جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله اي کوتاه در اثبات واجب تعالي که مطابق مذاق ومشرب اماميه نگاشته شده است ودرآن بدون اينکه به امتناع دور وتسلسل استناد شود به اثبات حق تعالي پرداخته شده است مولف که از اين تاليفش اثري درجايي ديدن نشد احتمالاً همان <قوام الدين حمزه بن تقي الدين محمد شيرازي> است در قرن 11 مي زيسته ونامش درطبقات اعلام الشيعه به اختصار آمده است آغاز كتاب: <اعلم ان للقوم مسلکين في اثبات الواجب تعالي احدها يتوقف علي ابطال الدور والتسلسل وهو الشمهور لدي الجمهور والثاني لايتوقف عليه وقرروه بان مجموع الممکنات الموجودة. . > [طبقات اعلام الشيعه 5/190-191]

از باب پنجم تا پايان کتاب درست همان رساله توحيد شماره 2/1239 مي باشد که آن هم از همين سيد کاظم است. از باب پنجم تا پايان کتاب درست همان رساله توحيد شماره 2/1239 مي باشد که آن هم از همين سيد کاظم است. [فهرست سپهسالار 5/39؛ رايانه ملي 571]

حاشيه ايست مختصر بر «اثبات الواجب» قديم جلال الدين دواني با عناوين «قوله - قوله»، نسخه اي از اين حاشيه درکتابخانه آية الله مرعشي به شماره 2329 موجود است که مؤلف آن معلوم نگشت. رساله اي متوسط درتحشيه و تعليقه بر «اثبات الواجب (قديم)» جلال الدين دواني (908 ق) که بصورت «قول - اقول» تنظيم شده است. تاريخ پايان تأليف حاشيه در 15 ذي حجه 983 ذکر شده است. حاشيه ملاميرزاجان باغنوي (م994) است بر اثبات واجب قديم ملا جلال دواني. «اردلان» تاريخ فراغت از تأليف نيمه ذيحجه 983 است. (مهدي ولايي). اين حاشيه كه بعنوان «قوله-قوله» است چون مقدمه ندارد و از آخر افتاده است، معلوم نشد از كيست. (سيد احمد اشكوري) اين كتاب بزبان عربي و در حكمت است - مولف آن ملاجلال الدين محمد بن سعد الدين دواني است و محشي آن ملا ميرزا جان باغنوي شيرازي - ولي ده برگ اول انر اديگري نوشته و بدان الصاق كرده است از ميرزا جان حبيب الله باغنوي تاليف نيمه ذي حجه 983 (پايان نسخه) نويسنده نسخه ما ميگويد كه در نسخه مير محمد باقر داماد ديده ام كه اين حاشيه در آغاز ع1/1013 تأليف شده است. (دانش پژوه) حاشيه ايست از ملا ميزاجان حبيب الله باغنوي شيرازي بر اثبات واجب قديم دواني. (طوس 66: 4- ذريعه 10: 6). (محمد تقي دانش پژوه) حاشيه اي است بر متني فلسفي - كلامي ناشناخته. نام متن و حاشيه بدست نيامد. تاريخ نگارش در پايان نيمه ذيحجه 683ق آمده است. (احمد منزوي) آغاز كتاب: «بسمله، قوله: منهم من زعم ان جميع براهين هذا المطلب يتوقف علي ابطال الدور [ ... ] فيما ذکره رحمه الله اشارة الي الرد علي القائل الغير المفارق قوله و لو کان في ابطال الدور اي ابطال الدور ...» انجام كتاب: «... بصورته المطلقة له في الماهية ... و هکذا هذا آخر ما قصدنا ايراده في حاشية الرسالة ... و الحمدلله علي الاتمام و علي رسوله افضل الصلاة و السلام ما دامت الارض و السماء ... بدوام طلوع الشمس علي صفحات الايام.» [مرعشي 6/308 و13/135 و 36/354و 25/69 و 25/192و 28/428 و 31/432؛ کشف الظنون 1/842؛ دانشكده ادبيات مشهد ص 192؛ فهرست سپهسالار 4/139؛ فهرست آستان قدس 4/66 و 1/74 و 11/320 و 11/325؛ الذريعة 6/10ش 19؛ ريحانة الادب 6/63؛ مركز احياء ميراث 1/121و 4/285؛ كتابخانه وزيري 4/1210؛ الهيات تهران ص 511؛ كتابخانه ملك 5/320؛ كتابخانه جمعيت نشر ص 1188؛ آية الله زنجاني ص 227؛ علامه طباطبايي 2/144؛ مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي 1/436؛ مجلس شوراي ملي 11/3؛ دانشگاه تهران 3/228 و 8/712 و12/2513؛ مدرسه معمارباشي ص 116؛ نشريه 5/64 و 6/590؛ اهدائي به آستان قدس ص 271؛ التراث العربي، اشکوري 2/247؛ مكتبة اميرالمؤمنين 2/336؛ مجلس شورا 32/356 و 1/32/33؛ الاوقاف العامة موصل 2/258 و 3/146]

