جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقایسه تطبیقی دیدگاه های فلسفی ملاصدرا درباره خداوند و صفات او با دیگر نصوص دینی است. رساله حاضر در سه بخش تهیّه و تنظیم یافته است. نویسنده در بخش اوّل به مبحث خداشناسی در فلسفه اولی اشاره نموده و بیان نموده که در حکمت الهی و معارف ربوبی پرده از حقایق هستی برداشته شده است و ملاصدرا این مسایل توحیدی چه در ذات و یا صفات و افعال را در پرتو اصالت وجود به خوبی تحلیل و تبیین کرده است. وی در بخش دوم به تبیین و تحلیل مسایلی همچون برهان صدّیقین و تطبیق آن با نصوص دینی و مسایلی همچون ماهیّت نداشتن واجب تعالی و دیگر مسایل، همچون بساطت و وحدت ذات و قاعده «بسطیة الحقیقة کلّ الاشیاء» و مطابقت این براهین با نصوص دینی پرداخته است. در بخش پایانی، به بیان اقسام صفات و عینیّت این صفات با ذات حق اشاره دارد و نتیجه می گیرد که نصوص دینی نیز همین برداشت های فلسفی ملاصدرا را تصدیق می نماید. وی در خاتمه رساله و در یک جمع بندی کلّی نتیجه می گیرد آنچه براهین عقلی اثبات نموده است همان برداشت های نصوص دینی است.

موضوع رساله حاضر « بررسی دیدگاه های وهابیت در برداشت از شرک» می باشد. که در آن به بررسی حقیقت شرک و تاریخچه و مبانی اعتقادی وهابیان و شرک انگاری های آنان پرداخته شده است. تبلیغات گسترده وهابیان که با حمایت استعمارگران علیه شیعه و سایر مسلمانان انجام می گیرد ضرورت مقابله با آنان را روشن می کند. لذا از جمله مهمترین اهداف این پژوهش، تبیین حقیقت شرک می باشد تا از این رهگذر مشخص شود که مفاهیمی چون توسل و شفاعت خواهی از دایره شرک خارجند. همچنین تعمق در تاریخچه و عملکرد وهابیان که خود نمایانگر باطل بودن این فرقه انحرافی است از دیگر اهداف این بررسی است. تبری از شرک در کنار گرایش به توحید اساسی ترین اصل در آموزه های الهی است. به همین جهت همه انبیاء الهی مردم را از هرگونه شرک باز می داشتند و به توحید و ایمان راستین به خداوند دعوت می کردند. آن چنان که از تقابل شرک با توحید به دست می آید مهم ترین اقسام شرک عبارتند از شرک در ذات، صفات، افعال و عبادت. همه مسلمانان و بویژه شیعیان در راستای پاسخ به دعوت انبیاء : و روشنگری های ائمه : از هرگونه شرک به خداوند بیزاری می جویند، امّا با این حال وهابیان سایر مسلمین را به شرک متهم می کنند و به قتل و غارت آنان می پردازند. درک غلط آنان از حقیقت شرک و اقسام آن سبب شده است نتوانند بین اعمالی چون طلب شفاعت و توسل و شرک افعالی و عبادی تفکیک قائل شوند و بر این اساس معتقدین به این اعمال را مشرک و جان و مالشان را مباح بدانند. این در حالی است که هیچ یک از شفاعت طلبان و متوسلین به انبیاء و اولیاء : آنها را مستقل در شفاعت و رفع حوائج نمی دانند. از سوی دیگر خضوع و تواضع همراه با این اعمال از این جهت که با اعتقاد به الوهیت آنها نیست، شرک شمرده نمی شود. در راستای پاسخ به شبهات وهابیان کتب متعددی نوشته شده است که با مضامین پراکنده به بررسی پیرامون حقیقت شرک، تاریخچه ی وهابیان و پاسخ به اشکالات آنان پرداخته اند. از این رو در این رساله سعی شده است زوایای مختلف موضوع به صورت مجموعی بررسی شود. برای بررسی موارد فوق از کتب تفسیری، روایی، تاریخی و کلامی همچون تفسیر المیزان، مجمع البیان، صحیح بخاری، بحارالانوار، تاریخ نجد، تاریخ بغداد و مدینة الاسلام، گوهر مراد و مجموعة التوحید استفاده شده است. واژگان کلیدی این تحقیق عبارتند از: وهابیت، توحید، شرک، توسل و شفاعت. روش تدوین این پژوهش بر اساس نگرش توسعه ای، بر اساس راهبرد توصیفی و بر اساس راهکار کتابخانه ای است.

