جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫اين نوشتار، ترجمه کتاب وحي و نبوّت تأليف استاد مطهّري و حاوي ابعاد مختلف مباحث نبوّت عامّه و نبوّت خاصّه، خصوصيّات پيامبران الهي و نقش آن‌ها در هدايت بشر، ويژگي‌هاي قرآن کريم و سيره پيامبر اکرم( است. نوشتار يا کتاب مذکور در پنج فصل سامان يافته است. در فصل اوّل ويژگي‌هاي کلّي پيامبران الهي، مانندِ اعجاز آنان براي اثبات نبوّت خويش، ضرورت عصمت آن ها و ادلّه عصمت و اعجاز از منظري قرآني، روايي و عقلي بيان مي‌شود. در همين زمينه تفاوت پيامبران الهي با نوابغ، زواياي گوناگون رهبري پيامبران الهي، خلوص نيت و صاحب شريعت بودن آنان نيز ذکر و ديدگاه‌هاي شهيد مطهّري درباره ويژگي‌هاي عمومي انبياي الهي منعکس مي‌گردد. در فصل دوم با عنوان " نقش تاريخي پيامبران"، تأثير پيامبران الهي در حفظ وضع موجود و تعاليم و تلاش آنان در تکامل بشر به تصوير کشيده شده است. فصل سوم به نبوّت و بعثت انبيا و اهداف نبوّت و بعثت آنان اختصاص دارد. در اين فصل همچنين از دليل ختم نبوّت، علل تجديد نبوّت و معجزه خاتميت و ارزش و کاربرد معجزات پيامبر اسلام( غير از قرآن کريم بحث مي‌شود. در فصل چهارم اهمّيت قرآن کريم به عنوان کتاب آسماني مسلمانان و اوصاف آن، اعجاز، القاب، معاني، تواريخ و قصص انبيا و ساير مباحث مندرج در قرآن بيان مي‌گردد. در فصل پنجم و پاياني با عنوان "مشخصّات دين اسلام"، ابتدا ارتباط ايدئولوژي با جهان‌بيني و سپس ويژگي‌هاي معرفت شناسي و هستي شناسي اسلامي بيان مي‌شود. در همين بخش از ترجمه کتاب(نوشتار حاضر) برخي اَدوار مختلف زندگي رسول خدا و بعضي اوصاف حضرتش همچون: بيزاري از بيکاري و بطالت، مبارزه ايشان با ظلم و مظاهر مختلف ستم به ديگران، اخلاق در خانواده، عبادت، زهد، ساده زيستي، و نظم و انضباط ايشان در دوران گوناگون به تصوير کشيده شده است.

‫در اين پژوهش موضوع علل تجديد نبوتها و مسئله خاتميت پيامبر اسلام(ص) در سه فصل بررسى شده است: در فصل اول، مباحثى كلى نظير مفهوم واژههاى نبى و خاتم، اهداف انبياء از زبان قرآن و از ديدگاه انديشمندان مسلمان، تفاوت پيامبران تشريعى و تبليغى و تعداد انبياء و پيامبران اولوالعزم، ديدگاهها در مورد نسخ در شرايع و امكان و وقوع نسخ در شرايع سخن رفته است. در فصل دوم، علل تجديد نبوتها و مسئله خاتميت با تكيه بر آيات قرآن كريم و روايات معصومين(ع) بررسى شده است و از رهگذر آن علل تجديد نبوتها بيان شده و خاتميت حضرت محمد (ص) به اثبات رسيده است. در فصل سوم، ابتدا علل تجديد نبوتها از ديدگاه انديشمندان مسلمان بررسى شده و و پس از آن موضوع خاتميت طى بحث از علل عدم تجديد نبوتها و علت شايستگى دين اسلام براى جاويدان ماندن تبيين گرديده است.

