جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «پیامبر دیگر؛ مسیح در قرآن» تصویر باشکوهی را به‌دست می‌دهد: کلام مسیحی و پیامبرشناسی قرآن سر از چارچوب پنجره‌ی تفاسیر متعارف بیرون آورده‌اند و چنان مشتاقانه به‌هم اقبال کرده‌اند که می‌توانند یکدیگر را در آغوش بکشند، حتی اگر مخاطره‌ی سقوط در میان باشد و طُرفه این‌که کماکان در چارچوب‌ها باقی می‌مانند. روشنگری‌‌های کتاب بیشتر از آن‌که متضمنِ مبادی تاریخی و تفسیری باشد، به پرسش‌های کلامی نظام‌مند در هر دو سوی اسلام و مسیحت می پردازد؛ این خصیصه کتاب پیش‌روی را از آثار مشابه متمایز می‌گرداند. کتاب «پیامبر دیگر» دستاویزهای قابل‌اتکایی به‌دست می‌دهد تا با استمداد از آن گفت‌وگوهای کلامی عمیق و ناظر به منابعِ غنی اطراف گفت‌وگو، بتواند نشانه‌هایی را در راهی عرضه بدارد که با ارائه‌ی منظرهایی تازه، دامنه‌ی مفاهمه‌ی پیروان را فراخ کند. چنین کتابی ضرورتی محتوم برای روزگار ما است.

نویسنده این کتاب یوستین گردر در نروژ به دنیا آمد. سال ها در برگن فلسفه تدریس می کرد، و پیوسته در فکر متن فلسفی ساده ای بود که به درد شاگردان جوانش بخورد؛ چون متن مناسبی نیافت خود نشست و دنیای سوفی (۱۹۹۱) را نوشت. کتاب با استقبال غیرمنتظره ای روبرو گردید و در همان چند سال اول انتشار به بیش از سی زبان ترجمه شد و تاکنون میلیون ها نسخه در جهان فروش رفته است. گردر استاد ساده نویسی و ایجاز است. سه هزار سال اندیشه را در ۶۰۰صفحه می گنجاند و زیرکانه از قول گوته می گوید: کسی که از سه هزار سال بهره نگیرد تنگدست به سر می برد. و چه راحت مباحث پیچیده فلسفه غرب را بی آنکه مبتذل شود به زبان ساده و شیوا و همه فهم بیان می کند.

این کتاب سیری در بخشی از تاریخ فلسفه، با نگاه به چهار شخصیت مهم و تاثیرگذار بر نگرش فلسفی. کارل یاسپرس در فصل اول از جلد نخست کتاب فیلسوفان بزرگ، که ترجمه فارسی آن با عنوان فیلسوفان بزرگ: سقراط، بودا، کنفوسیوس و عیسی منتشر شده است، ضمن بحثی مقدماتی در باب اینکه عظمت در حوزه فلسفه با چه معیارهایی سنجیده و مشخص می‌شود و فیلسوفان بر چه اساسی دسته‌بندی می‌شوند، به معرفی سقراط، بودا، کنفوسیوس و عیسی، به عنوان متفکرانی بزرگ و تأثیرگذار بر تاریخ فلسفه، پرداخته است. یاسپرس در این فصل از فیلسوفان بزرگ به دورترین ریشه‌های سنت فلسفی و فلسفه‌ورزی نقب می‌زند و بخشی از پیشینه تاریخ فلسفه را از خلال بررسی افکار چهار متفکر تاریخ‌ساز روایت می‌کند. یاسپرس، چنانکه در پیشگفتار کتاب اشاره شده، در فیلسوفان بزرگ از فلاسفه‌ای سخن می‌گوید که در عین پیوند با امور عام از این امور فراتر رفته‌اند و «گوهر فلسفه را مکشوف ساخته‌اند».کتاب حاضر، بخشی از کتابی سه‌جلدی است که نویسنده در آن شماری از فیلسوفان جهان را از حیث خصوصیات تفکر و دامنه تأثیر تاریخی گروه‌بندی کرده است. نویسنده با این اثر مخاطب را در عرصه تاریخ فلسفه از گام‌های نخستین تفکر فلسفی تا عصر جدید هدایت می‌کند و طرح جامعی از تاریخ فلسفه به دست می‌دهد. نوشتار حاضر، فصل نخست جلد اول این مجموعه است. این فصل شما دیباچه‌ای است در موضوع معیارهای تشخیص عظمت در قلمرو فلسفه و اساس گروه‌بندی فیلسوفان. نویسنده سپس به توصیف چهار شخصیت تاریخی می‌پردازد که در تفکر بشر نقش تعیین‌کننده داشته‌اند، چنان‌که تاریخ بدون آنان صورتی دیگر و مسیری دیگر می‌یافت. این چهار تن عبارت‌اند از «سقراط»، «بودا»، «کنفوسیوس» و «عیسی».