یکی از مهمترین مسائلی که شناخت و دانستن آن برای هر انسانی واجب و ضروری است مسئله امور اخروی است که عالم برزخ را می توان از جمله مراحل آن دانست. هر انسانی خود نیز مشتاق است که بداند پس از مرگ عاقبت او چه می شود و چه بر سرش می آید. به همین سبب بر خود لازم دانستم در مورد بخشی از معاد که در واقع یکی از اصول عقاید هر مسلمانی است به تحقیق و بررسی بپردازم و مدت زمان بین مرگ تا برپایی قیامت را از دیدگاه های مختلف نقلی و عقلی و علوم مختلف توصیف و تبیین کنم. این پژوهش در پنج فصل سامان یافته است. که بعد از بیان مقدمه و کلیاتی در مورد سابقه و پیشینه موضوع و اهداف و ضرورت های انجام آن، به تعریف واژه برزخ از نظر لغوی و اصطلاحی پرداخته ایم. متن اصلی تحقیق ابتدا از نگاه دین مسئله برزخ را مورد بررسی قرار داده است. در فصل اول در آغاز به بیان حقیقت برزخ از نگاه قرآن پرداخته شده که در واقع به بحث برزخ به صورت کلی اشاره کرده است و در فصل دوم جزئیات برزخ در روایات و همچنین در نهج البلاغه مورد بررسی قرار گرفته و واقعیات موجود در آن از زبان ائمه اطهار ( ع) بیان شده است. در فصل سوم برزخ از نگاه برخی از متکلمین همچون شیخ مفید و علامه حلی و شیخ صدوق و ... معرفی و توصیف شده است. در فصل چهارم نظر فلاسفه سه مکتب منشاء و اشراق و حکمت متعالیه مورد تحقیق و توصیف قرار گرفته و برخی از نظریات آنها در این زمینه بیان شده است. در واقع برزخ از نگاه عقلی نیز مورد بررسی اثبات واقع شده است و در فصل پنجم نگاه و نظر عرفاء را نیز در این مورد بیان کرده ایم. و در آخر این تحقیق به بیان خلاصه ای از مطالبی که جمع آوری و توصیف شده است، پرداخته ایم. امید است تحقیق حاضر مورد استفاده دیگر محققین در این زمینه قرار گیرد. کلید واژه ها: برزخ، عالم مثال، متکلمین، فلسفه مشاء، اشراق، حکمت متعالیه

در این پایان نامه تلاش بر آن است که تجربه دینی (تجربه عرفانی) به عنوان یکی از مسائل نسبتا جدید فلسفه دین تبیینی فلسفی در میان گفته های مولانا جلال الدین محمد بلخی پیدا کند. انسان از نگاه مولانا ، در یایی است که معدن اسرار حق است ، او بزرگترین رنج زندگی این دنیایی خود را دور ماندن از وصال حضرت حق می یابد و با تلاشی ناکام سعی در فراموش کردن این فراق با دست یازیدن به ابزارهایی غفلت آوردارد. از نگاه مولانا عظمت وجودی انسان تا به حدی است که می تواند پلّه پلّه تا ملاقات خدا پیش برود و تجربه رویت او را در درون خود بیازماید.بار گران نفسانیات و صورت پرستی های دنیوی انسان را از پی بردن به حقیقت عاجز می کند و دین به عنوان ابزاری برای تمییز صواب از ناصواب روزنی را از میان حجابهای دنیوی در دل انسان ایجاد کرده و این آمادگی را در او بوجود می آورد که پیام های خداوند را بی واسطه دریافت کند و حقیقت را مستقیما تجربه کند،این مواجهه بی واسطه با حقیقت وجود انسان را متصف به صفات خداوند می کند و او را ازاقامه هرگونه حجتی دیگر بر این دعوی بی نیاز می سازد،دین که غایت اصلی آن ایجاد این روزنه وآماده کردن انسان برای رویارویی با حقیقت است، لطفی است که خداوند به واسطه پیامبران بر انسان ارزانی داشته است،مولانا در آثار گران سنگی همچون مثنوی معنوی و فیه ما فیه که منابع اصلی این تحقیق بوده اند به کارکردهای انحصاری دین،گوهر دین وگوهر دینداری وتجربه دینی و عرفانی به مثابه گوهر دین پرداخته است،در این تحقیق با سیری منطقی این موضوع از نگاه ایشان و با ارجاع مستقیم به صدها بیت از مثنوی و پاره ای عبارات از کتاب فیه ما فیه مورد بررسی قرار گرفته و دیدگاهها و تامّلات عمیق عرفانی او در این ارتباط جمع آوری ، تدوین و تحلیل وتبیین فلسفی شده است

