جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫اين نوشتار با رويکردي جديد نسبت به مناسک حج و مسايل مستحدثه مربوط به آن و با تأکيد بر ديدگاه‌هاي قرآن و سنت و نظريات فقهاي اسلامي، حکم قرباني در مراسم حج را با توجه به نقش مکان و زمان در اجتهاد مورد بررسي قرار مي‌دهد. از آن جايي که يکي از فلسفه هاي قرباني در حج، منفعت جامعه انساني از حيوان هاي ذبح شده در اين مراسم بزرگ عبادي است، نويسنده در چهار فصل راه‌کارهاي عملي براي استفاده عموم مردم مستمند جهان از اين قرباني ها را بررسي نموده است. در فصل اول ضمن بيان کليات تحقيق مانند تاريخچه قرباني در ساير اديان، محدوده مِني و علت نام گزاري، مفهوم قرباني در لغت، اصطلاح و در آيات و روايات، به اهميت و آثار قرباني در آموزه‌هاي اسلامي اشاره کرده، نقش قرباني در حج، فلسفه تشريع و اهميت قرباني، سابقه قرباني در اديان، و چگونگي مصرف آن و زمان و مکان قرباني از منظر فقهاي شيعه را بيان مي‌نمايد. در فصل دوم به اقسام قرباني در فقه اسلامي، اعم از قرباني‌هاي واجب و مستحب و نيز از نظر صفات و شرايط پرداخته است. در فصل سوم شرايط ذبح کردن قرباني، سر بريدن، شرايط حيوان و نيز شرايط ذبح کننده آن مانند بلوغ، عقل و اسلام از منظر فقهاي شيعه بيان گرديده است. در فصل چهارم به محل و مصرف قرباني اشاره کرده و مکان قرباني و ادله وجوب ذبح در منطقه مِني و ادله روايي آن، حکم مفقود شدن و از بين رفتن قرباني، و دلايل قرآني و روايي مصرف گوشت قرباني ذکر شده و مشکلات کنوني قرباني در مِني با توجه به مسايل مستحدثه و راه‌حل‌هاي برطرف کردن آن مانند کشتن قرباني در وطن و ادله صحت اين عمل را از لحاظ شرعي مطرح کرده و به برخي از اشکالات و شبهه هاي وارده بر آن از منظر فقه اماميه پاسخ داده شده است.

---

‫تبيين مهم‌ترين ويژگي‌هاي حکومت جهاني حضرت مهدي(، مسأله اصلي اين پژوهش است که با توجه به مباني جهاني بودن حکومت اسلامي، و با روش توصيفي تحليلي مورد بررسي قرار گرفته است. براي اين منظور، پژوهش حاضر اين فرضيه را پي مي‌گيرد که حکومت مهدوي مبتني بر توحيدمحوري، عدالت‌محوري و امنيت‌محوري، به‌عنوان خواست مشترک کليه جوامع انساني است. سنت پيامبر( در تشکيل حکومت، و ارايه برنامه براي تمام ابعاد زندگي انسان از سوي اسلام، ضرورت حکومت را ثابت مي‌کند. با وجود آن‌که برخي از دانشمندان معرفي شکل خاصي از حکومت توسط قرآن و سنت را انکار کرده‌اند، بر اساس اعتقاد اکثر فقهاي شيعه، در زمان غيبت امام معصوم، فقيه جامع شرايط از حق حکومت بر جامعه اسلامي برخوردار است. از ويژگي‌هاي دولت اسلامي آن است که توحيدمحور، مردم‌محور و شريعت‌محور بوده، و هدف از تشکيل آن برقراري رابطه سالم خدا و خلق، و روابط اجتماعي صحيح در بين مخلوقات است؛ لذا يکي از شئونات نبوت و امامت برپايي حکومت جهت تطبيق قانون الهي، اقامه عدالت اجتماعي و ايجاد امنيت عمومي است. از آن‌جا که قانون، اجرا و قضا سه رکن حکومت را تشکيل مي‌دهد، حکومت اسلامي نيز در سه محور حاکميت جهاني اسلام، عدالت اجتماعي و امنيت عمومي بررسي مي‌گردد. جهاني بودن حاکميت اسلام بر اساس ظرفيت‌هاي موجود در اسلام، قوانين جاودانه آن و جهاني بودن خطاب‌هاي اسلام ثابت مي‌شود. با حاکميت اسلام، عدالت واقعي در همه ابعاد اجرا شده، و امنيت که با سلامت روابط اجتماعي و رفاه اقتصادي همراه است برقرار مي‌شود. گواهي فطرت و اديان بر تحقق حکومت جهاني، وعده قطعي الهي، وجود روايات فراوان، و شرايط موجود سياسي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي، همگي مؤيد و زمينه‌ساز حکومت جهاني مهدوي است.