مجموعه ۹ جلدی «تاریخ فلسفه» در جلد هشتم با «جرمی بنتام» آغاز می‌شود و پس از بررسی تاریخ چند فیلسوف دیگر با «برتراند راسل» به پایان می‌رسد. «جرمی بنتام» فیلسوف انگلیسی بود که به عنوان بنیان‌گذار «سودمندگرایی مدرن» شهرت دارد. بسیاری از پیشنهادهای او که حقوقدان هم بود، در لایحه اصلاحات ۱۸۳۲ به قانون تبدیل شد. «برتراند راسل» نیز، فیلسوف و برنده جایزه ادبی نوبل و فعال صلح طلب انگلیسی بود. او یکی از برجسته‌ترین فیلسوفان سده بیستم محسوب می‌شود که جنبش مخالفت با آرمان‌گرایی را در اوایل قرن رهبری ‌کرده است. اثر به بررسی و بسط تاریخ فلسفی این اندیشمندان و فیلسوفان می‌پردازد. برخی از فصل‌های کتاب عبارتند از: نهضت اصالت فایده (۱ و ۲)، فلسفه هربرت اسپنسر(زندگی و آثار، ماهیت فلسفه و مفاهیم و مبانی اساسی آن، قانون کلی تکامل: تبدیل تکامل و انحلال به یکدیگر و...)، فلسفه رویس،(اشاراتی به آثار رویس پیش از سخنرانی‌های طرح گیفورد، معنای هستی و معنای تصورات و...) «بهاءالدین خرمشاهی» کتاب «تاریخ فلسفه ۸: از بنتام تا راسل» را برای علاقه‌مندان به فارسی برگردانده است.

فلسفه، از افلاطون تا شوپنهاور، نیچه و هایدگر، محصول تلاش برای فکر کردن به مرگ است. پرسش «مرگ» با همه‌ی پرسش‌ها فرق دارد. ولی به همه‌ی پرسش‌ها، عشق، نفرت، جنگ، جامعه، سیاست، گره خورده است. چرا باید کتابی درباره‌ی مرگ بخوانیم؟ اصلا چرا باید به مرگ فکر کنیم؟ شاید بگوییم فکر کردن به مرگ، فکری «سالم» نیست. ناخوش است. شاید بهتر باشد به روی خودمان نیاوریم. ولی تا کجا؟ اگر عاشق شدیم چه؟ وقتی عاشق می‌شویم دیواری که دور زندگی تک‌وتنهای خودمان کشیده‌ایم فرو می‌ریزد و ناگهان زندگی شخصی دیگر برایمان مهم می‌شود. مدام دلواپس‌ایم که آن مخلوق اعجاب‌آور در معرض آسیب است. ما باز می‌مانیم و مرگ و یا دست‌کم تهدید مرگ. در این کتاب میخوانیم: چگونه باید با مرگ مواجه شد؟ پرسشی که گویی در برخی مواقع حساس، مثال در هنگام خطر، با سماجت بیشتری خود را به رخ می‌کشد. ولی در واقع همواره به قوت خود باقیست و در آشکار و نهان، همراه ما. انسان حیوان عجیبی است که می‌داند روزی باید بمیرد. بی‌تردید، احساس بنیادین آسیب‌پذیری در همۀ موجودات زنده مشترک است. ولی فقط انسان از خصلت ناپایدار وجود خود آ گاه است. می‌داند که وجود او تا ابد بر دوام نیست و درست همانگونه که آغازی داشته، روزی نیز به پایان می‌رسد. زایش و مرگ، این دو سرحد وجود، فقط برای دیگران روی می‌دهد، نه برای کسی که آن را از سر میگذران و هم از این رو، هیچ تسلط و اختیاری در آن ندارد. میتوان مرگ را تسریع کرد یا به تأخیر انداخت، میتوان با خودکشی باعث آن شد یا با مراقبت درست، آن را به تعویق انداخت؛ ولی نمیتوان میان مردن و نمردن یکی را برگزید، خودم زادن همانگونه که میان زادن و نزادن. و درست همانگونه که در زمان زادن خودم نبودم عنی خواهان آن نبودم و متعلق به گذشتهای است که هرگز برای من حکم زمان حال را نداشته، و به همین دلیل آن را به یاد ندارم – بنابراین، مرگ نیز رویداد آینده‌ای است که هرگز بر سر من نخواهد آمد، چرا که دیگر نیستم تا شاهد آن باشم، اگرچه می‌دانم که از آن گریزی ندارم. در زادن، چیزی هست که همواره برای هر یک از ما درک‌ناپذیر می‌مانَد (مثلاً هیچ تصوری از به دنیا نیامدن نداریم)، ولی معمای مرگ، معمای نابودی کامل وجود ما، بیش از زادن، عقل ما را نکار می‌کند. بنابراین، زایش و مرگ رویداد‌هایی نیست که مرزهای نهایی وجود ما را از بیرون تعیین کند، بلکه وجوه بنیادین وجود ماست. و همچنان که هر فرد به صِرف زاده‌شدن باید عهده‌دار مسئولیت‌هایی شود، باید با چشم‌انداز مرگ آینده‌ی (a venir) خود نیز رودرو شود.

