جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله پیش رو مشتمل بر هشت فصل، به شرح ذیل است: فصل اول (کلیات): در این فصل به طرح مسئله و اهمیت آن و بیان روش تحقیق و محدودیتها می پردازیم. فصل دوم ( اعتباریات و تعریف): نظریه رایج می گوید: اعتباریات، بر خلاف حقایق فاقد حدند، برخی معتقدند اعتباریات حد دارند. نگارنده بر این گمان است که هر دو نظر به گونه ای قابل تأمل هستند، چون اساسا’’ حد ناممکن است. طریقه مقبول برای تعریف ، تعریف مبتنی بر اصالت وجود است. فصل سوم ( معنای اعتباری و نوع اعتبار آن): « اعتباری» دارای معانی متعددی است. در نظریه رایج استعمال اعتباری در این معانی به اشتراک لفظ است. اما دقت در معانی اعتباری اشتراک معنا را تقویت می کند. اعتبار یک معنا بیش ندارد. « الف»،«ب»،«ت» و... اعتباریند، معنایش این است که آنها اموری هستند «غیرخارجی که به وسیله فعالیت ذهن ساخته شده اند.» در معانی به ظاهر متعدد اعتباری، مشترک است؛ البته این اشتراک به گونه ای تشکیکی است. فصل چهارم ( تاریخچه نظریه تفکیک): برخی از اندیشمندان معتقدند: ریشه های نظریه تفکیک امور اعتباری از امور حقیقی، در کلمات ابن سینا به چشم می خورد و خاستگاه ارائه این نظریه، تضاد و برخورد میان آراء متکلمان و فیلسوفان است. به گمان ما، این سخن ناصواب است، آنچه بررسی تاریخی در این باره پیش می نهد این است که جایگاه تولد نظریه تفکیک علم اصول فقه است و خاستگاه ارائه آن مشکلاتی است که عالمان اصولی در مباحثی چون شراط متاخر و... با آن مواجه بوده اند. فصل پنجم ( نظریه تفکیک): عده ای متقدند: تحلیل علامه طباطبائی (ره)در باره فرایند پیدایش ادراکات اعتباری، موجب می شود همه ادراکات اعتباری، حتی مفاهیم اخلاقی، نسبی و جزئی شوند. برای برون رفت از اشکال نسبیت پنج توجیه و راه حل از سوی اندیشمندان معاصر ارائه شده است. به گمان ما این پنج توجیه در رسیدن به مقصود خود، ناکامند. تو هم تلازم نظریه تفکیک و نسبیت، از اینجا ناشی می شود که برخی خواسته اند با تطبیق ناگفته های علامه (ره) (اعتباریات کلی)، بر گفته های ایشان (اعتباریات جزئی)، حکم خاص گفته ها ( نسبیت و شخص مداری) را به ناگفته های تسری دهند. فصل ششم ( رابطه تولیدی در ادراکات اعتباری): آیا میان «باید» ها و «هست» ها رابطه منطقی - تولید وجود دارد؟ برخی معتقدند: می توان باید را از هست استنتاج کرد.