‫نوشتار حاضر با رويکردي تطبيقي، به تشريح ديدگاه‌هاي شيعه اماميه و اهل سنت درباره امکان وقوع رجعت در دنيا (بازگشت برخي اموات) مي‌پردازد و اختلاف نظر آنان در اين موضوع و ادله شيعه اماميه از آيات و روايات، همراه با ذکر نمونه‌هايي از رجعت در زمان پيامبران پيشين را منعکس مي‌سازد. اين تحقيق در چهار فصل تدوين شده است. در فصل اول معناي لغوي رجعت و مفهوم بازگشت اموات به دنيا از لحاظ اصطلاح و علم کلام اسلامي بررسي گرديده و امکان دو نوع رجعت عام براي غيرمعصومين( و رجعت خاص براي معصومين( در عصر ظهور امام زمان( با توجه به وقوع نمونه‌هاي متعددي از رجعت براي برخي پيامبران الهي، همراه با روايات دالّ بر رجعت پيامبران، پيامبر اسلام، اميرالمؤمنين و امام حسين( نقل مي‌شود. نويسنده هدف از رجعت را قتال براي دين خدا و از بين بردن دشمنان اهل بيت و اقامه قصاص و عدالت برمي‌شمارد. وي در فصل دوم ديدگاه‌هاي شيعه اماميه و اهل سنت در رجعت و امکان آن را به صورت جداگانه مطرح کرده و ادله شيعه و همچنين ديدگاه‌هاي برخي از عالمان اهل سنت را در اين زمينه منعکس مي‌سازد. در فصل سوم به صورت مشروح ادله قرآني رجعت که طبق آياتي چند، رجعت در امت‌هاي سابق به وقوع پيوسته است و برخي آيات نيز به طور صريح بر امکان وقوع آن دلالت دارند، تفسير اجمالي شده و منظور از "دابة الارض" در قرآن از نگاه شيعه و اهل سنت بيان گرديده است. نويسنده درباره قول به امکان رجعت، قائل به اجماع در ميان علماي اسلامي است. در فصل چهارم دفاع کردن برخي ائمه مانند دفاع اميرالمؤمنين علي(، امام رضا( و همچنين جانبداري بعضي علماي شيعه همچون: شيخ مفيد، سيد حميري، فضل بن شاذان، محمد حسين آل کاشف الغطا و سيدمحسن امين عاملي از رجعت منعکس مي‌شود.

‫نيچه، که او را در دنياي انديشه بزرگ مي¬شمارند با تکيه بر ادعاهاي معرفت شناسانه خويش در باب شناخت معتقد است با توجه به اين که واقعيت و حقيقت هيچگاه براي انسان به صورت صحيح درک نخواهد شد و هر آنچه که حقيقت مي¬پنداريم خطاست بياييم انديشه خويش را در مسيري هدايت کنيم که به اعتلاي انسانيت منجر شود. لکن او انسان را در همين وجود جسماني و غرايز طبيعي خلاصه مي¬کند. بر همين اساس هر گونه انديشه¬اي را که در پي مهار يا محدود کردن اميال و غرايز گردد باطل مي¬شمرد. او انگيزه قدرت طلبي را اصلي مسلم و موجود در انسان و بلکه در تمام گيتي دانسته و در صدد بر مي¬آيد تا افعال انساني را در اين راستا مطرح کند. مدعي مي¬شود که: هر آنکه به قدرت دعوت کند و در اين راستا گام بر دارد با ماست و آنکه از ضعف و ضعيفان سخن بگويد و در راستاي کمک به آنان گام بردارد بر عليه ماست. با نقد ديدگاه معرفت شناسانه و اثبات اين مطلب که معرفت و شناخت ممکن است و با اشاره به نقصي که در ديدگاه انسان شناسانه او در مورد مکاتب اخلاقي وجود دارد مي¬توان در اين بحث به نقطه مطلوبي رسيد. كليد واژه: نيچه، ابرمرد، ‌اخلاق، قدرت، نيهيليسم،‌ فرهنگ، مسيحيت، مرگ خدا، زرتشت.