این کتاب به معرفی شخصیت‌های مطرح در قرون وسطای مسیحیت و نیز تبیین دیدگاه‌های الاهیاتی و فلسفی آن‌ها پرداخته است. این کتاب با دوره آغازین مسیحیت که به دوره آبا یا پدران کلیسا معروف است، آغاز می‌شود و به ترتیب تاریخی تا پایان قرن سیزدهم که شامل معرفی آرا و دیدگاه‌های دانز اسکوتوس است، ادامه می‌یابد. مؤلف در مقدمه‌ای که بر کتاب نوشته است، هدف از نگارش این اثر را صرفاً ارائه بیان کلیات یا مجموعه‌ای از برداشت‌های مختلف درباره فلسفه قرون وسطا نمی‌داند، بلکه می‌کوشد از سیر فلسفه قرون وسطا و دوره‌های مختلف آن شرح معقول و منسجمی به‌دست دهد. مروری بر کتاب تاریخ فلسفه 2 فلسفه قرون وسطا دورۀ تاریخ فلسفۀ که تألیف فردریک کاپلستون فیلسوف متأله و یکى از برجسته‌ترین مورخان فلسفه در عصر جدید است، از جامعترین و روشنترین کتب تاریخ فلسفه است که پس از انتشار با اقبال فیلسوفان و دوستداران و دانشجویان فلسفه و منتقدان روبرو شده است.تاریخ فلسفه اثر فردریک کاپلستون یکی از برجسته‌ترین آثار کلاسیک در زمینه تاریخ فلسفه‌است که در نه جلد به نگارش درآمده‌است. بیش از پنجاه سال از تألیف کتاب گرانقدر سیر حکمت در اروپاى شادروان محمد على فروغى مى‌گذرد. فروغى پس از ترجمۀ گفتار در روش دکارت متوجه شد که این رسالۀ عمیق در ایران درست فهمیده نمى‌شود و در واقع صرف ترجمه و ارائۀ مجرد افکار یک فیلسوف، اگر خوانندگان به پیوستگى آن با آراء قبلى و با سیر تطور بعدى و زمینۀ تاریخى آن آشنا نباشند، بى‌فایده است. او بدرستى دریافته بود که شناخت آراء فلسفى و فهم افکار واقعى هرفیلسوفى نخست در «تاریخ فلسفه» امکان‌پذیر است. نگرش تاریخى به فلسفه و عموما به تمام دستاوردهاى انسانى، در گذشته کمتر سابقه داشته است. قدما در واقع براى تاریخ فلسفه شأنى قائل نبودند و اصولا چندان توجهى به منشاء آراء فلسفى و تأثیر و تأثر و سیر و بسط تاریخى آن نداشتند. به گفتۀ امیل بریه: «مطالعۀ تاریخ فلسفه در مجموع سیر زمانى آن، با توجه به وحدت این سیر تطورى، امرى است که تقریبا تازگى دارد. این امر یکى از وجوه متعدد اعتقاد به ترقى روح انسانى است که در اواخر قرن هجدهم به ظهور رسید. در فلسفۀ تحصّلى اوگوست کنت به اعتبارى، و در فلسفۀ هگل به اعتبارى دیگر، سیر تاریخى فلسفه به عنوان لازم ذات فلسفه تلقى شد.» مى‌دانیم که هگل فلسفه را همان تاریخ فلسفه مى‌دانست؛ به عقیدۀ او، فلسفه را فقط باید در تاریخ فلسفه آموخت. با این اعتبار، اگر بخواهیم دست کم فلسفۀ جدید غرب را بشناسیم، و افکار ماهوى فلاسفۀ آن را بدانیم، ناگزیر از اتخاذ این دید تاریخى هستیم، دیدى که در تاریخ فلسفه منعکس است.