ابن عربی معتقد است در انسان نیروی ادراک کننده دیگری غیر از عقل یافت می شود که عرصه فعالیت این نیرو پهنه «خیال» است که در آن، جمع میان اضداد پدیدار می شود؛ زیرا نزد حسّ و عقل جمع میان دو ضد، ممتنع است. عالم خیال نزدیکترین دلالت به حق است، زیرا حضرت حق، اول است و آخر، ظاهر است و باطن. لذا عارف جز از راه جمع کردن میان دو ضد، شناخته نمی شود. ابن عربی، خیال را منزل الفت جامع میان حق و خلق و همان صورتی می داند که انسان بر آن آفریده شده است و این آگاهی را نیرومندترین آگاهی می داند که بوسیله آن عارف و احدّیت حق را درکثرت خلق ادراک می کند. ابن عربی معتقد است خیال، تنها آنچه را دارای صورت محسوس یا مرکب از اجزاء محسوس است و توسط قوه مصوره ترکیب می شود، نگه می دارد و از این رهگذر، صورتی را به دست می دهد که در حس موجود نیست اما برای بیننده محسوس است. وی در نظریه عرفانی خویش از عالم خیال به عنوان طریق معرفت الله نام می برد. همچنین در نظر شیخ اکبر عنصر خیال حلقه واسطه بین وجود شناسی و معرفت شناسی به شمار می رود. چرا که در قوس نزول از آنجا که معانی در عالم خیال تجسد می یابند و گونه ای دیگر از هستی را برخوردار می شوند و در قوس صعود نیز اجساد تروح یافته و لباس دیگری از هستی را می پوشند این خیال است که در هردوحوزه به شناخت آنها نائل خواهد شد. علاوه براین شناخت صحیح از عالم و خداوند تنها در گرو کارکرد خیال می باشد و کمیت عقل در نظر وی در هردو حوزه لنگ است.

ما در این تحقیق بر آنیم تا حیات معقول را از دیدگاه علاّمه جعفری بیان، و مسائل آن را بررسی کنیم.پرسش هایی که در این بحث به ذهن می رسند، عبارتند از: 1. حیات معقول (از منظر علاّمه جعفری) چیست؟ 2. آیا حیات معقول، غیر از حیاتی است که بیشتر انسان ها دارند؟ 3. ارتباط این بحث با بحث انسان کامل و هدف آفرینش چیست؟ 4. آیا چنین حیاتی ممکن الحصول است؟ حیات معقول از دیدگاه علاّمه جعفری پنج عنصر اصلی دارد: 1. آگاهی; 2. تنظیم عوامل جبری زندگی; 3. این تنظیم ها باید درمسیر هدف های تکامل باشد; 4. شخصیت انسان; 5. ورود به هدف اعلای زندگی. استاد با نگاهی عمیق به آثار و عقاید متفکّران مغرب زمین مانند راسل، سارتر، بالزاک، تولستوی و دیگران، خود را به شدّت با بعضی از آن ها درگیر احساس می کند و مسائل این بحث را می شکافد.حیات معقول، در برابر حیات طبیعی محض قرار دارد که بیشتر مردم در آن غوطه ورند و با انگیزه های واهی به همان رضایت می دهند وازتلاش برای رسیدن به مراحل بالاتر شانه خالی می کنند و همین زندگی را هدف قرار میدهند.هدف اصلی حیات، رسیدن بشر به کمال نهایی است. بحث هدف آفرینش با بحث حیات معقول مساوی نیست; بلکه یکی از عناصر حیات معقول است و بحث انسان کامل هم به این بحث شباهت هایی دارد; ولی با هم تفاوت دارند. به عبارتی می توان حیات معقول را مقدّمه ای برای انسان کامل شدن دانست; البتّه نه به نحو دقیق آن; چرا که انسان کامل نیز دارای حیات معقول است.در بحث بعد ثابت کردیم که حیات معقول، نه تنها امر آرمانی و دست نیافتنی نیست، بلکه به طور کامل امکان پذیر است; چرا که ورود انسان های بی شمار درحیات معقول در طول تاریخ قابل انکار نیست و وقوع امر، کامل ترین دلیل بر امکان آن است. آگاهی یافتن امری ممکن است; چرا که زندگی بدون مدیریت، و مدیریت بدون آگاهی امکان *. انسان قادر است عوامل جبری را در مسیر هدف های تکاملی تنظیم کند; چرا که از ابتدای آفرینش، غلبه بر عوامل جبری و شبه جبری، تلاش بشر بوده است.شخصیت انسان هم انعطاف پذیر است; زیرا آموزش و پرورش، امری است که در تمام دنیا روی آن صحّه می گذارند.عنصر آخر حیات معقول هم که ورود به هدف اعلای زندگی شمرده می شود، به طور کامل ممکن الحصول است; زیرا انسان، فطرت کمال جویی دارد و نباید به هیچ هدف سطحی قانع شود.اومانیسم و راسیونالیسم و دیگر مکاتب نمی توانند انسان را به مقصد برسانند; چرا که عقل انسان، به درک مسائل ماورای حسّی قادر نیست; پس نمی تواند برنامه جامع و کاملی برای رسیدن به مقصد نهایی به انسان تحویل دهد; بنابر این باید به عقل همراه با وحی رجوع شود.

