جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نگارنده بر اساس آیۀ «تبیاناً لکلّ شیء» قلمرو دانش قرآن را توضیح می‌دهد. ابتدا نکاتی از آیه و احادیثی در تبیین آن را بیان می‌دارد، آنگاه بیان تفسیر نمونه و تفسیر المیزان ذیل آیه با نقد و بررسی آنها آمده است.

قیاس ناپذیری امامان با دیگران، بر اساس حدیث معتبر «لا یقاس بآل محمد من هذه الامه أحد» یکی از شؤون امامت است. در این مقاله، این حدیث از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. مصادر حدیث، از منابع شیعه و سنی، ریشه‌های قرآنی و عقلی درونمایۀ حدیث، نتایج عملی حدیث، بیان عالمان در مورد آن، و حلّ موارد تعارض آن با قرآن و عقل، در این گفتار بررسی شده است.

قرآن کریم معتبرترین کتاب دین اسلام است با اینکه شیعیان، معتقد به عدم تحریف قرآن می‌باشند اما از سوی عده‌ای متهم به اعتقاد به تحریف قرآن شده‌اند. نوشتار حاضر به هدف تبیین اعتقاد شیعه در این مسئله، به شیوه کتاب‌خانه‌ای با رویکرد توصیفی- تحلیلی نظر علامه طباطبایی(ره) در تفسیر المیزان را که یکی از عالمان شاخص شیعه هست بررسی کرده و ثابت نموده ایشان در هیچ‌یک از مراحل، قائل به تحریف قرآن نیست و قرآن را مصون و منزه از هرگونه دستبرد یا اضافات یا جابه‌جایی می‌داند.

با توجه به مرسل بودن احادیث کتاب تحف العقول و شهرت یافتن ارتباط مؤلف آن حسن بن شعبه حرانی با فرقۀ نُصیریّه، نگارنده هشت حدیث از احادیث امام حسن مجتبی؟ع؟ را که در این کتاب آمده، بررسی و مستندیابی کرده است. با رجوع به صدها منبع دیگر نویسنده به این نتیجه رسیده که از این شمار، چهار حدیث از امام مجتبی؟ع؟ است، سه حدیث از معصومان دیگر که سهواً به امام مجتبی نسبت داده شده و یک حدیث از شخصیتهای مشهور صدر اسلام است.

نویسنده در این نوشتار، در بارۀ معنای اضلال خداوند که در برخی از آیات متشابه قرآن آمده، توضیح می‌دهد که این گمراه گری به رفتار بندگان بر می‌گردد که با وجود معرفت راه هدایت و ضلالت، به سوء اختیار خود ضلالت را بر می‌گزینند. نگارنده دیدگاه خود را به کلام امیرالمؤمنین و امام باقر؟ع؟ مستند می‌کند.

زیارت عاشورا به خاطر جایگاه مهمی که در اظهار محبت و دلداگی شیعیان به اهل بیت؟عهم؟ و تبرّی از دشمنان آنان دارد در طول تاریخ، مورد توجه پیروان این مکتب بوده است. بحث‌های تبیینی و معرفتی درباره محتوای آن و بحث‌های سندی درباره اسناد آن همواره مطرح بوده است. در این مقاله، اسناد زیارت، با تلفیقی از هر دو رویکرد «وثوق راوی» و «وثوق صدور» با روش توصیفی و تحلیلی برسی میشود؛ یعنی با تلفیقی از هر دو مبنا، شخصیت راویان تحلیل شده و برخی اشکالات به اسناد زیارت نقد شده است. در نهایت بنابر رویکرد وثوق راوی، صحت و وثاقت سندهای اول، دوم، سوم وپنجم زیارت عاشورا به اثبات می‌رسد؛ اما طبق این رویکرد نمی‌شود وثاقت سند چهارم را اثبات کرد؛ ولی بنا بر رویکرد وثوق صدور، صحت و وثاقت همه اسناد پنجگانه زیارت عاشورا به اثبات میرسد.

تاریخ و کیفیت جمع آوری و تدوین قرآن و اینکه نخستین بار توسط چه کسی و با دستور چه شخصی صورت پذیرفته، موضوع این مقاله است که از دیدگاه علامه شیخ محمدرضا جعفری بر اساس کتاب «قرآن از تنزیل تا تدوین» بررسی می‌شود. بر اساس مهم‌ترین یافته‌های این نوشتار، همۀ آیات قرآن در دوران حیات رسول خدا و به دستور ایشان نگاشته شده است، امّا امکان ندارد شخص رسول خدا قرآن را به شکل کتابی که آغاز و پایانِ آن مشخص باشد، جمع و تنظیم کرده باشد، بلکه این أمر باید به دست جانشین الهی آن حضرت صورت پذیرد. البته ریشۀ قرآن در دوران عثمان، صحیفه‌های جمع شده در دوران أبوبکر بوده است، امّا ماجرای جمع آوری قرآن در دوران خلافت أبوبکر به جهت دسترسی و استفاده عموم مسلمانان از قرآن یا به سبب نگرانی از تحریف یا از بین رفتن قرآن نبوده است.

نواب لاهیجی از علمای بزرگ شیعه است که «تحفه الخاقان فی تفسیرالقرآن» و «شرح نهج البلاغه» از مهم‌ترین تألیفات وی هستند. او در شرح فارسی خود بر نهج البلاغه در بیان معانی مفردات خطب، نامه‌ها و حکمت‌ها، به بحث لغوی دربارۀ واژه‌ها و اصطلاحاتی که از نظر شارح نیاز به شرح و توضیح داشته‌اند -اغلب بدون ذکر سند-، پرداخته است. نواب گاهی علاوه بر معنای لغوی، معنای اصطلاحی واژه را نیز بیان می‌کند. وی همگام با اغلب شارحان و علمای علوم قرآن و حدیث، معانی گوناگونی را برای واژۀ تأویل قائل است. در پژوهش پیش رو بر آنیم تا به روش توصیفی_ تحلیلی، روش لغوی نواب لاهیجی در تبیین واژۀ تأویل و مشتقات آن را در شرح وی بر نهج البلاغه بررسی کنیم.

بی شک عمل هر انسانی با نیّت او محاسبه می‌گردد و در صورت الهی بودن اعمال مورد پذیرش قرار می­گیرد. اهل کتاب با این توهم که در دل­هاى ما خیر زیادى مانند؛ روزه، صدقه، مواسات با فقراء و غیره هست بر رسول خدا (ص) فخر می­فروختند، حضرت در برابر این توهم مقصود از خیر را چیزى‏ که براى رضاى خدا داده شود و بر طبق اوامر خداوند انجام پذیرد دانستند. اما آنچه براى خودنمایی، تظاهر، تحریک علیه اسلام انجام گیرد و به دشمنى رسول خدا (ص) منجر گردد خیر نخواهد بود، بلکه شر خالص و وبال گردن صاحبانش است و او را به سخت‏ترین عذاب گرفتار مى‏کنند. از یافته­های پژوهشی این مقاله تطبیق و مصداق یابی قلب سخت در روایات، توهم زدایی از اعمال بدون غایات الهی می­باشد. روش مقاله توصیفی و تحلیلی بوده.