‫نوشتار حاضر به واکاوي عقل از منظر مولانا جلال‌الدين محمد بلخي در کتاب مثنوي معنوي وي مي‌پردازد و ديدگاه دو تن از دانشمندان (علامه محمدتقي جعفري و حاج ملاهادي سبزواري) را نيز درباره آراي مولوي در اين موضوع را انعکاس مي‌دهد. نگارنده در سه فصل ماهيت عقل و جايگاه آن در عالم هستي را از ديدگاه مثنوي معنوي و انديشه‌هاي مولوي بررسي کرده است. وي نخست به تشريح اهميت عقل در اسلام و نزد متکلمان، فلاسفه و عرفاي مسلمان پرداخته و آراي بسياري از آن‌ها در مورد نقش مهم عقل در شناخت پديده‌هاي هستي را شرح مي‌دهد. آن‌گاه ديدگاه مولوي را در مقوله عقل بيان کرده و ضمن ارائه اجمالي تاريخچه زندگاني و شخصيت علمي وي، نظر او را درباره هستي شناسي، دين، مذهب، انسان شناسي و معرفت شناسي جويا شده است. در ادامه ابعاد و معاني و مراتب مختلف عقل همچون: عقل کل، عقل جزئي، عقل ايماني، عقل اول، عقل کامل، عقلِ عقل، عقل احمد، عقل خدادادي (موهبتي)، عقل اکتسابي و جايگاه انديشه را در وجود آدمي، از منظر مولوي تبيين مي‌سازد. در فصل دوم نخست به کارکردها و آسيب شناسي عقل جزئي مي‌پردازد و اموري مانند محدوديت عقل، سستي عقل فلسفي، انحصارطلبي عقل، اکتفاء نمودن به عقل جزئي، سلطه خيال بر عقل جزئي و نسبت عقل و دل را از ديدگاه مولوي بررسيده، سپس جايگاه عقل کلي را در نظام هستي از منظر وي شرح مي‌دهد. از نظر نويسنده، مولوي عقل را موجودي روحاني و نوراني تلقي مي‌کند که در وجود انسان کامل تبلوري جامع و حقيقي دارد و موجب شناخت حقايق هستي مي‌شود. وي عقل کلي را از نظر مولوي، زيربناي جهان هستي دانسته و آن را اول مخلوق خدا معرفي مي‌کند نگارنده در همين زمينه انديشه‌هاي علامه محمدتقي جعفري و حاج ملاهادي سبزواري را در مورد ماهيت عقل از نظر مولوي شرح داده و نقش عقل در حوزه و تکامل انسان از ديدگاه مولانا را تجزيه و تحليل کرده است. رابطه عقل و ايمان، عقل و نجات انسان، عقل و وحي، عقل و نبوت، عقل و کمال انسان و عقل و زيبايي، از ديگر مطالب مهم در اين نوشتار به شمار مي‌آيد.

‫علامه جعفري، فيلسوف و انديشمندي است که هنوز انديشه‌هاي وي در ابواب مختلف، از جمله فلسفه سياسي، به‌خوبي تبيين نشده است. پژوهش حاضر کوشيده است با روش توصيفي تحليلي، فلسفه سياسي اين انديشمند معاصر را تبيين نمايد. فلسفه سياسي به‌عنوان شاخه‌اي از فلسفه، به پرسش‌ها و مسايل دايمي و فرازماني انسان‌ها در حيات سياسي آنان توجه مي‌کند. آن‌چه علامه جعفري در اين زمينه ارايه کرده است، به‌گونه‌اي بنيادين و پويا بر محور "حيات معقول" استوار است. او بر اساس مباني خود در حوزه‌هاي خداشناسي، معرفت‌شناسي، انسان‌شناسي و هستي‌شناسي، جهاني را ترسيم مي‌کند که در رأس آن واجب الوجود به‌عنوان خالق هستي قرار دارد، و در اين جهان، علاوه بر حاکميت نظم و هدف‌مندي، عنايت خداوند نيز به‌عنوان سرچشمه کمال، خيريت و هدف‌مندي موجودات، جريان دارد. از نگاه او، انسان مسافري است که از سوي خدا آمده و به‌سوي او باز مي‌گردد. وي انسان را خليفه خدا در زمين دانسته و حاکميت اصلي را از آن خدا مي‌داند، که عقول سليم، وجدان‌هاي پاک، پيامبران، امامان( و عالمان رباني مي‌توانند اين حاکميت را از جانب خداوند محقق سازند. در فلسفه سياسي او، جهان هستي و انسان غايت‌مدار بوده، و هر کس که به خدا نزديک باشد و از شرايط کمالي برخوردار باشد، مي‌تواند رهبر و هادي جامعه باشد. علامه جعفري، هدف اصلي سياست و حکومت را راهبري انسان‌ها به‌سوي کمال، تعالي و تقرب به خدا مي‌داند. بر اين اساس، نظام سياسي مطلوب وي، نظامي است که در آن، دين تمام شئون زندگي انسان را فرا بگيرد. حکومت مطلوب هم از نظر وي، حکومت پيامبران است، که در عصر امامت، امام معصوم(س) در رأس نظام قرار مي‌گيرد، و در عصر غيبت نيز فقيه حکيم و مجتهد جامع‌الشرايط متولي اين مقام مي‌شود. در اين حکومت، همگان از حقوق بنياديني مانند حق حيات، کرامت، آزادي مسئولانه، تعليم و تربيت، مساوات، فرهنگ و سياست برخوردار هستند.