حاشيه مفصلي است بر كشف المراد، اين شرح با عناوين «قوله، قوله» برگزار شده است. آغاز كتاب: الحمد لله الاول بلا اول كان قبله و الاخر بلا اخر يكون بعده ... قول المصنف رحمه الله في الامور العامة: اعلام ان موضوع العلم الالهي الاعم الذي هذا المقصد كافل لبيان احكامه چاپ: تبريز، بدون تاريخ نشر؛ تهران، انتشارات مفيد، 1407ق، قطع وزيري، 902ص؛ تهران، مطبعه مصطفوي، 1396ق/1354ش، وزيري، 902ص [الفيائي آستان قدس ص 631؛ رايانه آستان قدس]

شرح و ترجمه اعتقادات شيخ صدوق است با استفاده از نظرات شيخ مفيد و خواجه نصير الدين طوسي و با ديدگاهي فلسفي. شارح در ابتداء مقدمه اي مشتمل بر دوازده اشاره آورده و در آن مباحث فلسفي مطرح كرده است از جمله: 1- وجود مستغني از توصيف است 2- وجود بسيط است 3- كيفيت نسبت محمول بموضوع و ... شارح از دانشمندان اماميه در سده يازدهم هجري است، چنانكه در جايي از اين شرح مي گويد: «آنچه حقير شارح در سال هزار و شصت و چهار هجري بعد از نيل شرف زيارت عتبات عاليات سدره مرتبات و تقبيل تراب عتبه روضه منوره سيد الشهداء عليه و علي آبائه و اولاده سلام رب الأرض و السماء در آن مقام ... ». «حافظيان-ابوالفضل» آغاز كتاب: بسمله. باب اول در ذكر اعتقاد فرقه اثنا عشريه در توحيد، مخفي نماند كه در توحيد اثبات ذات مقدم بر وصف آن بصفات و نفي منافيات است ... حقير مستهام در اين مقام اقتدا باالأعلام و توصي للمرام و تيمنا بابتداء الكلام بذكر ذاته الأقدس الأعلي في الايراد و الافهام مقدمه محتوي بر دوازده اشاره مذكور مي سازد و غرض عمده در ايراد آن تسهيل فهم مطالب غامضه عاليه و اشارات دقيقه آتيه و ارجاع كليات توحيد تاليه بآنست ... (پس از مقدمه ... ) قال الشيخ قدس سره: اعتقادنا في التوحيد ان الله تعالي واحد أحد الي قوله فتبارك الله رب العالمين. مخفي نماند كه شيخ صدوق ره درين فقرات. انجام كتاب: و ياري مي دهم از آنكه تقرب و طاعت بنده را دوست مي دارم و اگر اراده نافرماني كني بر اين تقدير هم اين عنايت مي فرمايم. [عكسي مرعشي 5/249]

