جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله به تشریح ویژگی های مدیریت اسلامی از دیدگاه آیات قرآن و مقایسه آن با مدیریت برآمده از تئوریهای مدیریت غربی پرداخته است.نوع تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و روش انجام تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است. در این مقاله با استفاده از منابع موجود کتابخانه ای و میدانی و بهره گیری از مطالعات، و سندکاوی و پرسشنامه به گردآوری داده های مورد نیاز پرداخته شده و با بکارگیری نرم افزار SPSS، داده های گردآوری شده تجزیه و تحلیل شده است. همچنین با ترسیم جدول و نمودارهای مختلف، سعی شده میزان فاصله موجود بین عملکرد مدیریت اسلامی از دیدگاه قرآن با آنچه در تئوریهای مدیریت غربی آمده است و در حال حاضر در کشور پیاده می شود استخراج شود. جامعه آماری و نمونه آماری این تحقیق، 30 نفر از اساتید دانشگاه پیام نور مرکز تهران می باشند.یافته های تحقیق موید آن است که بین ویژگی های مطلوب مدیریت اسلامی ماخوذ از آیات قرآن با آنچه تحت عنوان وظایف اساسی مدیریت (برنامه ریزی، سازماندهی، بسیج منابع، ...) بیان می شود، همبستگی کامل وجود دارد. طبق نظر خبرگان مدیریت اسلامی تحت مطالعه در مدیریت اسلامی برای انجام وظایف مدیریتی از قبیل برنامه ریزی، سازماندهی، بسیج منابع، هدایت و رهبری، هماهنگی، کنترل، گزارش دهی و بودجه بندی به ویژگی های ذکر شده (که ماخوذ از آیات قرآن هستند) توجه بیشتری نسبت به مدیریت غربی نشان داده می شود. این ضرورت وجود دارد که مدیران دستگاه های اجرایی جهت عملی کردن ارزش های اصیل نهفته در متن آیات قرآن و تحقق مبانی و اصول مدیریت اسلامی، بایستی این ویژگی ها را مدنظر قرار دهند و اقدام به تقلیل این فاصله نمایند. به عبارت روشن تر هر چه ارزش های برخواسته از مکتب در رابطه با مدیریت اسلامی بیشتر پیاده شود، فاصله کمتر خواهد بود یعنی انحراف از «معیار ویژگی ها» کاهش می یابد. محققین توجه برنامه ریزان رده بالا را به شرایط احرازی و اعمال ویژگی های فوق در برنامه آموزش و انتصاب مدیران، معطوف می نمایند.

حق بر حریم خصوصی، یکی از محترم ترین حقوق اشخاص در تمامی جوامع است که تعالیم اسلامی نیز بر آن تاکید دارد. حریم خصوصی، محدوده ای از اعمال و ویژگی های هر شخص است که برای عموم آشکار نبوده و یا وی تمایل به افشای آن ندارد. اشخاص هیچ گونه ورود و نظارت دیگران بر این فضا را برنمی تابند و نسبت به ورود غیر، واکنش نشان می دهند. وجود تعالیمی در اسلام همچون لزوم رعایت کرامت ذاتی اشخاص، لزوم کتمان سر، حرمت و احترام عرض و آبروی اشخاص از یک سو، و تصریح آیات و روایات متعدد بر حرمت تجسس در زندگی خصوصی اشخاص از سوی دیگر، بیانگر ارزش حق بر حریم خصوصی در نظام حقوقی اسلام است.در این پژوهش که با روش توصیفی، تحلیلی نگاشته شده، ضمن تبیین مفهوم حریم خصوصی، جایگاه این حق در آیات و روایات مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

بهره برداری از فناوری های روز آمد در حوزه تجارت، به ویژه با استفاده از اینترنت سبب پیدایش نوع نوینی از داد و ستد تجاری گردیده است، که آن را «تجارت الکترونیک» (Electronic Commerce) می نامند. در این مقاله تلاش می شود تا قانونی سازی حقوق تجارت الکترونیک در اسلام، با استفاده از قرآن کریم و سنت، مورد مداقه قرار گیرد. اگر قانون مندی آن در حقوق اسلامی به اثبات برسد مسلمانان می توانند از این فناوری نوین و سودمند استفاده کنند. بسیاری از مسلمانان در این اندیشه اند که آیا قوانین این شیوه جدید تجارت در حقوق تجارت اسلامی قابل اعمال است. کم و کیف این موضوع و برخی مسائل مترتب بر آن، موضوع مقاله حاضر است.