دور بودن از تجربه زندگی اخروی، پژوهش و تحقیق درآن را بس دشوار ساخته است، از این رو آرا و نظرات دین پژوهان و حکیمان در این قلمرو، متفاوت شده است. گاه زندگی درآن جا را همچون زندگی دنیوی ترسیم کرده و حضور آدمیان را در دو بعد روحانی و جسمانی دانسته اند و گاه تمایز و تفاوت را معتقد شده و حضور در آن سرا را روحانی محض، تفسیر کرده اند. البته تصویر معاد روحانی، تبیین فلسفی آن آسان است، اما پذیرش معاد جسمانی همواره مورد بحث بوده هست. ظاهر آیات و روایات بسیاری بر این نوع معاد دلالت دارد. مفسران، حکیمان و متکلمان بزرگ نیز به تحلیل و تبیین این گونه از معاد پرداخته اند. در این میان تنها کسی که بیشترین و دقیق ترین پژوهش را ارایه نموده و قلم محققانه او راه گشای بسیاری از مسائل مربوط به عالم پس از مرگ بوده و هست، صدرالمتالهین است. آنچه آثار او را از سایر آثار اندیشمندان متمایز ساخته است، دقت و احاطه وسیع او به حکمت و تلفیق آن با متون دینی است. در این رساله کوشش بر این است که نخست دیدگاه ملاصدر را در مورد نفس و تاثیر آن بر معاد شناسی دقیقا بررسی شود و پس از آن تاثیر رابطه نفس با بدن در معاد جسمانی و تفاوت تاثیر دو نظریه «روحانیة الحدوث» بودن یا «جسمانیة الحدوث» بودن نفس در معاد شناسی مورد تبیین قرار گیرد. روش تحقیق در این رساله، روش توصیفی ، تحلیلی محتوا و کتابخانه ای است. نتایج حاصل از این تحقیق، بدین قرار است: الف: بر پایه وجود شناسی صدرا، هستی بر سه بخش تقسیم می شود : وجود مادی، وجود مجرد خیالی و وجود مجرد عقلی. ب: درهستی شناختی صدرا، هر موجود در یک مرتبه از مراتب هستی قرار می گیرد وتعین وتشخص پیدا می کند، در این میان تنها نفس است که در جایگاه و مرتبه مشخص و ثابتی باقی نمی ماند. هر چند در اولین طلیعه وجود، در ماده جسمانی ظاهر می شود، ولی بر اثر حرکت جوهری و اشتداد وجودی، به مرتبه حیوانی وشأن ادراکی نائل می گردد و وارد مرتبه وجود خیالی و جهان مثالی می شود. نفس به واسطه اتحاد با مدرکات خویش، اندک اندک ار جهان مادی کنده شده، به جهان غیر مادی می پیوندد. این روند با افزایش فعالیت های ادراکی از سویی، و کسب ملکات فاضله یا رذیله از سوی دیگر، شدت یافته و سپس وجود برزخی نفس شکل می گیرد. مرتبه سوم که تنها خاص برخی انسان ها ست، مرتبه مربوط به ادرک کلیات عقلی می باشد که دریچه ورود نفس به جهان عقلانی است. در این مرتبه، نفس در اثر ارتباط با معقولات خویش، به مرتبه اعلایی از تجرد می رسد؛ اما مقام نفسیت و اضافه ذاتی او به بدن و قوای بدنی از او جدا نمی شود. ج: بر اثر دیدگاه ملاصدرا، معاد جسمانی امری مسلم است، زیرا بنابر برهان های عقلی و با توجه به تجرد قوه خیال، شخص محشور در یوم نشور، همان انسان موجود در دار غرور (حقیقت مرکب از جسم و روح) است. د: از نظر ملاصدرا بهشت و جهنم مراتب وجود خود انسان است. بهشت هر کسی، عالم اختصاصی خود اوست و درجات بهشت و درکات جهنم چیزی جز درجات وجودی انسان که در همین دنیا تحصیل کرده ، نیست. پیشنهاد نگارنده در خصوص موضوع تحقیق، این است که پژوهش و تحقیق بر روایات و متون دینی و انطباق دیدگاه ملاصدرا بر آن، موجب تثبیت آرای ایشان می شود.