---

‫در اواس‍ط ق‍رن‌ گ‍ذش‍ت‍ه‌ ف‍لاس‍ف‍ه‌ ب‍رای‌ پ‍ی‌ ب‍ردن‌ ب‍ه‌ چ‍گ‍ون‍گ‍ی‌ درک‌ م‍ن‍ظور گ‍وی‍ن‍ده‌ ب‍ه‌ وس‍ی‍ل‍ه‌ م‍خ‍اطب‌ ب‍ه‌ ان‍دی‍ش‍ه‌ ن‍ش‍س‍ت‍ن‍دو ن‍ظری‍ه‌ ک‍ارگ‍ف‍ت‌ را ب‍ه‌ ع‍ن‍وان‌ چ‍ه‍ارچ‍وب‍ی‌ ب‍رای‌ م‍طال‍ع‍ه‌ ک‍ارک‍رده‍ای‌ زب‍ان‌ در م‍وق‍ع‍ی‍ت‍ه‍ای‌ خ‍اص‌ ارائ‍ه‌ ک‍ردن‍د. اه‍م‍ی‍ت‌ ای‍ن‌ ن‍ظری‍ه‌ ن‍گ‍ارن‍ده‌ را ب‍ر آن‌ داش‍ت‌ ت‍ا ت‍ح‍ق‍ی‍ق‍ی‌ م‍خ‍ت‍ص‍ر در ای‍ن‌ زم‍ی‍ن‍ه‌ ب‍ر روی‌ زب‍ان‌ ف‍ارس‍ی‌ ان‍ج‍ام‌ ده‍د. ه‍دف‌ از ت‍ح‍ق‍ی‍ق‌ در ای‍ن‌ زم‍ی‍ن‍ه‌ م‍ش‍خ‍ص‍ا م‍ع‍رف‍ی‌ اج‍م‍ال‍ی‌ م‍ب‍ان‍ی‌ ن‍ظری‍ه‌ ک‍ارگ‍ف‍ت‌ و طب‍ق‍ه‌ب‍ن‍دی‌ ع‍وام‍ل‌ ه‍س‍ت‍ه‌ای‌ آن‌ ی‍ع‍ن‍ی‌ اف‍ع‍ال‌ ک‍ن‍ش‍ی‌ ب‍ود. ب‍ه‌ ای‍ن‌ م‍ن‍ظور، ن‍گ‍ارن‍ده‌ در ف‍ص‍ل‌ دوم‌ ب‍ه‌ طرح‌ م‍لاح‍ظات‌ ن‍ظری‌ خ‍ود درب‍اره‌ ک‍ارگ‍ف‍ت‍ه‍ا (ک‍اره‍ای‍ی‌ ک‍ه‌ ب‍ه‌ ک‍م‍ک‌ زب‍ان‌ ان‍ج‍ام‌ م‍ی‌ش‍ون‍د) پ‍رداخ‍ت‍ه‌ اس‍ت‌. ف‍ص‍ل‌ س‍وم‌ از رس‍ال‍ه‌ ح‍اض‍ر ب‍ه‌ ب‍ازب‍ی‍ن‍ی‌ م‍طال‍ع‍ات‍ی‌ اخ‍ت‍ص‍اص‌ ی‍اف‍ت‍ه‌ اس‍ت‌ ک‍ه‌ در زم‍ی‍ن‍ه‌ ک‍ارگ‍ف‍ت‍ه‍ا ص‍ورت‌ گ‍رف‍ت‍ه‌ اس‍ت‌. در ف‍ص‍ل‌ چ‍ه‍ارم‌ ای‍ن‌ رس‍ال‍ه‌ ب‍ه‌ طب‍ق‍ه‌ب‍ن‍دی‌ اف‍ع‍ال‍ی‌ در زب‍ان‌ ف‍ارس‍ی‌ پ‍رداخ‍ت‍ه‌ ش‍ده‌ اس‍ت‌ ک‍ه‌ در ک‍ارگ‍ف‍ت‍ه‍ا ب‍ه‌ ک‍ار م‍ی‌رون‍د و م‍ی‌ت‍وان‍ن‍د آرای‌ م‍ن‍ت‍ق‍دان‌ را در ای‍ن‌ زم‍ی‍ن‍ه‌ ب‍ه‌ م‍ح‍ک‌ گ‍ذارن‍د. ف‍ص‍ل‌ پ‍ای‍ان‍ی‌ رس‍ال‍ه‌ ح‍اض‍ر ب‍ه‌ طرح‌ ن‍ت‍ای‍ج‍ی‌ اخ‍ت‍ص‍اص‌ ی‍اف‍ت‍ه‌ ک‍ه‌ از پ‍ژوه‍ش‌ ح‍اض‍ر ح‍اص‍ل‌ م‍ی‌آم‍د. در ت‍دوی‍ن‌ ای‍ن‌ م‍خ‍ت‍ص‍ر از روش‌ ت‍وص‍ی‍ف‍ی‌ - ق‍ی‍اس‍ی‌ اس‍ت‍ف‍اده‌ ش‍ده‌ اس‍ت‌ و ب‍رای‌ دس‍ت‍ی‍اب‍ی‌ ب‍ه‌ پ‍ی‍ک‍ره‌ پ‍ژوه‍ش‌ م‍ج‍م‍وع‍ه‌ای‌ ب‍ال‍غ‌ ب‍ر ۱۶۰ ف‍ع‍ل‌ از ف‍ره‍ن‍گ‌ ف‍ارس‍ی‌ م‍ع‍ی‍ن‌ اس‍ت‍خ‍راج‌ ش‍ده‌ان‍د. ن‍گ‍ارن‍ده‌ م‍دع‍ی‌ ای‍ن‌ م‍ه‍م‌ ن‍ی‍س‍ت‌ ک‍ه‌ ت‍م‍ام‍ی‌ اف‍ع‍ال‌ ک‍ن‍ش‍ی‌ زب‍ان‌ ف‍ارس‍ی‌ را اس‍ت‍خ‍راج‌ ک‍رده‌ ول‍ی‌ آن‍چ‍ه‌ ب‍ه‌ ع‍ن‍وان‌ پ‍ی‍ک‍ره‌ پ‍ژوه‍ش‌ م‍ورد ن‍ظر ق‍رار گ‍رف‍ت‍ه‌ اس‍ت‌ م‍ی‌ت‍وان‍د در طب‍ق‍ه‌ب‍ن‍دی‌ ن‍ه‍ای‍ی‌ ای‍ن‌ دس‍ت‍ه‌ از اف‍ع‍ال‌ از ک‍ارآی‍ی‌ م‍طل‍وب‍ی‌ ب‍رخ‍وردار ب‍اش‍د. ه‍م‍چ‍ن‍ی‍ن‌، ن‍گ‍ارن‍ده‌ م‍ع‍ت‍ق‍د اس‍ت‌ ک‍ه‌ ب‍ه‌ ب‍ه‍ان‍ه‌ طب‍ق‍ه‌ب‍ن‍دی‌ اف‍ع‍ال‌ ک‍ن‍ش‍ی‌ و ب‍ا اس‍ت‍ف‍اده‌ از ای‍ن‌ اف‍ع‍ال‌ م‍ی‌ت‍وان‌ ه‍دف‍ی‌ ب‍ه‌ م‍رات‍ب‌ ف‍رات‍ر را ن‍ی‍ز ک‍ه‌ ه‍م‍ان‌ ش‍ن‍اس‍ای‍ی‌ ک‍ارب‍رده‍ای‌ اص‍ل‍ی‌ زب‍ان‌ ف‍ارس‍ی‌ اس‍ت‌، دن‍ب‍ال‌ ک‍رد.