از یک سلول واحد تا جنین چندماهه، شاهد فرآیندی بسیار ظریف و دقیق هستیم که نشان دهنده پدیده ای جالب توجه با پیچیدگی فزآینده ای است که مطالعه این پدیده، «جنین شناسی» نام دارد. گر چه با پیشر فت این علم، بشر توانسته به بخشی از شگفتی های مراحل آفرینش جنین پی ببرد و پرده از اسرار آن بردارد، اما در حال حاضر بسیاری از زوایای خلقت جنین برای بشر ناشناخته و اسرارآمیز باقی مانده است. می توان گفت جنین موجودی است که رازها و معماهای فراوانی درون خود نهفته است و کشف روابط شگفت انگیز اعضا و دستگاه های بدن در دوران جنینی می تواند بیان گر عظمت نظام آفرینش الهی باشد. هر گاه انسان مراحل پیچیده و دقیق خلقت جنین را به خوبی مورد موشکافی قرار می دهد که چگونه از یک سلول به ظاهر ناچیز و کوچک آغاز شده و با پشت سر گذاشتن مراحل تکامل به شاهکار موجودات هستی تبدیل می گردد چاره ای جز فرود آوردن سر تعظیم به درگاه الهی نخواهد داشت و با تمام وجود به عظمت آفرینش و قدرت آفریدگار اعتراف خواهد نمود.تقسیم بندی مراحل آفرینش جنین در قرآن که بر پایه تمایز ماکروسکوپی و قابل رویت بودن با چشم غیرمسلح است، یکی از آسان ترین و در عین حال دقیق ترین تقسیم بندی هایی است که مراحل تشکیل و رشد جنینی را بیان نموده است. گر چه در حال حاضر دانش جنین شناسی با چشم مسلح و بهره گیری از ابزار ریزبین به بررسی عوامل مولکولی، سلولی و ساختاری جنین می پردازد، اما باید اعتراف نمود که قرآن، تمام مراحل آفرینش و رشد و تکامل جنین را با اصطلاحاتی به ظاهر ساده اما بسیار دقیق بیان نموده که با ره آوردهای علمی و دانش روز بشر در جنین شناسی سازگارند. هر گاه پژوهشگر میان رشته ای بدون هیچ گونه غرض ورزی و تعصب به این آیات بنگرد می تواند هماهنگی آن ها را با دست آوردهای فعلی دانش جنین شناسی تایید نماید. نتایج این پژوهش نشان می دهد که اصول نظام آفرینش جنین در قرآن و بیان مرحله نطفه به عنوان نخستین مرحله آفرینش جنین با داده های فعلی بشر در دانش جنین شناسی تایید نماید.

در این پژوهش معنای دقیقی از واژه یقطین، موقعیت جغرافیایی یونس نبی (ع)، بیماری ‌های عارض شده بر وی و تاثیرات دارویی گیاه یقطین بر این امراض بررسی شده است. کلمه یقطین نام خانواده ‌ای از گیاهان به نام کدوبن است که خواص دارویی قابل توجهی دارد و با توجه به بیماری ‌های عارض شده بر یونس نبی (ع) که عبارتند از: تحلیل عضلات، ریزش مو و از بین رفتن پوست، تاثیرات آن گیاه بر روی چنین امراضی مورد توجه قرار گرفته است.از میان خانواده این گیاه، کدوی قلیانی بیشترین تاثیر همخوانی را با این امراض دارد. علاوه بر این موقعیت جغرافیایی یونس نبی (ع)؛ یعنی ساحل یافا در دریای مدیترانه نیز موید تاثیرات دارویی همین گیاه است.

