جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«عصمت»، عبارت است از مصونیت از گناه و از اشتباه انبیا علیهم السلام - از هر پلیدی پاک، از کفر و شرک و هر اعتقاد فاسدی منزه و از مفاسد اخلاقی مبرا و از ارتکاب گناهان کبیره و صغیره در تمام عمر خویش چه عمداً و چه سهواً معصومند. این نظریه ی غالب در میان شیعیان است. متکلمانی مانند شیخ صدوق، شیخ مفید، سیدمرتضی، علامه حلی، فاضل مقداد، منشاء عصمت را «لطف» می دانند. به نظر آنها هنگامی که انسان مکلف طاعات الهی را به جای آن آورد، آنگاه از سوی خداوند متعال لطفی به او عطا می شود که به واسطه ی آن انگیزه ی گناه و ترک طاعت از بین می رود و این شخص با این که قدرت بر ترک واجب و فعل حرام دارد، ولکن هرگز به آن اقدام نمی کند. به نظر علامه طباطبایی - رحمت الله علیه - منشاء عصمت انبیاء - علیهم السلام - علم راسخ در نفس و ملکه نفسانی است که اثر آن غالبی و دائمی است و برخلاف سایر علوم آدمی تحت تأثیر احساسات قرار نمی گیرد بلکه احساسات تحت تأثیر علم راسخ در نفس قرار می گیرد. عصمت، طبیعت انسان را که همام مختار بودن در افعال ارادی خویش است، تغییر نداده و او را مجبور به عصمت نمی کند. زیرا علم خود یکی از مبادی اختیار است. مجرد قوی شدن علم، تنها اراده قوی می کند ولی انسان را مجبور به اجتناب از گناه نمی کند، بلکه او را وادار می کند تا با اختیار خود از گناه اجتناب کند. در این نوشته موارد یاد شده مورد شرح قرار گرفته شده و علاوه بر آن برخی استدلالهای سیدمرتضی در پاسخگویی به آیات متشابه قرآن، برای اثبات عصمت انبیاء - علیهم السلام - بازنگاری شده است.

بررسی و تبیین عصمت امامان شیعه(ع) از دیدگاه عقل، آیات و روایات است. رسالة حاضر در ضمن شش فصل تنظیم شده است. نویسنده ضمن مفهوم شناسی عصمت از ابعاد و مراتب عصمت سخن گفته و دلایل عصمت را تبیین کرده است وی در زمینه دلایل عقلی عصمت ائمه(ع) می گوید به حکم عقل امامان باید معصوم باشند تا اعتماد مردم را جلب کنند. بدیهی است که قرآن افضل امانات الهی است و باید علم آن نزد کسی باشد که، در ابلاغ آن معصوم باشد و گرنه مردم برای اطاعت از امام دلیلی نمی بینند در عمل هم امام باید معصوم باشد تا مردم به او اعتماد کنند و رفتار و کردارش را رفتار الهی و مورد رضای خدا بدانند. همچنین نویسنده در خصوص عصمت ائمه از دیدگاه وحی، چهار آیة عهد، تطهیر، صادقین و علم الکتاب را اثبات کنندة ابعاد عصمت در تمام عمر ائمه می داند و آیة اولی الامر هم بر تمام ابعاد عصمت دلالت کامل دارد. وی در بررسی روایات به هشت طایفه استدلال کرده است و معتقد است حدیث ثقلین، سفینة نوح، امان (نجوم)، اطاعت و روح القدس بر تمام ابعاد عصمت امامان دلالت دارند و روایات عصمت، تطهیر، عصمت و تطهیر بر عصمت عملی امامان در تمام عمر دلالت می کنند.