‫يکي از ابعاد مهم سيره اهل بيت(ع)، نحوه تعامل آنان با موضوع فقر در جامعه، و انسان‌هاي نيازمندي است که در فقر و تنگدستي زندگي مي‌کردند. پديده فقر معلول عوامل متعددي است، که بخشي از آن‌ها عوامل معنوي مانند زياده‌خواهي، ستم‌کاري و اسراف است، و گروه ديگر از آن‌ها، عوامل مادي مانند انحصار ثروت در دست توانگران، مديريت نادرست و ناکارآمد، تنبلي و بي‌حوصلگي در کار، و بي‌تدبيري در اداره زندگي مي‌باشد. اهل بيت(ع) براي مبارزه با اين پديده، دو راه مختلف پيشگيري از فقر، و رفع فقر را در پيش گرفته بودند. آن‌ها براي پيشگيري از فقر، علاوه بر آگاه ساختن مردم نسبت به وظايف فردي، مانند تقوا و ايمان، طلب علم و دانش، کسب تجربه و مهارت و تدبير در معيشت، تلاش مي‌کردند تا با ترويج راه‌کارهاي اجتماعي مانند ايجاد روحيه تعاون و همکاري، تکافل اجتماعي و کمک به ستم‌ديدگان، از بروز و گسترش پديده فقر در جامعه جلوگيري نمايند. همچنين در دوره‌اي که حاکميت در دست ايشان بود، با نظارت مستقيم بر بازار، منع از احتکار، عمران و آباداني، توسعه کشاورزي و صنعت، و گرفتن ماليات در پيشگيري از فقر تلاش کرده‌اند. بررسي سيره اهل بيت(ع) در زمينه رفع فقر نيز ما را با وظايف فردي و اجتماعي بسياري آشنا مي‌سازد. ميانه‌روي در هزينه‌ها، غنيمت شمردن فرصت‌ها، کار و تلاش، پرداخت خمس و زکات، کمک به فقيران و توليت اغنيا براي حيات فقرا همگي شواهدي بر اين موضوع هستند. اهل بيت(ع) در عصر حاکميت نيز با تعديل ثروت، ايجاد اشتغال، پشتيباني از کشاورزي و دام‌داري، مبارزه با مفاسد مالي کارگزاران و حمايت از فقرا، تلاش‌هاي بسياري در رفع فقر نموده‌اند. نتيجه مهم اين تحقيق آن است که مبارزه اهل بيت(ع) با فقر، مبارزه‌اي جدي و اساسي از طريق ريشه‌کن نمودن علل آن است، نه اينکه شکم‌هاي گرسنه را دعوت به صبر نموده و مسايل اقتصادي را در نظر آنان کم‌اهميت جلوه دهند.

