جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر به بررسی نقش رعایت حقوق اعضای خانواده در تعادل و کارآمدی آن با مبنای فقهی ـ اسلامی می پردازد. تاثیر رعایت حقوق پیش بینی شده اسلام برای اعضای خانواده در تعادل خانواده، با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از آیات و روایات بررسی شده است.دین مبین اسلام برای هر یک از اعضای خانواده شامل زن، شوهر، فرزند، پدر و مادر حقوقی وضع کرده است و از آنجا که حق و تکلیف دو روی یک سکه اند، در مقابل این حقوق، وظایفی نیز برای طرف مقابل معین نموده است. بر اساس منابع دینی، رعایت حق و انجام وظیفه در کنار هم می توانند تامین کننده تعادل و کارآمدی خانواده باشند.

خانواده ایرانی در گذر تاریخ همواره مسیرتحول را طی نموده که این تحول گاه به سوی رشد و کمال و زمانی به سمت انحطاط و سراشیبی پیش رفته است. اگرچه خانواده ایرانی بیشتر حرکتی رو به رشد و تعالی داشته، در دهه های اخیر شاهد حضور برخی ضدارزش ها در بخشی از خانواده های امروزی آن می باشیم که متاثر از فرهنگ وارداتی غرب بوده و خانواده را با مشکلات متعددی روبرو نموده است. از این رو، مقاله حاضر قصد دارد با نگاهی به گذشته و مرور بعضی از ارزش های موجود در خانواده های قدیم (مثل ازدواج و برخی آداب و رسوم آن) که ریشه در هویت اسلامی- ایرانی ایرانیان دارد، مروری هر چند مختصر بر چگونگی تغییر ساختار خانواده و نیز برخی ارزش ها و آداب و رسوم نیکوی آن بنماید تا با تعمقی بیشتر برای احیای مجدد آنها در خانواده ایرانی قدم برداشته شود.

مهم ترین عامل در شکل گیری و رشد و نمو گروه ها، ارزش ها و اعتقادات اعضای آن است. این عوامل بستر هم بستگی اجتماعی است. فمینیسم در بستر ارزش های جامعه سکولار مانند اومانیسم، فردگرایی، نسبیت گرایی اخلاقی و با شعار آزادی و برابری شکل گرفته که تغییرات فرهنگی زیادی را در جامعه زنان غرب ایجاد کرده است.در جوامع اسلامی، زنان نظام ارزشی ویژه و تکالیف و حقوقی دارند که با حقوق و تکالیف زنان غربی متفاوت است. نهادینه شدن ارزش های توحیدی، فقط با روشمند کردن آن، ساختن نظام های ارزشی و ساختارهای اجتماعی متناسب با آن میسر است. در غیر این صورت، نظام ها و برنامه های جهانی، زنان را در بستر پرورشی جامعه سکولار، هر روز با شعاری از جمله فمینیسم سرگرم می کند.در این نوشتار نهضت فمینیسم و تفاوت جهت گیری های زن غربی و زن مسلمان بررسی شده است. سپس اسلام دینی متکامل معرفی شده و به توانایی این دین در یافتن جایگاه حقیقی زنان اشاره شده است.پس از این مقوله، عجز جامعه سکولار که روح حاکم بر فمینیسم است، با معرفی شاخصه های سکولاریزم بررسی شده است. همچنین شخصیت فردی، خانوادگی و اجتماعی زن در جامعه سکولار و معضلات پیش آمده در این سه عرصه بر روی گسل خودمداری، تعریف جدید از ازدواج، ناامنی، بی هویتی زن سنتی، مسئولیت دوگانه زنان، خمودگی و ناامیدی، پایمال شدن شخصیت زنانه، بررسی شده است.

حضرت زینب از جمله زنان نادری است که بیشترین بهره را از نور امامت برد و توانست خود را به عالی ترین درجه های کمال و صفات پسندیده برساند و شایستگی هدایت در حساس ترین مرحله زمانی را به دست آورد. بررسی مراتب کمال حضرت زینب و الگو قراردادن آن حضرت از برترین عوامل تربیت صحیح و خودسازی است که مفهوم زندگی پویا و حقیقی را به زنان امروز می آموزد. این نوشتار، به معرفی اجمالی فضایل بی شمار این بانوی بزرگوار می پردازد؛ تحصیل علم و دانش، تقوی و عبادت، استقامت و پایداری، حجاب و عفاف، صبر و شکیبایی و شجاعت.

حیات بشری همواره با فرهنگ توام بوده است و جامعه ای که فرهنگ مخصوص به خود ندارد، مرده است. فرهنگ بالنده، برای تکامل باید با سایر فرهنگ ها و جذب عناصر مثبت آن توانایی تبادل داشته باشد. بنابراین، تمام فرهنگ ها باید در تعامل با یکدیگر باشند، اما گاهی مجموعه ای سیاسی یا اقتصادی برای رسیدن به مقاصد خاص خود و اسارت یک ملت به بنیان های فرهنگی آن ملت هجوم می برد و باورهای تازه ای را به زور و به قصد جایگزینی بر فرهنگ و باورهای ملی آن ملت وارد می کند. در این صورت مقاوم سازی نسل در برابر توطئه ها و قطع زمینه های تهاجم پذیری، در درون خانواده ها و با تربیت صحیح فرزندان امکان پذیر است.مقاله حاضر، در نظر دارد با هدف ترسیم نقش خانواده که موثرترین عامل انتقال فرهنگ و رکن بنیادی جامعه است، علاوه بر بررسی ابزار تهاجم فرهنگی و راه های مقابله با آن، شاخص ها و ویژگی های مهم محیط خانواده را در این رویارویی معرفی نماید. نتایج بررسی نشان می دهد از آنجا که انسان ها در خانواده به هویت و رشد شخصیت دست می یابند و فقط در خانواده های سالم می توانند به تکامل معنوی و اخلاقی برسند، از این رو، خانواده نه تنها عامل کمال بخشی، آرامش و بالندگی اعضای خویش است بلکه در تحولات اساسی جوامع نقش عمده ای ایفا می کند و مذهب، آموزش و حکومت نیز از عملکرد خانواده متاثر می شوند.در زمینه مقابله با تهاجم فرهنگی نیز خانواده ها می توانند با تربیت دینی فرزندان، نقش خطیر خود را در جامعه به خصوص جامعه اسلامی به ظهور برسانند.