوره ای از رکود و افول دیده می شود. اما فردریک بایزر استدلال می کند که نیمه ی دوم قرن در واقع یکی از انقلابی ترین دوره های فلسفه مدرن بود، زیرا ماهیت خود فلسفه قابل استفاده بود و فقدان قطعیت منجر به خلاقیت و شروع دوره جدیدی شد. در این تاریخ مختصر و مبتکرانه فلسفه آلمان از 1840 تا 1900، بیزر بر موضوعات یا متفکران فردی تمرکز نمی کند، بلکه بر پنج بحث بزرگ آن دوره تمرکز می کند: بحران هویت فلسفه، مناقشه ی ماتریالیسم، روش ها و محدودیت های تاریخ، مناقشه یبدبینی. و.مناقشه ی نخواهم دانست. شوپنهاور و ویلهلم دیلتای نقش مهمی در این مناقشات ایفا می کنند، اما بسیاری از چهره های نادیده گرفته شده از جمله لودویگ بوشنر، یوگن دورینگ، ادوارد فون هارتمان، ژولیوس فراونشتات، هرمان لوتزه، آدولف ترندلنبورگ، و دو زن به نام های آگنس تاوبرت و اولگا پوبرت، نقش مهمی در این نوشته ها و نظریات دارند. کسانی که در تاریخ های فلسفه کاملا فراموش شده هستند. نتیجه ی همه ی این ها یک گزارش جدید گسترده، بدیع و شگفت‌انگیز از فلسفه آلمان در دوره حساس بین هگل و قرن بیستم است.

آثار جورجوآگامبن فلسفۀ زندگی نوینی را بسط می دهند. در افق آنها این باور نهفته است که شکل زندگی ما می تواند قدرت راهنما و وحدت بخش سیاست آینده شود. کتاب قدرت زندگی با آگاهی از این وعده سویه های تعیین کننده و نادیده ماندۀ نوشته های آگامبن در طول چهار دهۀ گذشته را، با تفکر اندیشمندانی چون کافکا، هایدگر، بنیامین، آرنت، دلوز، و فوکو که آرای اگامبن متأثر از آنهاست، درهم می تند. افزون بر این، این کتاب آثار او را در رابطه با چهره های کلیدی سنت فلسفه، مانند افلاطون، اسپینوزا، ویکو، نیچه، ویتگنشتاین، و دریدا، قرار می دهد. این رویکرد به کیشیک نگاهی را پیش می نهد که با آن می توان به وضعیت زیست سیاسی امروز از نو اندیشید. در پی پیش بینی آگامبن که مفهوم زندگی در مرکز فلسفۀ آینده قرار خواهد داشت، کیشیک به برخی از الهام بخش ترین جهت گیری های ممکن این فلسفۀ آینده اشاره می کند. قدرت زندگی دومین اثر کیشیک در مجموعه «خیال پردازی یک شکل زندگی» است که در سال 2012 به همت انتشارات استنفورد منتشر شده است. این کتاب به پیوندهای زندگی و سیاست در سراسر زندگی و آثار جورجو آگامبن می پزدازد.

«گفتمانی» که این کتاب در علوم انسانی تبیین می کند از گونه بینامتنی است. در فرهنگ فلسفی استنفورد دو دیدگاه کلان درباره دیالکتیک شناسی منفی آمده است، دیدگاه نخست اندیشه سیمون جارویس را در میان می گذارد که معتقد است این اثر را دست ساییدن آدورنو با صورت بندی گونه ای «ماتریالیسم فلسفی» می شناساند؛ این صورت بندی تاریخی و انتقادی است لیک جزم اندیشانه نیست. دیدگاه دوم نیز متعلق به اوکانر است که کتاب آدورنو را «فرانقد معرفت شناختی» می داند، به ویژه، فرانقد معرفت شناختی فلسفه های کانت و هگل. بر همین اساس به باور من کتاب اوکانر از بنیادهای فلسفی اندیشه های جامعه شناختی و سیاسی آدورنو سخن می گوید.