جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بیژن عبدالکریمی یکی از پیشروترین و پرکارترین فیلسوفان معاصر ایرانی است که تلاش نموده است ژانری خلق کند که هم در حوزه آکادمیک با مخاطبان خویش به گفتگو بنشیند و هم در حوزه عمومی حضور یابد و هم در مجموع بتواند بنیان های امتناع فلسفی و چارچوب های نظری انحطاط تمدنی ایران را مورد نقادی جدی قرار دهد تا از قِبّل آن بتوان راهکارهای عملی برای برون رفت از وضعیت کنونی بازآفرید. در این مقاله من تلاش کرده ام ایده اصلی عبدالکریمی و روایت او از “امر دینی” را در نسبت با امر سکولار و تمایز آن با مفهوم عرف مورد واکاوی قرار دهم. البته ادعای اصلی من این است که نقد عبدالکریمی به نواشعری گرایان و نواعتزال گرایان و پروژه دکارتی-کانتی روشنفکران دینی نه تنها قابل دفاع است بل باید تعمیق و توسعه یابد. اما نکته ای که نباید از آن غفلت نمود این است که در روایت عبدالکریمی اشکالات بنیادینی به چشم می آید که یکی از آنها مترادف پنداشتن امر عرفی و امر سکولار است و دیگری عدم تمایز بین سنت عبری/یهودی و اسلامی/شیعی و سرآخر التفات نکردن به میدان معنایی قرآن با عطف به مفاهیمی چون غیب و شهادت و در عوض تاکید کردن بر مفاهیمی همچون قدسی و سکولار که از مفهوم های محوری در سنت مسیحی هستند تا مبتنی بر بینش قرآنی. البته من بینش قرآنی را در سیاق تئولوژیک بکار نمی برم؛ بل مانند بیژن عبدالکریمی منطق بینش قرآنی را پدیدارشناسانه می نگرم.