ارتباطات انسانی در قرآن بر مبنای دو بافت تاثیرگذار شخصی و موقعیتی شکل می گیرند. میزان تاثیر این دو بافت نیز بسته به عناصر و اجزای ارتباط است. از این رو در برخی از ارتباط ها، بافت شخصی و در برخی دیگر بافت موقعیتی اهمیت بیشتری می یابند. بهره گیری از بافت های موقعیتی و شخصی نیز به هدف شکل گیری ارتباطی موفق است که در آن انتقال پیام از سوی فرستنده به شکلی صحیح و کامل انجام می پذیرد و بیشترین اثر را در مخاطب برجای می گذارد. این مقاله با بهره گیری از آراء روان شناسان اجتماعی در زمینه ارتباط به تبیین خصوصیات انسانی و عوامل موقعیتی، وضعیتی موثر در ارتباطات میان فردی قرآنی، می پردازد.

در چارچوب دینی، انسان نه تنها از طریق عناصر مادی، بلکه از طریق کلام و نهایتا از طریق خداوند با عالم طبیعت پیوند دارد. قرآن کریم طبیعت و عناصر آن را به عنوان آیات الهی معرفی می کند و از آن ها به عنوان ابزار و وسیله شناخت اصول اساسی دین اسلام استفاده می کند.مساله معاد، که همان بازگشت به سوی حضرت حق است، عام و کلی بوده و یکی از سنن الهی است که بر اصل کلی حاکم بر وجود مبتنی است، آنچه در اصطلاح فلسفه نظام عالم و قانون اسباب خوانده می شود در زبان دین سنت الهی نامیده می شود.پژوهش حاضر بر این نکته تاکید دارد که کلیت معاد به صورت یک نظام الهی بر طبیعت حاکم است، طبیعت بستر حرکت معادی انسان به سمت کمال معنوی و محیط آماده شدن برای حضور در محضر الهی است، از این رو برای نظام حاکم بر عالم هستی، سه ساحت می توان قائل بود که عبارتند از: نظام الهی، نظام طبیعت و نظام انسانی، نظام طبیعت در طول نظام الهی قرار گرفته است و تقدیر نظام انسانی نیز باید قرار گرفتن در طول اراده الهی باشد بر این اساس پنج نظام حرکت، تعادل، تضاد، تکامل و تکوین در مورد ارتباط انسان با طبیعت از منظر معادشناسی معرفی شده و مورد بررسی قرار گرفته است.

تاریخ یکی از دانش‌ های بشری ا‌ست و تاریخ نویسی یکی از ابزارهای مهم انتقال تجربیات و فهم زندگی بشر به شمار می ‌رود که از دیرباز بسیاری از افراد و متون، به ثبت و ضبط آن همت گمارده ‌اند. در این میان، کتب ادیان ابراهیمی به طور عام و قرآن‌ کریم، به طور خاص از جمله متونی‌ هستند که مفادی تاریخی را به همراه دارند. از سویی دیگر متون دینی نظیر قرآن، در پی انسان سازی و بیان آمده ‌اند و بیهود‌گی و زیاده ‌گویی در آنها راه ندارد. قرآن کتاب زندگانی و الگوی مسلمانان است و همه‌ علوم در آن نهفته است و برداشتن پرده ‌های ابهام از هر چیزی در لوای آن میسر است.این مقاله با بازخوانی دقیق ‌تر سوره‌ مبارکه یوسف (ع)، به عنوان سوره ‌ای تاریخی از قرآن، در تلاش است تا به ویژگی ‌های الگوی روایت تاریخی از منظر قرآن کریم دست یابد.مقاله‌ پیش رو، ابتدا با تبیین نسبت میان روایت داستانی قرآن و روایت تاریخی مرسوم، نگاه مخاطب را به قابلیت الگویابی روایت تاریخی از میان الگوی روایت داستانی قرآن معطوف می ‌دارد. سپس با تحلیل روایت داستانی سوره‌ یوسف (ع) به مثابه‌ الگویی برای روایت تاریخی، و دسته ‌بندی نتایج به دست آمده، به توصیه هایی مناسب بهره‌ گیری برای رسیدن به روایت مطلوب تاریخی دست می ‌یابد. روشن ‌گری، دارای پیام انسان ‌ساز بودن، توجه به بندگی خدا به عنوان نخ تسبیح روایت تاریخی، توجه به غیب و قدرت الهی، در نظر گرفتن نقش شیطان در تاریخ، پرداختن به شخصیت ‌های تاریخی و ارائه‌ الگوها، گذشتن از حواشی روایی، ارجاع مدام به سنن الهی، و روایت منزل به منزل با جانب داری حق با محوریت نقاط عطف روایت بر اساس سیر توحیدی تاریخ از جمله ویژگی ‌های روایات تاریخی قرآن کریم هستند که در این مقاله مورد توجه قرار دارند.