چکیده (فارسی): یکی از مباحثی که موجب اختلافات خانوادگی بین زن و شوهر می شود، نشوز یا عدم اطاعت یکی از زوجین از دیگری است، تمکین نقطه مقابل آن است. نشوز حقیقت شرعی ندارد و در قرآن و نصوص دینی نیز به همان معنای لغوی و عرفی بکار رفته است. فقها و حقوقدانان امارات نشوز را به قولی و فعلی تقسیم می کنند که عبارتند از اینکه زن با گفتار خشن با مرد سخن بگوید و یا اینکه از او رو برگرداند و معتقدند که با پیدایش این عوامل احکام و پیامدهایی از نظر جزائی و حقوقی بر آن مترتب است که شامل وعظ، هجر و ضرب است. از پیامدهای حقوقی نشوز، سقوط نفقه و حق قسم، طلاق و انتخاب همسر دوم برای مرد فرض شده است. البته مورد اخیر( انتخاب همسر دوم) در فقه نیامده؛ بلکه در حقوق به آن اشاره شده است. پژوهش پیش رو به بررسی پیامدهای جزایی- حقوقی نشوز زوجه از دیدگاه فقه امامیه و عامه می پردازد؛ لذا پس از تبیین واژگان موضوع از نظر لغوی و اصطلاحی، اصول حاکم بر خانواده وتعریف حق، حکم وتکلیف و نسبت آنها با یکدیگر، به بیان حقوق مالی وسپس حقوق غیر مالی زن و حقوق وتکالیف مشترک زن وشوهر و در پایان به بررسی تکالیف مختص زن نسبت به شوهر، تمکین وانواع واقسام آن وموارد مربوط به آن وتبیین نشوز،امارات واحکام آن وپیامدهای جزائی وحقوقی آن از منظر فقه امامیه و عامه و قانون مدنی پرداخته شده است

چکیده (فارسی): چکیده "معنای زندگی چیست؟"پرسش مبهمی است که یافتن پاسخ آن، آرزوی دیرینه ی انسان، از گذشته تا کنون بوده است. ذهن و ضمیر انسان ها از دیر باز با پرسش های بنیادینی از هستی مواجه بوده و هست. مجموعه ی سؤالاتی که بر محور وجود و بودن در این جهان متمرکز بوده اند، در اندیشه ی انسان امروز خود را در پرسش از معنای زندگی نشان می دهند. گرت تامسون، فیلسوف معاصر آمریکایی، یکی از کسانی است که سال ها به وجه فلسفی مسئله ی معنای زندگی پرداخته است. آراء اصلی او در این رابطه در کتاب در باب معنای زندگی آمده است. تامسون مجموعه پاسخ هایی که تاکنون به پرسش معنای زندگی داده شده است را به سه دسته تقسیم کرده است. مطابق طرح تامسون در بخش اول به ارتباط معنای زندگی با وجود خدا و غایتمندی جهان در بخش دوم به ارتباط معنای زندگی با ارزش های ابزاری و غیر ابزاری و در بخش سوم به ارتباط معنای زندگی و ارزش های ابرازگر پرداخته می شود. در این رساله با بهره گیری از کتاب در باب معنای زندگی تفسیری روشنگر از آراء تامسون ارائه و نسبت دیدگاه های او با دیگر دیدگاه ها درباره ی خدا، اخلاق و معنای زندگی سنجیده می شود. در این تفسیر، به ویژه در نتیجة رساله، پس از بازبینی نگرش تامسون به معنای زندگی، از منظری انتقادی و تا حدی مقایسه ای، استواری و اعتبار عقلانی این نگرش مورد بررسی قرار می گیرد