چکیده (فارسی): تحقیق در قضایای شرطیه یکی از مهمترین مباحث منطقی است.این مباحث از مسائل تاریخی ارسطویی است درباره،قضیه مرکب خبری است.قضیه از آن جهت که اجزای آن قابل حمل بر یکدیگر باشد یا نباشد به دو قسم حملی و شرطی قسمت شده است. در این تحقیق می خواهیم درباره قضیه شرطیه بحث کنیم.در این تحقیق که اساسا به منطق ارسطویی استناد شده است،منظور ما این است که ترکیب قضیه ها را تحلیل کنیم وبه یک نتیجه مهم دست یابیم،هر چند در این باره پیشینیان بحث کرده اندولی بحث ما با مباحث پیشینیان فرق می کند.تحقیق ما اساسا فرق بین قضیه ها و قواعد آنها است.همچنین در اینجا فرق منطق قدیم و منطق جدید را ارائه کردیم. این تحقیق از شش فصل تشکیل شد که عبارت است از:فصل اول درباره تعریف قضیه و تحلیل آن، است.و فصل های بعدی درباره قضیه شرطیه متصله و قضیه شرطیه منفصله و تقسیم شرطیه و احکام عکس در قضایای شرطیه،نقد و ارزیابی تحلیل شرطی به حملی، صدق و کذب در قضایای شرطی و بحث استلزام الممتنع للممتنع و همچنین نظر امام خمینی (ق.س) درباره بیان مناط صدق و کذب در قضایا و ترکیب قیاس از قضایای حملی و شرطی و اقسام آنها. نوآوری در این نوشته ارائه ملاک برای تبدیل قضایای مانعه الجمع و مانعه الخلو موجبه به مانعه الخلو و مانعه الجمع سالبه صادق است که در کتب منطقی تا آنجا که تفحص وتتبع کرده ایم چنین ملاک و ضابطه ای را نیافتیم و در این نوشته برای ساختن قضایای شرطی منفصله مانعه الجمع و مانعه الخلو سلبی بیان کردیم قضیه موجیه مانعه الجمع را به صورت مانعه الخلو کاذب خواهد بود.اگر بصورت سالبه درآرودیم صادق می شود،و قضیه موجیه مانعه الخلو را اگر به صورت قضیه مانعه الجمع بیاوریم کاذب است اگر با ادات سلب همراه کنیم صادق می گردد.و این آسان سازی برای یافتن قضایای مانعه الجمع و مانعه الخلو صادق است که بر خلاف قضایای مانعه الجمع و مانعه الخلو کاذب که صادق بسیار دارند. معمولا مصداق زیادی ندارد و دستیابی به این گونه قضایای سالبه صادق آسان می گردد.