‫پايان نامه حاضر، ابعاد مختلف مهدويت و اعتقاد به شؤون مختلف مربوط به حضرت مهدي همچون: ظهور، غيبت، طول عمر، وجود فعلي و حيات آن حضرت، نسب شريف آن امام، فوايد غيبت ايشان و پاسخ شبهه هايي در زمينه مسايل مختلف مهدويت را بيان مي‌کند. نويسنده در شش فصل و يک خاتمه به امور مذکور در اين نوشتار پرداخته است. در فصل اول کلياتي از بحث و مفهوم اصطلاحي و لغوي مهدويت، معناي مهدي در قرآن و لغت، جايگاه مهدويت در قرآن، حديث و شعر مطرح شده است. در فصل دوم اصل اعتقاد به مهدي( نزد مسلمانان و فرقه‌هاي مختلف شيعه و اهل سنت اعم از شافعي، حنفي، مالکي، حنبلي و ديدگاه انديش مندان آنان در اين زمينه تجزيه و تحليل گرديده و ضمن انعکاس و اشتراک نظر آنان در اصل مسأله مهدويت، اسامي کتاب‌هاي شيعه و اهل سنت در اين موضوع معرفي مي‌گردد. نگارنده در همين زمينه با اشاره به رواياتي متعدد از منابع روايي اهل سنت در باره شؤون گوناگون حضرت مهدي(، تصريح عالمان سنّي به صحت و تواتر اين احاديث را يادآور شده است. وي در فصل سوم به تشيخص اسم و پدر حضرت مهدي( پرداخته و ديدگاه شيعيان، اهل سنت و رواياتشان را در اين زمينه مطرح کرده و آراي آنان را در اين باره که: پدر آن حضرت، امام حسن عسکري( هستند، منعکس مي‌سازد. نويسنده اين روايات را متواتر دانسته و تکذيب و مناقشه در آن ها را ارزيابي کرده است. او در فصل چهارم ضمن معرفي نسب امام مهدي( و خاندان آن حضرت، احاديث فراواني را که اثبات مي‌کند امام مهدي از فرزندان معصوم حضرت فاطمه زهرا( است، باز مي‌گويد. فصل پنجم به اثبات ولادت حضرت مهدي( و طول عمر آن حضرت از لحاظ علمي، عقلي و نقلي اختصاص دارد. در فصل ششم ايرادها و اشکال هايي بسيار در باره حضرت مهدي، علل غيبت،، طول عمر و وجود آن حضرت مطرح و پاسخ داده شده است.

---

‫سنت¬های اجتماعی با توجه به نقش¬های گوناگونی که در جامعه ایفا می¬کنند، سبب نتایج و دست¬آوردهای مهمی برای اجتماع می¬شوند که هر کدام از این نتایج بسته به نوع سنت اجتماعی مورد نظر، مختلف خواهد بود. بنابراین، می¬توان نتایجی که از سنت¬های اجتماعی حاصل می¬شود را به دو دسته تقسیم کرد: یکی، نتایج و دست¬آوردهای کلی؛ که از مجموع سنت¬های اجتماعی حاصل می¬شود و مهم¬ترین آن¬ها عبارتند از: تأثیرات این سنت¬ها در بُعد زندگی فردی و اجتماعی، در بعد زندگی دنیوی و اخروی، در بعد فرهنگی که می¬توان به معرفت نسبت به خالق اشاره کرد که در اثر این سنت¬ها برای انسان حاصل می¬شود، در بعد سیاسی و حکومتی و... . و دیگر، نتایج و دست¬آوردهای جزیی؛ که از تک تک سنت¬های اجتماعی حاصل می¬شود و در این¬جا، نتایج برخی از مهم¬ترین این سنت¬ها را بیان می¬کنیم: به عنوان نمونه، می¬توان به نتایج سنت اجتماعی استخلاف اشاره کرد که عبارت است از برداشته شدن ظلم و نادانی و به شایستگی بندگی کردن برای خداوند متعال، یا به سنت اجتماعی ابتلا و نتایج آن می¬توان اشاره کرد که عبارتند از: بصیرت در فتنه¬ها، معرفت نسبت به موارد ابتلا و روش¬های برخورد با آن¬ها و پی¬بردن به عیار وجودی خود در برابر مشکلات، یا سنت اجتماعی امداد که باعث می¬شود انسان زمینه¬های امداد توفیقی را در خود ببیند و نیز، به محبوبیت در نزد خداوند متعال دست یابد، و یا از مهم¬ترین نتایج سنت اجتماعی استدراج، اجتناب از گناهان و شکرگزاری از نعمت¬ها و نیز، خائف بودن هنگام وسعت نعمت¬ها است. و نتایج دیگری که می¬توان از تک تک سنت¬ها اجتماعی استخراج و در جامعه پیاده کرد. کلید واژگان: سنت¬های اجتماعی، نهج البلاغه، استخلاف، هدایت، ابتلا، استدراج، عبرت¬آموزی