جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مطالب این پایان نامه در دو بخش آمده است: بخش اول، کلیات: شناخت علم، صفات خداوند، علم باری تعالی؛ بخش دوم، علم واجب در المیزان: مسائل مربوط به علم واجب در تفسیر المیزان نظیر علم حضوری خداوند، علم فعلی خداوند، رابطه علم با جبر و اختیار و...، سمع و بصر در خداوند، حکمت خداوند، صفات متفرع بر علم خداوند.

بی گمان برهان نظم از مردم پسندترین برهان ها بر وجود خداوند است. این برهان، تاریخی به بلندای عمر آدمی دارد و حتی در اندیشه های فیلسوفان پیش از سقراط نیز به نوعی یافت می شود. با بررس پیشینه این برهان، به نظر می رسد در ماهیت، مقدمات و نتایج این استدلال، اختلاف نظر زیادی وجود دارد. سیر تاریخی برهان نظام در اندیشه های کلامی متفکران غربی نشان می دهد که بین مفاهیمی چون صغایت مندی طبیعت، صغایت مندی افعال الهی، صنظام احسن وجود، صهدایت موجودات (اشیاء) به سمت غایات خویش با مفهوم نظم، تمایز آشکاری وجود ندارد و همین امر موجب تقریرهای مختلفی از برهان نظم گشته است. تقریرهای تمثیلی با استناد بر نمونه های خاص نظم در طبیعت و تقریرهای استقرایی با تکیه بر وجود نظم در جهان به مثابه یک کل بر وجود خداوند استدلال می نمایند. براهین استقرایی در چند دهه اخیر از اصل آنتروپیک در فیزیک نجوم بهره می جویند. این اصل بیان می کند ثوابت بنیادین طبیعت در نسبتی دقیق با یکدیگر منجر به پیدایش حیات هوش مند بر روی کره زمین شده اند. تفاسیر تمثیلی اگر در جهت استدلالی برای اثبات وجد صانع (و نه تأیید یا تقریب به ذهن) به کار روند، حتی به وسیله مدافعان برهان نظم نیز مورد خدشه جدی قرار گرفته اند. تقریرهای استقرایی نیز که وجود ناظمی هوش مند را بهترین و محتمل ترین تبیین می دانند، مفید صیقین منطقی نیستند، اما آیا می توان مانند شهید صدر ادعا نمود که صیقین موضوعی را به ارمغان می آورند؟ در این نوشتار، بر آن شدیم که بعد از بررسی دقیق مبادی تصوری، صغرا، کبرا و نتیجه بهران نظم، به کنکاش درباره برخی مناقشات جدیدی چون تعارض قانون دوم ترمودینامیک (آنتروپی) و نظریه تکامل انواع داروین با برهان نظم بپردازیم و کارآیی حساب احتمالات را در این برهان بررسی و در نهایت رسالت برهان نظم را تعیین کنیم. برهان نظم آیا عهده دار اثبات وجد یا اثبات برخی صفات خداوند است، یا تنها دلیلی اقناعی است که سهم عمده در تعمیق ایمان مؤمنان دارد؟ در حوزه اثبات وجد خدا آیا این برهان یقین آور است یا بهترین و محتمل ترین تبیین بر وجود خدا را ارائه می دهد؟ میزان کارآیی برهان در حوزه اثبات برخی صفات چگونه است/

هدف این پژوهش بررسی خواستگاه مبانی و سیر اندیشه های فلسفی اسلام در دو سده اول هجری است. در راستای این هدف در این مجموعه برآنیم تا با بیان خواستگاه و مبانی اندیشه های فلسفی اسلام از متون مقدس اسلام چون قرآن کریم و سنت شامل قول و تقریر معصومین (ع) اثبات نماییم که این دو سده از تاریخ اندیشه های اسلامی فاقد تاملات عقلانی و فلسفی نبوده، بلکه حکمت های نظری و عملی قرآن کریم و تعالیم فلسفی پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) به عنوان خواستگاه و مبانی اندیشه های اسلامی الهام بخش خردمندان و طالبان حقیقت بوده است. در این پژوهش برای سیر اندیشه های فلسفی و تبیین فراز و نشیب های آن، نخست به بررسی گزاره ها و قضایای که سبقه عقلانی و فلسفی دارند از آثار مکتوب و منقول (زندگی آراء و نظریات) و نیز شخصیت های علمی و فکری به عوامل و رویدادهای تاریخی و سیاسی و فرهنگی که در تدوین و توسعه اندیشه های اسلامی مؤثر بوده اند نیز می پردازیم. بر این اساس پژوهش حاضر با عنایت به یک سیر تاریخی که از نزول قرآن کریم شروع و به اوایل قرن سوم ختم می گردد.