علم جدید که اصطلاحا به علوم پس از قرن هفدهم میلادی و انقلاب علمی، اطلاق می شود یک نظام فکری شناختی است که هرچند امروزه پس از تحولات گسترده اوایل قرن بیستم در فیزیک رفت و آمد نظریه ها و گسترش بررسیهای فلسفی پیرامون آن جایگاه و ارزش معرفتی دستاوردهایش تغییر کرده است اما همچنان به مدد فناوری بر آمده از آن و ارتباط تنگاتنگش با زندگی مردم و نیز گسترش چشمگیر آموزش و پژوهش حول محور این علم یک رکن اساسی هستی شناسی و جهان بینی انسان معاصر محسوب می شود. هدف از این رساله بررسی اجمالی برخی ویژگیهای مهم این رویکرد علمی به طبیعت و به دنبال آن شناسایی نقاط ضعف و محدودیتهای آن به منظور شناخت ارزش و جایگاه معرفتی دستاوردهای آن است. البته باید توجه داشت که علم یک فعالیت انسانی است و نمی توان آن را مستقل از آراء و اقوال دانشمندان و نیز اثرات واقعی و عینی اش بر اندیشه انسانها در نظر گرفت و ما نیز در این رساله از همین علم سخن می گوییم. نقادی مجزای هر یک از ویژگیهای مهم علم جدید یعنی: کمیت گرایی نفی تبیینهای غایی، تجربه گرایی، تحویل گرایی و اکتفاء بشر به دانش تجری که با استفاده از مقایسه های تاریخی و جستجو در آرا و روشهای مهمترین چهره های موثر در تکوین علم جدید استخراج شده اند سبب جلوگیری از کلی گویی و انتساب معضلات غیرواقعی به علم و تکنولوژی جدید می شود علاوه بر آنکه به ما کمک می کند تا تأثیر نظریه ها را در جهان شناسی خود تحدید کنیم. بطور کلی حاصل این بررسی انتقادی شناسایی چند مشکل اساسی است: ارتقای روش متافیزیک و جهان بینی. دخالت مبانی غیر علمی و غیرتجربی در شکل گیری رویکرد علمی نوین. خلط توصیف و تبیین. ادعای واقع نمایی علیرغم وجود محدودیتها. خود بسندگی دانش نوین و اکتفاء بشر به علوم تجربی باعث عدم شکل گیری مباحثات جدی فلسفی پیرامون اهمیت ارزش و اولویتهای ... علوم جدید شده است در حالیکه به نظر می رسد این مباحثات و نیز دخالت دادن مفاهیم و آموزه های دینی برای جهت دهی و مدیریت فرایند پژوهش طبیعی ضروری باشد. در واقع جهان بینی دینی بطور غیرمستقیم می تواند در ساختار دانش طبیعی تغییراتی ایجاد کند. همچنان که جهان بینی مادی تا کنون علم تجربی را در قالب خاص کنونی اش عرضه کرده است

مطالب این پایان نامه در دو بخش آمده است: بخش اول، کلیات: شناخت علم، صفات خداوند، علم باری تعالی؛ بخش دوم، علم واجب در المیزان: مسائل مربوط به علم واجب در تفسیر المیزان نظیر علم حضوری خداوند، علم فعلی خداوند، رابطه علم با جبر و اختیار و...، سمع و بصر در خداوند، حکمت خداوند، صفات متفرع بر علم خداوند.

فرستادگان بزرگی چون نوح(ع)، هود(ع)، صالح(ع)، ابراهیم (ع)، لوط(ع)، شعیب(ع)، موسی(ع)، عیسی(ع) و بالاتر از همه محمد پیامبر خاتم(ص) و همچنینی ائمه معصومین(ع) که ادامه دهندگان رسالت عظیم هدایت می باشند، در طول زندگانی افتخار آمیز خود به منظور دعوت الی الله و سوق دادن انسانها به صفات و رفتارهای نیکو، شیوه های متنوعی را به کار گرفته اند که هر یک در جای خود تأثیربسزایی بر شخصیت و رفتار انسانها بر جای نهاده است. در بخش اول این پژوهش پس از بحث های مقدماتی و تعریف واژه های کلیدی، جدل و انواع آن در لغت و اصطلاح بررسی شده و واژه های دیگری چون مراء و خصومت نیز بیان شده است و در ادامه، مناظره که از جمله شیوه های تبلیغی انبیاء و اولیاء خدا می باشد، در لغت و اصطلاح مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و آداب و آفات این شیوه تبلیغی