یکی از کارآمدترین روش های جذب مخاطب جهت تاثیرگذاری بیان موضوع، پیام و درونمایه مدنظر در قالب داستان است. قرآن کریم به عنوان کتابی آسمانی که برای عبرت دهی، ارائه راهکارهای تربیتی، بیان آموزه های دینی، هدایت گری و... بر پیامبر خاتم (ص) نازل گردیده و بخش عمده آن به روایت سرگذشت واقعی ملت ها و اقوام و اشخاص اختصاص دارد، شیوه داستانی را نه بعنوان هدف، بلکه به عنوان ابزاری کارآمد در بیان آموزه های خود برگزیده است، در این روند به علت آنکه هدف قرآن از داستان سرایی سرگرمی نیست، قرآن کریم با بهره مندی از عناصر روایی (مقدمه، گره افکنی، بحران زایی، کشمکش، گفتگو، شخصیت پردازی و ...) شیوه ای خاص و منحصر بفرد از بیان روایی با هدف عبرت دهی و هدایت گری اتخاذ کرده است.در این مقاله با هدف واکاوی ابعاد گوناگون داستان های قرآنی و کنکاش در اهداف و شیوه های پردازش آن ها، با ذکر نمونه هایی به تحقیق در جوانب مختلف روایی (فنی، موضوعی و معنایی) داستان های قرآن پرداخته شده و با مقایسه آن با اصول داستان سرایی، روش یگانه روایت گری قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت این نتیجه حاصل گردید که علی رغم تفاوت اساسی هدف داستان پردازی قرآن با آنچه در ادبیات داستانی مدنظر است، مولفه های روایت گری و عناصر داستانی در قرآن از پردازشی مطلوب و بافت و ساختاری هنرمندانه برخوردار است و روش ویژه ای را در روایت گری که منحصر به قرآن است ارائه می دهد.

تعیین چشم انداز و طراحی افق های روشن برای رشد و تعالی، نخستین و پایه ای ترین گام در جهت تدوین معماری مطلوب هر سازمان و نهاد است. به رغم تلاش های فراوان در عرصه دستیابی به جایگاه مطلوب دانشگاه در کشور اسلامی مان و نیز بحث اسلامی سازی این نهاد مقدس، هنوز به نحو مطلوب به ترسیم چشم انداز این نهاد برمبنای آموزه های اسلامی پرداخته نشده است. در مقاله حاضر تلاش شده است با مروری بر سر فصل های مفهوم شناسی چشم انداز و دانشگاه اسلامی، ویژگی های بارز دانشگاه اسلامی و شاخص های چشم انداز دانشگاه اسلامی به تبیین این موضوع پرداخته شود و با تحلیل و بررسی آیات قرآن کریم، چشم انداز و سیمای شایسته این نهاد ترسیم شود. پژوهش حاضر، دانشگاه اسلامی را نهادی با سه مشخصه ذاتی یا مولفه بنیادین هویت علمی، جهت گیری اسلامی و هویت دینی، فایده مندی و خدمت گذاری معرفی می کند و با طراحی چشم انداز مطلوب آن، که متشکل از شاخص های دانایی، توانایی، نیکویی و زیبایی است، به الگوسازی و ترسیم پیکر و چارچوب اسلامی اش پرداخته است.