کتابنامه: ص. ۱۴۶ - ‎۱۵۰؛ همچنین بصورت زیرنویس // معرفت به امور زیربنایی اعتقادات اسلامی از مهمترین وظایف یک متدین به دین اسلام می باشد که باید با استدلال به آنها پرداخته و مورد پذیرش او گردد یکی از مسائل، بحث مهم امامت و نبوت می باشد که به عنوان هادیان مردم به سمت حق تعالی نقش می آفرینند. و لحاظ عصمت این هادیان به عنوان اصل جدایی ناپذیر در وظیفه هدایت آنان نقش می کند لذا باید با توجه به مبانی عصمت، خواه آن مبانی برگرفته از عقل باشد و یا نقل - معصومیت آنان را نتیجه گرفت؛ برای پرداختن آن لازم دانستم که ابتدائا به واژه شناسی پرداخته و گفتیم عصمت در لغت به معنای منع و حفاظت و در اصطلاح به معنای امتناع معصوم از گناهان می باشد. این امتناع معصومان از گناهان - که هم گناهان عمدی و هم گناهان سهوی راشامل می شود - با اختیار خودشان از طریق علم به حاضر و ناظر بودن حق تعالی، باور راستین به عقاید وحیانی و قوت عقلانی آنان حاصل گشته است و هیچ جبری دخیل نمی باشد. در این بین باید بین عدالت و حفظ اولیای الهی با عصمت معصومان تفاوت قائل شد و آنها را یکی ندانست. از آنجایی که انسان دارای دو بخش علمی و عملی - آن هم از زمان تولد تا آخر عمر- معصوم می باشند. اما مبانی ای که دلالت بر عصمت دارند هم ادله عقل را شامل می شود و هم ادله نقلی را، یعنی ادله ای که منشاء عقلی دارند مثل قاعده لطف، اصلح بودن عصمت از غیر عصمت، محال بودن جمع بین متابعت و عدم متابعت و وافضلیت معصوم از غیر معصوم دلالت بر عصمت انبیا دارندو و همچنین ادله ای که منشاء نقلی دارند مثل آیه عهد، آیه اتمام حجت قبول شهادت، اولوالامر نیز دلالت بر امتناع معصومان از گناهان دارند. از سوی دیگر ادله عقلی و عرفانی و همچنین ادله نقلی مثل آیه تطهیر و ثقلین دال بر عصمت ائمه و حضرت زهرا علیهم السلام دارند.

علم جدید که اصطلاحا به علوم پس از قرن هفدهم میلادی و انقلاب علمی، اطلاق می شود یک نظام فکری شناختی است که هرچند امروزه پس از تحولات گسترده اوایل قرن بیستم در فیزیک رفت و آمد نظریه ها و گسترش بررسیهای فلسفی پیرامون آن جایگاه و ارزش معرفتی دستاوردهایش تغییر کرده است اما همچنان به مدد فناوری بر آمده از آن و ارتباط تنگاتنگش با زندگی مردم و نیز گسترش چشمگیر آموزش و پژوهش حول محور این علم یک رکن اساسی هستی شناسی و جهان بینی انسان معاصر محسوب می شود. هدف از این رساله بررسی اجمالی برخی ویژگیهای مهم این رویکرد علمی به طبیعت و به دنبال آن شناسایی نقاط ضعف و محدودیتهای آن به منظور شناخت ارزش و جایگاه معرفتی دستاوردهای آن است. البته باید توجه داشت که علم یک فعالیت انسانی است و نمی توان آن را مستقل از آراء و اقوال دانشمندان و نیز اثرات واقعی و عینی اش بر اندیشه انسانها در نظر گرفت و ما نیز در این رساله از همین علم سخن می گوییم. نقادی مجزای هر یک از ویژگیهای مهم علم جدید یعنی: کمیت گرایی نفی تبیینهای غایی، تجربه گرایی، تحویل گرایی و اکتفاء بشر به دانش تجری که با استفاده از مقایسه های تاریخی و جستجو در آرا و روشهای مهمترین چهره های موثر در تکوین علم جدید استخراج شده اند سبب جلوگیری از کلی گویی و انتساب معضلات غیرواقعی به علم و تکنولوژی جدید می شود علاوه بر آنکه به ما کمک می کند تا تأثیر نظریه ها را در جهان شناسی خود تحدید کنیم. بطور کلی حاصل این بررسی انتقادی شناسایی چند مشکل اساسی است: ارتقای روش متافیزیک و جهان بینی. دخالت مبانی غیر علمی و غیرتجربی در شکل گیری رویکرد علمی نوین. خلط توصیف و تبیین. ادعای واقع نمایی علیرغم وجود محدودیتها. خود بسندگی دانش نوین و اکتفاء بشر به علوم تجربی باعث عدم شکل گیری مباحثات جدی فلسفی پیرامون اهمیت ارزش و اولویتهای ... علوم جدید شده است در حالیکه به نظر می رسد این مباحثات و نیز دخالت دادن مفاهیم و آموزه های دینی برای جهت دهی و مدیریت فرایند پژوهش طبیعی ضروری باشد. در واقع جهان بینی دینی بطور غیرمستقیم می تواند در ساختار دانش طبیعی تغییراتی ایجاد کند. همچنان که جهان بینی مادی تا کنون علم تجربی را در قالب خاص کنونی اش عرضه کرده است