جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم در سال پنجم هجرت با زينب بنت جحش، دختر اميمه بنت عبدالمطلب (عمه‌پيامبر) ازدواج کرد. زينب ابتدا همسر زيد بن حارثه، پسرخوانده پيامبر بود و زيد در اثر ناسازگاري زينب را طلاق داد و به امر خداوند و براي از بين بردن يک عادت ناصواب و زشت جاهلي، پيامبر اکرم بازينب بنت جحش ازدواج کرد. اين ازدواج از جهاتي مورد بحث مستشرقان قرار گرفته است.يکي از جهت اينکه زينب بنت جحش قبلاً همسر زيد بن حارثه بوده و زيد بن حارثه نيز به عنوان فرزندخوانده پيامبر محسوب مي‌شده است. اينان پيامبر را به شهوت‌راني متهم مي‌کنند و به سختي بر موضوع تعدد زوجات (چند همسري) مي‌تازند. نگارنده در اين پايان‌نامه گزارش کوتاهي از ازدواج‌هاي رسول گرامي صلي الله عليه و آله و سلم ارائه مي‌دهد و فلسفه اين ازدواج‌ها را بيان مي‌کند. او براي پاسخگويي به شبهه تعدد زوجات، بيان کرده است که اين مسئله منحصر به اسلام نبوده؛ بلکه به شکل گسترده‌تر قبل از ظهور اسلام و در جامعه اعراب و ساير جوامع و اديان رايج بوده است. تعليم و تربيت، انگيزه سياسي، انگيزه بشردوستانه و انساني، عمل به دستور الهي براي سنت‌شکني جاهليت، حمايت اقتصادي از همسران خود، اظهار دوستي کردن با برخي از دشمنان و جلوگيري از جنگ و خونريزي، و رهايي کنيزان حکمت‌هايي است که براي تعدد زوجات ذکر شده است. در بخش پاياني به نقد و بررسي ديدگاه مستشرقان در باره اين داستان و شبهات آنان پرداخته و در نهايت به اين نتيجه رسيده است که مستشرقان و مبلغان مسيحي در تحليل ازدواج‌هاي رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم بسياري ناآگاهانه و برخي آگانه به بيراهه رفته‌اند واهداف پيامبر را با اهداف افراد عادي يکسان دانسته‌اند؛در حالي که رسالت پيامبران تنها گفتاري نيست، بلکه در مواقعي در عمل بايد رفتارهاي صحيح را نشان بدهند. پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم به زيبايي زينب بنت جحش چشم ندوخته بود؛ بلکه پس از آنکه زيد بن حارثه او را طلاق داد، پيامبر به فرمان خداوند او را به عقد خود در آورد، تا سنتي را که بدون دليل ميان مردم جاهليت رواج داشت از بين ببرد؛زيرا آنان پسرخوانده را پسر واقعي مي‌دانستند و همسر او را نمي‌گرفتند. پس اين ازدواج به منظور بيان يک حکم اسلامي انجام شد.

‫پژوهش حاضر، که ترجمه کتاب تاريخ و سيره سياسي اميرالمؤمنين علي بن ابي‌طالب تأليف رسول جعفريان است، که بر اساس حوادث روي‌داده پس از وفات رسول اکرم( موضع‌گيري‌هاي سياسي امام علي(ع) در قبال غصب خلافت، تعامل با خلفاي سه‌گانه، اقدام‌هاي ايشان در ايام خلافت خويش و برخورد آن با انواع مخالفان خود، اعم از غاصبين، ناکثين و مارقين را شرح مي‌دهد. نويسنده ابتدا به حوادث تلخ بعد از رحلت پيامبر اسلام(ص) مانند تشکيل شوراي سقيفه براي تعيين خلافت، حمله به خانه علي(ع) و گرفتن بيعت اجباري از آن حضرت و قهر و غضب حضرت فاطمه( با خليفه اول و دوم پرداخته، در عين حال رابطه امام علي(ع) با خليفه اول و دوم را مطابق با مصالح اسلام و مسلمانان، بسيار سازنده برشمرده و مخالفت‌هاي حضرتش با سياست‌ها و اقدام‌هاي خلفا را نيز با همين هدف تفسير کرده است. وي همچنين با اشاره به انزواي سياسي آن امام همام در طول دوران خلافت خلفاي سه گانه، گسترش مخالفت‌ها بر ضد عثمان بن‌عفان و آغاز خلافت امام علي(ع) و بيعت مردم با آن حضرت را تشريح مي‌نمايد. آن‌گاه نگارنده به مشکلات فراوان امام علي(ع) در آغاز خلافت اشاره کرده و رويارويي مخالفان آن حضرت و برخي نزديکان پيامبر اسلام همچون عايشه، طلحه، زبير و مخالفان ديگر امام به ويژه خوارج و معاويه که داعيه حکومت و خلافت مسلمانان را در سر مي‌پروراند، بررسيده و مبارزه آن حضرت در اين سه جبهه و ساماندهي اوضاع سياسي، اجتماعي، فرهنگي، ديني و اقتصادي جامعه آن روز را وصف و تحليل مي‌کند. علت استقرار حکومت امام علي(ع) در کوفه، توطئه‌هاي خوارج، طلحه، زبير، عايشه و عمر و عاص بر ضد حکومت امام علي(ع) ، وقوع سه نبرد جمل، نهروان و صفين و شرح اين جنگ‌ها، کشيده شدن جنگ صفين به حکميت و قبول اجباري آن از سوي امام علي(ع) و در نهايت، جريان شهادت مظلومانه حضرتش در مسجد کوفه، تحليل اين وقايع و نيز موضع‌گيري سياسي امام علي(ع) در قبال اين حوادث، از برجسته‌ترين مباحث مندرج در کتاب مذکور محسوب مي‌شود، که به زبان اردو در اين نوشتار ارائه شده است.