عالم برزخ و مثال یکی از مسائل مهم فلسفی، عرفانی وکلامی است که از دور زمان تا بحال مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. عالم برزخ عالمی است روحانی که از سویی به دلیل تجرد از ماده شبیه عالم مجردات محض است و از سوی دیگر به خاطر دارا بودن بعضی از آثار ماده (مانند شکل و مقدار) شبیه عالم مادیات محض است. این عالم دارای دو نوع نزولی و صعودی است، برزخ نزولی برزخی است که در سیر نزول وجود بین عالم مجردات و عالم مادیات قرار گرفته است و برزخ صعودی برزخی است که در سیر صعودی وجود بین عالم ماده و عالم مجردات قرار می گیرد. آیات قرآن و روایات متعددی بر وجود هر دو نوع برزخ (صعودی و نزولی) دلالت دارند. نظریات در مورد برزخ نزولی وماهیت آن از سوی متفکرین اسلامی متفاوت بوده است چنانکه بعضی از حکمای اسلامی مانند شیخ اشراق و ملاصدرا معتقد به آن بوده اند و بر وجود آن برهان اقامه کرده اند. اما بعضی از حکما مانند حکمای مشاء و اتباع آنها مانند ابن سینا و فیاض لاهیجی به دلیل اینکه در هستی شناسی خود وجود عالمی نیمه مجرد را نپذیرفته اند منکر عالم برزخ نزولی شده اند و عمده دلیل آنها بر این مطلب عدم انفکاک بین صورت و ماده است. دلایل و براهین متعددی بر وجود برزخ نزولی اقامه شده است که از مهم ترین آنها می توان به قاعده امکان اشرف و لزوم واسطه بین مجرد مادی اشاره کرد. نظریات در مورد برزخ صعودی بین حکمای اسلامی نیز مانند نزولی مختلف بوده است شیخ اشراق و فیاض لاهیجی منکر چنین عالم شده اند چنانکه به عقیده شیخ اشراق نفوس انسانها پس از مرگ اگر در علم و عمل کامل باشند متصل به عالم عقول می شوند و در غیر این صورت با قالب های مثالی که از پیش در عالم مثل معلقه وجود دارند، همراه خواهند بود. و به نظر فیاض هیچ نفسی از انسانها پس از مرگ همراه با بدن نیست بلکه آنچه از انسانها باقی می ماند چیزی جز ارواح نامتجسد نیست. ملاصدرا معتقد به عالم برزخ بوده است. به عقیده ایشان تمام نفوس پس از مرگ در برزخ همراه با بدنهایی هستند که این بدنها ناشی از افعال و ملکات نفسانی انسانها است که در دنیا کسب کرده اند.