سلاوی ژیژک در فاصله کمتر از پنج سال، با انتشار چهار کتاب راهگشا، شهرت یکی از متفکران چالش برانگیز، آگاه کننده و رسواکننده اخیر را به دست آورده است. شاید بیش از هر نویسنده دیگری، نوشته‌های او قانع‌کننده‌ترین شواهد موجود برای شناخت ژاک لاکان به‌عنوان فیلسوف برجسته عصر ما باشد. ژیژک در گام برداشتن با تفکر منفی، نقد معاصر ایدئولوژی را به چالش می کشد و با انجام این کار راه را برای درک جدیدی از تضاد اجتماعی، به ویژه طغیان های اخیر ناسیونالیسم و مبارزه قومی باز می کند. ژیژک می‌پرسد، آیا ما محدود به جهان پست مدرنی هستیم که در آن حقیقت به تأثیر احتمالی رویه‌های گفتمانی گوناگون تقلیل می‌یابد و سوبژکتیویته ما از طریق انبوهی از مواضع ایدئولوژیک پراکنده می‌شود؟ پاسخ او خیر است و راه خروج، بازگشت به فلسفه است. این بازنگری به ایده آلیسم آلمانی به ژیژک اجازه می دهد تا نقد ایدئولوژی را به عنوان ابزاری برای افشای پویایی جامعه ما بازنگری کند، که یکی از جنبه های مهم آن بحث بر سر ناسیونالیسم است، به ویژه آن گونه که در بالکان - خانه ژیژک - گسترش یافته است. او بحث در مورد ناسیونالیسم را وارد حوزه سیاست فرهنگی معاصر می کند و بن بست متمرکز بر ملی گرایی ها را همزمان با آرمان های فاشیستی و ضد استعماری می شکند. ژیژک به طرز تحریک آمیزی استدلال می کند که آنچه موجب تضاد ملی گرایانه و قومی می شود، امتناع جمعی از لذت خودمان است. این اثر با استفاده از نمونه‌هایی از فرهنگ عامه و تئوری عالی برای روشن کردن یکدیگر - اپرا، فیلم نوآر، جهان‌شمولی سرمایه‌داری، بنیادگرایی مذهبی و قومی - گواه این واقعیت است که کانت و هگل بسیار رادیکال‌تر از سوفسطایی‌های پست مدرن، معاصران ما هستند. این کتاب موضوع تاریخ، فلسفه، منطق به چاپ رسیده است.اکنون فروپاشی دیگری بزرگ به بخشی از تجربه‌ٔ هر روزه‌ٔ ما تبدیل شده است. ژیژک در کتاب درنگیدن با امر منفی هرگونه تلاش برای گریز از پذیرش این فروپاشی را خوار می‌شمارد ــ خواه عقب‌نشینی بزدلانه به سنت و پناه‌جویی در اَشکال پیشادکارتیِ اتحاد با دیگری بزرگ، خواه توسل کلبی‌منشانه به حقایق نسبی. از دید او، یگانه راه حقیقی در مواجهه با فروپاشی دیگری بزرگ، تکرار حرکت کانت و هگل، به گردن گرفتن نبود دیگری و «درنگیدن با امر منفی» است. از این‌رو، او در کتاب حاضر، با به‌کارگیری مثال‌هایی از فرهنگ عامه و فلسفه‌ٔ محض ــ از فیلم نوآر و تاریخ اپرا و تاریخ فلسفه گرفته تا ظهور ملی‌گرایی و نزاع‌های قومی و بنیادگرایی‌های دینی ــ نشان می‌دهد که کانت و هگل، بسی بیش از سوفیست‌های پسامدرن، معاصران ما هستند.