---

‫مباحث اين پايان نامه عبارتند از: معناى لغوى و اصطلاحى تربيت، عنايت قرآن به تربيت معنوى و تزكيه روح، روشهاى تربيتى قرآن شامل: انذار و تبشير، موعظه، نصيحت و خيرخواهى، وصيت به خير و حق، امر به معروف و نهى از منكر، ياد مرگ و قيامت، انجام واجبات و ترك محرمات، انجام مستحبات، مراقبه و محاسبه، معرفى اسوهها، صفات انسان تربيت شده مثل حسن اخلاق و احترام به ديگران، اهداف تربيت معنوى مانند پرورش روح ايمان و عمل صالح، ياد خدا، توبه، نيايش، داشتن حالت خوف و رجاء؛ قرب به خدا نهايىترين هدف تربيت معنوى، روشهاى تربيت عقلانى چون تفكر، فراگيرى دانش، آزاد انديشى، ايجاد محيط سالم، استفاده از مثال."

مغولان پیش از تشکیل امپراتوری در یک منطقه جغرافیایی فقیر و فاقد امکانات زندگی می کردند. همچنین ضرورت زندگی دامداری که مبتنی بر ییلاق و قشلاق بود مانع از یکجانشینی آنان می شد و پیوسته با هم و با همسایگان خود در ستیز بودند، آنها بیشتر بر سر تملک نواحی حاصلخیزتر از دشت سوزان و عطش زده خود مبارزاتی طولانی با هم داشتند و بنابراین، هنر و حرفه ی اصلی آنها جنگ و دزدی بود همین مساله در فرهنگ آنان تاثیر بسزایی داشته و بدیهی است عدم یکجانشینی موجب می شد تا نهادهای فرهنگی تشکیل نشود در میان مغولان آیین شمنی حاکم بود که در آن آیین علم و علم آموزی جایگاهی نداشت و بیشتر توصیه به غارت و خونریزی می‌کرد. تا زمانیکه مغولان بر این آیین بودند در ایران علاقه چندانی به امور فرهنگی نشان ندادند اما پس از آنکه مسلمان شدند تحت تاثیر این دین و آموزه های مشوقانه اسلام در تأسیس نهاد های فرهنگی دوره ایخانان داشته‌اند و همچنین وزرای مسلمان به منظور بهره مندی از ثواب اخروی ناشی از تاسیس نهادهای فرهنگی در اسلام و رقابت با وزرای همتای خود نقش بسیار برجسته ای در تأسیس و نهادهای فرهنگی این دوره داشته اند.کارگزاران مسلمان دست به اقدامات عمرانی و فرهنگی زدند بطوری که در ایام حکومت سه ایلخان مسلمان یعنی غازان، الجایتو و ابوسعید، سه نهاد فرهنگی به نام های شنب غازان، ربع رشیدی و سلطانیه تاسیس شد که در مقایسه با ایام پیش از اسلام آوردن ایلخانان قابل توجه است. پیش از این تنها یک نهاد فرهنگی به نام رصدخانه در مراغه ایجاد شد که کارکرد فرهنگی آن عمدتا در حد همان تعیین سعد و نحس ایام بود در حالیکه نهاد های فرهنگی ایجاد شده در دوره مسلمان شدن ایلخانان کارکردهای بسیار وسیع داشت.