نظریه عینیت در میان متکلمین و فلاسفه با دو گروه موافق و مخالف مواجه شده است. در میان موافقین این نظریه می توان به سه نگرش اشاره نمود که دو نگرش اول و دوم از آن متکلمین بوده، و نگرش سوم متعلق به فلاسفه اسلامی است. نگرش اول مبتنی بر تفکر جبرگرایانه جهمیه و قدری مسلکانه صالحیه از فرق مرجئه و نگرش دوم بر پایه تفکر عقل گرایانه تعداد قابل توجهی از متکلمین طراز اول شیعی نظیر شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی، و شهید ثانی و نگرش سوم هم عمدتاً بر مبانی حکمت متعالیه استوار گشته است. در جبهه مخالفین نظریه عینیت، نیز دو گروه مختلف از متکلمین و فلاسفه قرار دارند که از میان متکلمین و فلاسفه قرار دارند که از میان متکلمین و فرق کلامی اهل سنت می توان از خواجه نصیرالدین طوسی و علامه حلی، و از محدثین علامه مجلسی را نام برد. و در میان فلاسفه و متفکران مخالف این نظریه که غالباً شیعی هستند، می توان به علامه طباطبایی، حضرت امام، شهید مطهری، استاد مصباح و استاد جوادی آملی و برخی از روشنفکران معاصر اشاره کرد؛ که هر کدام از موافقین و مخالفین برای اثبات مدعای خود از ادله ی قرآنی، روایی و عقلی بهره برده اند. نتیجه کلی را می توان در چند نکته زیر بیان نمود: 1. اکثر موافقین را متکلمان و فلاسفه شیعی، و غالب مخالفان را متکلمین اهل سنت تشکیل می دهند. 2. بسیاری از مخالفین کلامی مسلک، و تمامی مخالفین فلسفی مشرب از جمله پیروان نظریه جزئیت معرفت در ایمان به شمار می روند. 3. از میان نگرش های سه گانه درباره نظریه عینیت نگرش سوم از استواری و استحکام قابل توجهی برخوردار است. 4. به نظر نویسنده می توان میان موافقین و مخالفین فلسفی مشرب، نوعی وفاق قائل بود و نتیجه گرفت که هر کدام از این دو دیدگاه، ناظر به مرتبه خاصی از ایمان و معرفت است. 5. استوارترین نظریه به لحاظ مبانی، قابل دفاع ترین نظریه در مقابل شبهات، نگرش موافقین و مخالفین فلسفی مشرب این نظریه می باشد.

با توجه به اهمیت و جایگاه ودیعه و امانتداری تلاش در جهت تبیین و آشنایی با احکام ودیعه در فقه اسلامی و تطبیق آن با قانون مدنی هدف از این تلاش می باشد.به امید بسط و گسترش این سنت حسنه در جامعه.روش پژوهش : کتابخانه ای- فیش برداری از متون فقهی و تطبیق با قانون مدنی.نتیجه کلی : ودیعه بطور خاص و امانتداری بطور عام از مباحث مهم فقهی- اجتماعی می باشد و بعنوان یکی از اصول زیربنای هر جامعه مطرح است.

در این رساله ابتدا سیری از تاریخچه مکتب توفیق عقل و وحی در ادیان و فلسفه های یهودیت و مسیحیت و متکلمین و فلاسفهء اسلامی بیان شده است تا اهمیت ... و نظر از دیدگاه ملاصدرا جایگاه واقعی خود را پیداکند و آنگاه بحث مستوفی در زمینه روش تفسیری و فلسفی ملاصدرا بعمل امده و در نهایت چگونگی توفیق قرآن و برهان ازنظر ملاصدرا در مواردی خاص از بحث خداشناسی اسفار مورد کنکاش قرار گرفته است و در پایان داوریهایی انجام شده است .

در رساله حاضر سعی بر آن است تا تحت عنوان بیان اقوال و بررسی نظریه ملاصدرا در علم باری، اقوال و نظرات مختلف در باره علم باری بررسی و مورد تفحص قرار گیرد که مشتمل بر 15 فصل می باشد و عمده ترین مطالب مطرح شده در رساله پیرامون موضوعاتی چون: صفات واجب تعالی و اقسام آن، ماهیت علم، بیان اقسام علم، تفاوت بحث وجود ذهنی و بحث علم، اتحاد عاقل و معقول، علم حق تعالی به جزئیات، حق تعالی عالم به کل، علم خدا در نهج البلاغه، بررسی نظریه حکیم و فیلسوف متأله صدر المتالهین و... می باشد که پژوهشگر پیرامون هر موضوع به طور گسترده گزارش می دهد و از روش کتابخانه ای جهت تدوین رساله استفاده شده و مهمترین منابع جهت تهیه رساله حاضر عبارت اند از: - اسرار الحکم(ملاهادی سبزواری) - آموزش فلسفه(محمد تقی مصباح یزدی) - اعتقادات صدوق(بابویه قمی) - اصول المعارف(ملامحسن فیض) و... می باشد.