تمام آرمان‌هایی که در گذشته به زندگی معنا می‌دادند -خدا، ملت، انقلاب، آزادی، دموکراسی‌- امروزه موضوعیت ندارند. بسیاری در آن‌ها تردید کرده‌اند و کسانی که به آن‌ها باور داشتند بی‌باور شده‌اند. اما ارزش دیگری هست که در تولد خانواده‌ی مدرن و در گذار از ازدواج سنتی به ازدواج مدرن ریشه دارد، ارزشی که زندگی ما را به شیوه‌های بنیادین و اغلب معلوم‌نشده‌ای متحول کرده است: عشق. عشق نه تنها بر زندگی شخصی ما، بلکه بر جنبه‌های زیادی از زیست اجتماعی و جمعی ما، از هنر گرفته تا آموزش و سیاست، تاثیر گذاشته است. لوک فری در این کتاب نشان می‌دهد که چطور ظهور خاموش عشق در مقام ارزش اصلی جوامع مدرن، اصل جدیدی از معنا خلق کرده و تعریف نوینی از زندگی خوب ارائه داده که مستلزم اندیشه‌ی فلسفی به‌کلی متفاوتی از گذشته است.

برای تأثیر گذاشتن بر دیگران (چه تر فاصله نزدیک و چه از دور) راهی مطمئن وجود دارد. راهی که آن قدر ظریف است که به راحتی نادیده گرفته می شود و در عین حال به حدی عمیق است که هیچ کس از تأثیرات نامرئی آن بر کنار نمی ماند. این راه، خاصیت ارتباطی، غالب و جذب افکاری است که با قدرت زیادی منتشر شوند. برخی افراد، بدون آنکه کوچکترین توجهی به این مطلب داشته - باشند که موفقیت هایشان کاملا مرهون فعالیت شدید تشعشعی یک ساختار روانی نیرومند است. و برخی دیگر مایلند یاد بگیرند چگونه به نحو احسن از این تأثیر بهره برند. من این کتاب را خصوصا برای گروه دوم نوشته ام و به همین دلیل روشن بودن، وضوح و سادگی ویژگی اصلی آن است. قسمت اول کتاب به بررسی تئوریها و روشهای علمی می پردازد که شناخت کامل آنها برای کسی که می خواهد تأثیر روانی از راه دور یا هرگونه تأثیر دیگر روانی را به کار گیرد، ضروری است. بنابراین به هر یک از این دو مبحث یک فصل کامل اختصاص داده شده است. مثل بسیاری از توانایی های دیگر، هر کس کمابیش دارای تواناییه ای عملکرد در فاصله دور می باشد، اما این کتاب دقیقا برای اشخاصی نوشته شده، که توانایی های لازم برای دستیابی به سطح مناسب امکاناتشان و حداکثر تأثیر را ندارند و باید آن را از طریق آموزش تقویت کنند.

مجموعه ۹ جلدی «تاریخ فلسفه» در جلد هشتم با «جرمی بنتام» آغاز می‌شود و پس از بررسی تاریخ چند فیلسوف دیگر با «برتراند راسل» به پایان می‌رسد. «جرمی بنتام» فیلسوف انگلیسی بود که به عنوان بنیان‌گذار «سودمندگرایی مدرن» شهرت دارد. بسیاری از پیشنهادهای او که حقوقدان هم بود، در لایحه اصلاحات ۱۸۳۲ به قانون تبدیل شد. «برتراند راسل» نیز، فیلسوف و برنده جایزه ادبی نوبل و فعال صلح طلب انگلیسی بود. او یکی از برجسته‌ترین فیلسوفان سده بیستم محسوب می‌شود که جنبش مخالفت با آرمان‌گرایی را در اوایل قرن رهبری ‌کرده است. اثر به بررسی و بسط تاریخ فلسفی این اندیشمندان و فیلسوفان می‌پردازد. برخی از فصل‌های کتاب عبارتند از: نهضت اصالت فایده (۱ و ۲)، فلسفه هربرت اسپنسر(زندگی و آثار، ماهیت فلسفه و مفاهیم و مبانی اساسی آن، قانون کلی تکامل: تبدیل تکامل و انحلال به یکدیگر و...)، فلسفه رویس،(اشاراتی به آثار رویس پیش از سخنرانی‌های طرح گیفورد، معنای هستی و معنای تصورات و...) «بهاءالدین خرمشاهی» کتاب «تاریخ فلسفه ۸: از بنتام تا راسل» را برای علاقه‌مندان به فارسی برگردانده است.