‫اين پايان نامه به ترجمه و تحقيق كتاب تاريخ القرآن دكتر عبدالصبور شاهى اختصاص دارد و اين مباحث در آن مطرح شده است: ملاحظاتى بر روايات حديث، ديدگاه شيعه در قبال حديث، حروف هفتگانه، آشنايى پيامبر با نوشتن و خواندن، نويسندگان و حافظان وحى، ريشه خط عربى، و قرائت براساس معنى.

‫اين پاياننامه روايات تفسيرى امام صادق(ع) ذيل آيات 91 تا پايان از سوره اعراف و آيات 1 تا 39 از سوره انفال را گردآورى و نقد كرده است. مطالب آن در سه فصل آمده است. فصل اول با عنوان كليات به تعريف موضوع و بيان روش تحقيق و تعريف مصطلحات دلالى و سندى و معرفى فرقههاى فاسدالاعتقاد اختصاص دارد. در فصل دوم، روايات تفسيرى امام صادق همراه با نقد سندى و دلالى آمده است. در فصل سوم راويان احاديث معرفى شدهاند.

‫در اين پاياننامه بخشى از كتاب تاريخ فكرة اعجاز القرآن منذ البعثة النبوية حتى عصرنا الحاضر كه درباره آراء و افكار دانشمندان اسلامى قرنهاى ششم، هفتم و هشتم هجرى قمرى و در خصوص اعجاز قرآن است، ترجمه و بررسى شدهاست. در اين پژوهش افزون بر ترجمه كتاب فوق به فارسى، پانوشتهايى در معرفى اشخاص و آثار مذكور در كتاب و بيان پارهاى نكات در زمينه تحدى، صرفه، تفسير علمى و جز آن آمدهاست.

---

‫مسأله حقوق زن از موضوعات کهن و ريشه‌دار مباحث ديني و جامعه‌شناختي است، که نظرات مختلفي درباره آن ارايه شده، و شبهاتي نيز بر آن وارد گرديده است. بررسي وضعيت زن در دوران‌هاي گذشته، و همچنين از نگاه فلاسفه کهن، همگي حاکي از پستي خلقت و موجوديت زن نزد آنان است. اما در اسلام نگاهي متفاوت به زنان مشاهده مي‌شود، و در آموزه‌هاي اسلامي حقوق خاصي براي زن منظور شده است. از نگاه قرآن، زن و مرد از نظر آفرينش، پاداش و کيفر، عبادت، حق مالکيت، دفاع، امر به معروف و نهي از منکر، مشارکت در اجتماعات و قانون‌گذاري با يکديگر مساوي هستند. در مسأله ازدواج نيز احکام و قوانين موجود در فقه اسلامي، همگي برخاسته از تأکيد اسلام بر تناسب حقوق زن با شخصيت و ظرفيت‌هاي زنانه او مي‌باشد. همچنين اسلام با تأکيد بر تک‌همسري به‌عنوان طبيعي‌ترين شيوه زناشويي، که زن و مرد عواطف خود را بدون هيچ معارضي نثار يکديگر مي‌کنند، حق برخورداري مرد از همسران متعدد را به‌رسميت شناخته است. پديده چندهمسري در دنيا به شيوه‌هاي مختلفي متداول بوده، و از ابتکارات اسلام نيست، اما تجويز اسلام مبتني بر دلايلي است که در جاي خود قابل بحث است. حجاب نيز که به شهادت تاريخ، در بين تمامي ملل و اديان جهان معمول بوده، در اسلام هم واجب گرديده است. اسلام در راستاي توجه به ارزش‌هاي والاي زن، مبارزه با نفس، ايجاد آرامش و امنيت در زن، تحکيم بنيان خانواده، حضور زن در اجتماع و جلوگيري از بروز مفاسد اخلاقي و جنسي، حجاب را الزامي کرده است. طلاق هم که منفورترين حلال نزد خداوند معرفي شده، به‌عنوان آخرين راه براي حل مشکلات ميان زن و شوهر تجويز شده است. همچنين اسلام بر اساس مصالح کلان اجتماعي، سهم ارث و مقدار ديه زنان را کمتر از مردان قرار داده، و قضاوت را بر عهده مردان نهاده است.