‫اين تحقيق با مراجعه به آثار و افکار آيت الله عبدالله جوادي آملي و محمدمهدي شمس‌الدين، ديدگاه‌هاي آنان درباره امامت و ولايت و اشتراک نظر و اختلاف نظرشان در اين زمينه را بيان مي‌کند. نويسنده به روش شناسي اين دو انديش مند در مقوله نظام سياسي و اجتماعي اسلام و ابعاد ولايت پيامبر اسلام( و ائمه معصومين( اشاره کرده و اثبات مبحث امامت و ولايت را از ديدگاه آنان بررسي کرده است. وي در يک مقدمه و دو فصل به تبيين اين موضوع مي‌پردازد. نگارنده در مقدمه به تحليل مفهوم واژه‌هاي امامت، ولايت، خلافت در لغت و اصطلاح پرداخته و نسبت بين امامت و نبوت، ارتباط ميان ولايت و امامت، رابطه خلافت با ولايت، مفهوم ولايت تکويني و تشريعي و رويکردهاي تفسيري، روايي، عرفاني، تاريخي، فلسفي، فقهي نسبت به مقوله ولايت مي‌پردازد. در فصل اول آراي محمدمهدي شمس‌الدين درباره حقيقت امامت، ولايت بيان شده و راه هاي تعيين امام، جزء اصول دين بودن مبحث امامت، ادله عصمت امام و وجوب نص بر انتصاب الهي امام از منظر وي بيان گرديده است. نگارنده به استناد شمس‌الدين به آيات قرآن و روايات معصومين خصوصا احاديث مشهور نبوي، مانند حديث غدير، حديث دار و حديث منزلت نيز اشاره کرده و اثبات نص بر امامت امام علي( و ائمه ديگراز طريق اين روايات توسط وي را بررسيده و تحليل او از احاديث و برخي آيات قرآن و ادله عقلي بر وجوب عصمت امام را باز مي‌گويد. بيان ابعاد سياسي و اجتماعي امامت از منظر شيعه اماميه در آراي محمدمهدي شمس‌الدين، ديدگاه‌هاي وي در مورد وحدت اسلامي، رابطه بين امامت و اداره جامعه، از ديگر مباحث اين فصل محسوب مي‌شود. در فصل دوم نويسنده نخست آراي آيت‌الله عبدالله جوادي آملي را در مقوله حقيقت امامت و معاني آن، ابعاد ملکوتي امامت، حقيقت ولايت، رابطه ولايت با امامت و نبوت و عقيدتي بودن ولايت و امامت را مطرح مي‌کند. سپس به تشريح آيه ميثاق در تبيين منزلت امام و امامت از منظر ايشان پرداخته و وجوب معرفت امام معصوم(، نحوه تعيين امام، وجود نص بر تعيين امام معصوم، مقامات امامت و ولايت و ويژگي‌هاي امام معصوم از جمله علم و عصمت و ادله آن را از ديدگاه ايشان به صورت مبسوط شرح مي‌دهد.

‫در تحقيق حاضر، سعى بر آن شده است تا مبانى وروش تفسيرى آية اللَّه جوادى آملى (حفظه اللَّه) مورد بررسى قرار گيرد. اين پايان نامه در سه بخش سامان يافته است؛ در بخش اوّل، به زندگى نامه وحيات علمى استاد، منابع تفسير، علوم قرآنى از منظر ايشان، نحوه تنظيم تفسير ايشان وبحث مقارنه‏اى مختصر ميان الميزان وتفسير استاد، پرداخته شده است. در بخش دوم، مبانى تفسيرى استاد از جمله؛ قرآن‏شناسى، فهم‏پذيرى قرآن، زبان قرآن، عدم جدائى قرآن وعترت، خدائى بودن الفاظ قرآن وچينش آن، هدايتگرى وجاودانگى قرآن، مورد بحث وبررسى واقع شده است. در بخش سوم، به روش تفسيرى، از جمله؛ امكان، حجيّت واقسام تفسير قرآن به قرآن، روش تفسيرى قرآن به سنت وقرآن به عقل ومراد از تفسير به رأى واقسام آن از منظر استاد، همچنين شيوه استاد در طرح مباحث مختلف كلامى، اجتماعى، آراى مفسران و... مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.