بیان خواهد شد. بخش دوم به بیان شیوه های مناظرات انبیاء(ع) با توجه به آیات قرآن کریم، اختصاص داردکه در این راستا با توجه به بررسی های انجام شده شیوه های مناظرات 9 نبی در 9 فصل بررسی شده است. در بخش سوم و چهارم این پایان نامه زندگی امام صادق(ع) و حرکت های تبلیغی وی در زمینه های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اخلاقی، بررسی شده است. سپس وضعیت فرهنگی جامعه و مکتب های موجود در آن دوره به همراه عقاید و تفکرات و فعالیت های آنها به طور اجمالی مورد بررسی قرار گرفته است تا روشن شود که امام صادق(ع)توانست پایه گذاری مکتب غنی جعفری را آغاز کند و فقه و کلام و حدیث را با یک حرکت علمی گسترده، پر بار نماید؛ که همه اینها ناشی از جو مناسبی بود که در اثر برخوردهای علمی بین مکاتب مختلف و بحثهای علمی متداول بین مکتب های فرهنگی و بلوغ فکری آن زمان بوجود آمده بود،که تا حدودی هم متأثر از جو سیاسی متزلزل اواخر حکومت بنی امیه و اوایل حکومت بنی عباس بود. در ادامه مخاطبین امام(ع) و نیز شیوه های متفاوت برخورد امام با دسته های گوناگون مخاطبین ذکر شده است و مشخص گردیده که یک مبلغ موفق در این شیوه تبلیغی بایستی با هر یک از گروهای مختلف فکری، فرهنگی و سیاسی، برخورد مناسب با مخاطب را داشته باشد تا نفوذ کلام و تأثیر رفتارش در مخاطب به نحو أحسن انجام پذیرد. بخش پنجم این پایان نامه مربوط به مناظرات امام صادق(ع) و روش های مختلف آن حضرت در این شیوه تبلیغی با ذکر نمو نه هایی از مناظرات اختصاص داده شده است. بخش ششم که بخش پایانی می باشد، به مقایسه بین شیو های انبیاء(ع) و امام صادق(ع) در این شیوه تبلیغی اختصاص دارد. در پایان نیز منابع مورد استفاده این طرح با آدرس کامل هر کدام، و نیز چکیده این رساله به زبان انگلیسی آمده است.

پرسش اصلی این تحقیق چنین است: «ملاک در برهانِ صدیقین چیست؟»پرسش های فرعی تحقیق عبارتند از: ویژگی هایِ برهان صدیقین چیست؟ کدام ویژگی ها ملاک در برهانِ صدیقین شمرده می شوند؟ کدام ویژگی ها مزیّتِ برهان صدیقین به شمار می روند؟ مطالب این تحقیق که پاسخی به پرسش های اصلی و فرعی است، ضمن پنج فصل تدوین شده است: فصل اوّل، کلیّاتِ تحقیق است. فصل دوم بررسیِ راه های بشر در رسیدن به خدا را به عهده دارد. در این فصل، با بحث و بررسی عمده ترین راه های بشر در رسیدن به خدا (البتّه به اجمال و برخی به تفصیل، آن هم بر پایه اهداف تحقیق) مواجه می شویم. در فصل سوم پیشینه و سیر تاریخیِ برهان صدیقین از آغاز تفکّر و تمدّن تا مباحث امروزین بررسی شده است. در فصل چهارم، پنج ویژگی از ویژگی هایِ برهانِ صدیقین از نظر عنصرِ ملاک یا مزیّت بودن بررسی شده که این ویژگی ها عبارتند از: واجب بالذّات از طریق ملاحظه وجود اثبات شود; با انکار مخلوقات،خللی به اثباتِ واجب نرسد و برهان باز هم واجب بالذّات را اثبات کند; سیرِ اثباتِ واجب بالذّات بی نیاز از ابطال دور و تسلسل باشد; در سیرِ اثباتِ واجب بالذّات از اوصافِ حقیقی و واقعی استفاده شود; انکار یا عدم انکارِ عالمِ امکان، هیچ گونه تأثیری در سیرِ اثباتِ واجب بالذّات نداشته باشد و برهان در هر دو صورت، به یک نحو واجب بالذّات را اثبات کند. با مطالعه فصل پنجم درخواهیم یافت که ویژگی های اوّل و دوم، عناصرِ ملاکِ برهان صدیقین را تشکیل میدهند. ویژگی های چهارم و پنجم نیز مزیّتِ های تقریرِ برهان صدیقین هستند و ویژگی سوم، مزیّتی برای هر نوع برهانی خواهد بود و به برهان صدیقین اختصاص *.