خواجه طوسي در اين رساله كه در پاسخ به سؤالي نگاشته، اقل اعتقاد مكلف را اعتقاد و تصديق به آن حقيقتي است كه در لا اله الا الله و محمد رسول الله نهفته است و خلاصه اي از آنچه اين اعتقاد مي طلبد را بيان كرده است و معتقد است اين مقدار را براي مردم عادي كافي دانسته است و نياز به حصول معرفت عقلاني بر پايه بحث و فحص تفصيلي و اقامه براهين نيست و مباحث كلامي و فلسفي مطرح را در گرو دانستن شبهاتي مي داند كه ممكن است براي عوام در اثر شبهات بيش از فهم پاسخ آن باشد و باعث تزلزل ايمان آنها شود. عالم استدلال و دفع شبهات را ميدان عالمان قوي بنيه دانسته و مردم عادي را بي نياز از ورود به آن دانسته و اعتقاد به كليات را براي آنان كافي ميداند. در نهايت شرح آنچه را گفته، به كتاب قواعد العقايد خود ارجاع مي دهد. الذريعه آن را « اعتقادات» ثبت كرده و مي گويد « شايد اين همان رساله اي باشد كه شيخ سليمان ماحوزي آن را به نام « وجيزة» ناميده است. و در جاي ديگر آن را « اقل ما يجب الاعتقاد به» ناميده كه برداشتي از آغاز اين رساله است. «درايتي». فيض كاشاني در دو كتاب خود حقايق و قرة العيون آن را بتمامه آورده است. رساله بسيار مختصري در بيان مباني اعتقادي يک مکلف است. مؤلف، شرح بيشتر مطالب را به تأليف ديگرش با عنوان «قواعد العقايد» ارجاع داده است. وي اين رساله را به درخواست بعضي از دوستان خود نگاشته است. رساله درباره آنچه كه بايد مسلمانان شيعي مذهب بدان معتقد باشد. (حائري، عبدالحسين) در الذريعة به عنوان «الاعتقادات»، «اقل ما يجب الاعتقاد به» و «الرسالة الاعتقادية» تكرار شده است. متن اين رساله را مرحوم شهيد قاضي نورالله شوشتري مرعشي در كتاب «مجالس المؤمنين»، فيض كاشاني در 2 كتاب خويش «الحقايق» و «قرة العيون» و مرحوم مدرس رضوي در كتاب «احوال و آثار خواجه» درج نموده اند. (سيد محمود مرعشي و محمد حسين اميني) آغاز كتاب: بسمله. اعلم ايدك الله ايها الاخ الصالح العزيز ان اقل ما يجب اعتقاده علي المكلف فهو ما ترجمه قوله « لا اله الا الله محمد رسول الله» ثم اذا صدق الرسول فينبغي ان يصدقه في صفات الله تعالي و اليوم الآخر و تعيين الامام المعصوم. و كل ذلك بما يشتمل عليه القرآن من غير مزيد و برهان ... انجام كتاب: ... تضربون كتاب الله بعضه ببعض انظروا ما ذا امركم الله به فافعلوا، و انهاكم عنه فانتهوا. فهذا تنبيه علي منهج الحق و استيفاء ذلك شرحناه في كتاب قواعد العقائد فاطلبه منه و الحمد لله رب العالمين و صلي الله علي خير خلقه و آله اجمعين. [الذريعة 11/102 و 11/93و 226؛ التراث العربي 1/271؛ فهرست الفبايي آستان قدس رضوي ص58؛ الهيات مشهد 2/200؛ فهرست آستان قدس 11/29؛ مرعشي 6/245 و 29/358 و 37/662؛ مجالس المؤمنين 2/208؛ موسسه امام صادق ص 92؛ كتابخانه وزيري 4/1338؛ ملي 3/403؛ مجلس شورا 4/126 و 4/206و 11/14 و 23/813 و 38/395؛ مجلس سنا 1/358؛ ادبيات تهران 1/31؛ ذريعه 2/274 احوال و آثار خواجه (چاپ 2) : 550-552 (اعتقاديه) ؛ دانشگاه تهران 3/531 و 13/3082 و 8/568 و 8/693 و 10/1811 و 20/435؛ اصغر مهدوي 2/180؛ مرعشي 17/14 و 24/213و 28/99 و 23/174؛ الذريعة 2/226؛ نشريه 7/229؛ دانشكده حقوق تهران 252؛ دانشگاه تهران 9/828؛ نشريه 4/405؛ اهدائي به آستان قدس ص 280 و 283 و 350؛ چاپ عبدالله نوراني همراه تلخيص المحصل ص 271و272؛ بنام اقل مايجب الاعتقاد به، نيز ص 24 ديباچه؛ كتابخانه ملك 9/69؛ كتابخانه وزيري 3/969؛ ريحانة الادب 2/179؛ دانشگاه تهران 16/339؛ نشريه 7/229؛ فهرست الفبائي آستان قدس ص 58؛ شيخ علي حيدر 2/58؛ مكتبة امير المومنين 1/127؛ فهرستواره منزوي 9/122؛ رايانه آستان قدس] شرح و حواشي: التحفة المحمدية في شرح المقدمة النصيرية شيرازي، عبدالنبي بن محمد مفيد (-1192) التحفة المحمدية (منتخب) شيرازي، عبدالنبي بن محمد مفيد (-1192)