پژوهش حاضر با عنوان «حقیقت علم، ایمان و عمل از دیدگاه شهید مطهری، آیه‌الله جوادی آملی و آیه‌الله سبحانی» به منظور تبیین و تشریح نظرات این بزرگان تدوین شده است.در واقع علم از جمله ارزش‌های والا و شناخته‌شده‌ای است که حتی از تعریف بی‌نیاز می‌باشد و تعاریفی که برای آن ارائه شده است همه تعاریف لفظی است. معانی علم، انواع علم، کارکرد و مراتب علم از جمله عناوینی هستند که در فصل علم تحقیق شده‌اند. ایمان هم از مهم‌ترین موضوعاتی است که می‌تواند در وضعیت کنونی بشر به عنوان یک مأمن مطمئن در این دنیای تاریک برای یک دین‌دار مورد توجه قرار گیرد. ایمان، اعتقاد، گرایش و علاقه است. در واقع مجذوب شدن به یک فکر و پذیرفتن آن است و اما عمل در اصطلاح هر فعلی است که با اراده و قصد از جانداری سرمی‌زند و در واقع عمل صالح عملی است که ناشی از نیت الهی، عقلانیت و … باشد. چنین عملی مایه‌ی رشد و بقاء ایمان است.این سه اندیشمند بزرگ درباره‌ی حقیقت علم و ایمان و عمل تعریف متناقضی ندارند بلکه می‌توان گفت نظر هر یک تکمیل‌کننده نظر دیگری است و علاوه بر آن هر یک به بعدی از ابعاد مسأله توجه بیشتری دارند.توجه به تعاریفی که از علم، ایمان و عمل در این نوشتار ارائه شده است به خوبی می‌توان به وجود رابطه‌ای وثیق میان آن‌ها پی برد و نیز می‌توان پاسخ بسیاری از چراها را درباره‌ی علمکرد عالمان بی‌دین و عابدان بی‌علم و مومن‌نمایان بی‌علم و عمل به دست آورد. رابطه علم و عمل یک رابطه طرفینی و متقابل است نه تنها علم بی‌عمل دارای آثار زیان‌بار است بلکه عمل بی‌علم هم خسارت‌بار است. علم و ایمان هم نه‌تنها با یکدیگر تضادی ندارند بلکه مکمل هم هستند. ایمان در روشنایی علم از خرافات دور می‌ماند و در مقبولیت عمل تأثیر دارد و عمل هم در سیراب شدن ایمان و بالا رفتن درجه ایمان تأثیر دارد.

‫چکيده : اين اثر، ترجمه کتاب نزاهت قرآن از تحريف تأليف آيت ‌الله جوادي آملي است، که با ذکر ادلّه قرآني، روايي، عقل و اجماع، مصونيت قرآن از تحريف را ثابت کرده و دليل هاي قائلين شيعه به تحريف را مردود و دامان تشيع از چُنين عقيده اي را منزّه مي سازد. نوشتار حاضر در چهار فصل تنظيم گرديده است. فصل اوّل به تبيين معناي لغوي و اصطلاحي تحريف و اقوال و آراي اهل لغت و مفسّران قرآن در اين زمينه اختصاص دارد. نويسنده به ضرورت بحث از تحريف قرآن و اثبات مصونيت آن از لِحاظ اعتقادي پرداخته، قول به تحريف را مستلزم حجّيت نداشتن اين منبع بزرگ ديني برمي شمارد. در فصل دوم نگارنده با بيان دليل هاي عقلي و نَقلي خود مبني بر عدم تحريف، با استناد به احاديث مهمّي مانندِ حديث ثقلين که شيعه و سُنّي بر اعتبار آن اعتراف دارند و گفتار عالمان بزرگ شيعه همچون: شيخ مفيد، سيدمرتضي و شيخ طوسي مبتني بر مصونيت قرآن کريم از تحريف را به عنوان مدرکي بر ضدّ قائلان به انتساب تحريف به شيعيان نَقل کرده است. در فصل سوم مؤلّف کتاب مذکور شواهدي متعدّد مبني بر مصونيت قرآن بيان کرده، اهتمام خاصّ پيامبر اسلام به کتاب خدا و جمع‌آوري آن، کتابت صريح آيات توسّط کاتبان متعدّد زير نظر پيامبر اسلام(ص) ، تأکيد رسول اکرم بر حفظ و ضبط آن، تشويق و ترغيب مسلمانان به اين مهم و تبديل قرآن به صورت کتابي کامل در زمان حيات نبي اکرم را از جمله شواهد تاريخي، مبني بر تحريف نشدن قرآن برمي شمارد. در فصل چهارم نگارنده به شبهه هاي متعدّد مدّعيان تحريف قرآن پاسخ گفته و در اين زمينه از روايات بسيار و استدلال‌هاي عقلي فراواني استفاده کرده است. وي در پايان نتيجه مي گيرد: در قرآني که امروزه در دسترس ماست، هيچ تحريفي واقع نشده است.