کتابنامه: ص. ۱۹۳ - ‎۱۹۸؛ همچنین بصورت زیرنویس // کلی جیمز کلارک فیلسوف غربی معاصر در این کتاب رجوع به عقل تلاش می کند تا ارتباط بین عقل و ایمان را مشخص سازد ارتباطی که از قرن ‎۱۸ میلادی در ذهن روشنفکران قرینه گرا، متزلزل شده و بدین سان بذرهای الحادی را بر نسل امروز پاشیده که یادگار و میراث گذشته است قرینه گرایی، اعتقاد به عقلانیت یک امر، صرفا در پس پرده استدلال است و عقیده به خدا را فاقد گواه یا ادله کافی می داند. در مقابل این تفکر سه رویه وجود دارد: ‎۱- الهیات طبیعی که می کوشد تا عقلانیت باور دینی را از طریق استدلال ثابت کند. ‎۲- ایمان گرایی که در ضمن پذیرش ضرورت وجود قرینه در زمینه عقلانیت باور، به نبود دلیل کافی در اثبات خدا اذعان دارد. ‎۳- معرفت شناسی اصلاح شده که عقلانیت را به گونه ای غیر از استدلال خواهی، تفسیر می کند و بر پایه آرا پلنتینگا استوار است. مولف شقوق اول و دوم را مردود می داند و در طی دو بخش کتاب به اثبات گزینه سوم می پردازد. وی در بخش اول به نقد براهین الهیات طبیعی نشسته و مساله شر را به عنوان قرینه ای علیه خدا، اقامه می کند و در بخش دوم،دلایل خویش را بر پذیرش آراء پلنتینگا و نقدهای وارد بر قرینه گرایی ذکر می کند. و بدین سان تصویر جدیدی از عقلانیت ارائه می دهد. که نیازمند استدلال نیست. ما در این مختصر به ترجمه و نقد بخش اول کتاب به طور خاص و بیان فشرده ای از ترجمه و نقد بخش دوم می پردازیم. آنچه کلارک از کل بحث خود نتیجه می گیرد، پایه بودن باور خداست. او معتقد است که اشخاص، در رویارویی با استدلالها نتیجه ای را می پذیرند که با مبانی آن از قبل پذیرفته شده آنها هماهنگ است. به عبارت دیگر افراد در استدلال بر اثبات یا رد یک گزینه، بی طرفانه قضاوت نکرده و سعی در قبولاندن آن می کنند. بدین ترتیب برهان نسبی بوده و به اشخاص و پیش فرض آنها بتگی دارد کلارک در تایید نظر خود به هبراهینی استناد می کند که از مشهورترین براهین بوده و همچنان موافقان و مخالفانی دارد. وی این را دلیلی بر عدم قدرت برهان در اقناع همگان می داند. ما در این رساله درصدد بی نیاز نبودن باور خدا از استدلال و بیهوده نبودن آن بوده ایم و کوشیده ایم تا ثابت کنیم براهینی که کلارک به ذکر اشکالات آن می پردازد صرفا ناشی از نارسایی مفاهیم فلسفی غرب بوده و این مساله ایرادی به قدرت برهان در ارائه یک نتیجه یقینی وارد نمی کند. در نتیجه، استدلال بر وجود خدا نیز هیچ اشکالی ندارد و پایه بودن باور خدا آن گونه که کلارک معتقد است پذیرفتنی نیست. در قبال مساله شر نیز راه حلهایی ارائه می شود که نشان دهنده سازگاری وجود خدا با بحث شر است. مولف در پاسخ گویی به این مشکل از دفاعیه مبتنی بر اختیار پلنتیگا دفاع می کند لیکن با بررسی های انجام شده در این موضوع نارسایی دفاعیه پلنتینگا نیز روشن می شود. که کلارک از آن غفلت کرده است. آنچه ذکر شد تلاشی است که تحت عنوان مقدمه مترجم ارائه می شود و ادامه رساله،ترجمه صرف بخش اول کتاب بوده و در راستای امانت داری سعی در ارائه متنی سلیس و متناسب با توان مترجم، ضمن حفظ معنا و منظور مولف در نگارش متن بوده است. از آنجا که این کار، اولین قدم در مسیر ترجمه محقق و کارهای آغازین می باشد، حتما از کاستی هایی نیز برخوردار بوده است.

موضوعی که در این رساله به آن پرداخته شده است، توضیح پیرامون امر تسبیح است که از طریق استناد به آیات قرآن کریم و نیز بهره گیری از روایات اهل بیت(ع) بررسی شده است. تسبیح در لغت به معنی منزه داشتن حق جلا و علا از نقائص و عیوب و منزه دانستن و مبرا داشتن خدا از هر نقصی است که معنای اصطلاحی این واژه نیز به همان معنای لغوی آن استعمال شده است، تسبیح به معنی گفتن سبحان الله نیز می باشد. هدف از نگارش این تحقیق، تبیین و روشن شدن حقیقت تسبیح و تذکر به این امر فطری ( امر تسبیح) در انسانها است. با این بیان که این امر فقط مختص انسانها نیست و تمامی سیطره ی هستی این کار را انجام می دهند، می باشد و نیز تا حدودی پاسخ به سؤالات گوناگونی که پیرامون این امر وجود دارد و بیان زیبایی ها و آثار این تسبیح. این پژوهش، سعی در تبیین حقیقت امر تسبیح و تفاوت آن با سایر امور عبادی از جمله ی حمد دارد، سپس بیان اینکه ملائکه، انسان، حیوان، نباتات و جمادات ( که می توان به کوه ها، سایه، رعد، آسمان و زمین اشاره کرد) همگی تسبیح الهی را می گویند، می کند و هم چنین بیان اینکه رکوع و سجود و قنوت از مصادیق بارز تسبیح می باشند و نیز امر تسبیح به تبع انجام آن، آثار و نتایج مفیدی نیز برای انسان خواهد داشت که از آنها در زندگی بهره خواهد گرفت. در راستای این تحقیق مسائل یاد شده ی در آن از منابع دینی استفاده شده که این امر از طریق روش کتابخانه ای صورت گرفته است. واژگان کلیدی: تسبیح، عالم، هستی.

صدرالمتألهین یکی از بزرگترین فلاسفه اسلامی است که فلسفه را با عرفان عجین نموده است. پژوهش حاضر با عنوان حقیقت محمدیه صلی الله علیه و آله شاهدی بر رویکردفلسفی و عرفانی صدرالمتألهین بر مهمترین اصل عرفانی است . حقیقت محمدیه صلی الله علیه و آله- اولین تجلی و اولین تعین ذات احدی است. او ظهور مقام غیب الغیبی است، که به لحاظ مقام جمع الجمعی جمیع تعی نات را شامل می شود. او مظهر و صورت اسم اعظم الهی است. الله اسم اعظم، مجمع جمیع اسماء و صفات و کمالات است، چون اسم از حیث ذات و مرتبه بر تمام اسماءبرتری و تقد م دارد، بالضروره مظهر آن نیز بر تمام مظاهر و مراتب هستی برتری و تقد م دارد وبدین جهت حقیقت محمدیه صلی الله علیه و آله او ل صادر از باری تعالی است، چرا که صادربلاواسطه باید اتم مناسبتها را با مصدر خود داشته باشد و از میان موجودات تنها حقیقت محمدیه صل الله علیه و آله دارای چنین ویژگی است، نه آن گونه که حکماء می گویند عقل او ل، بلکه عقل اول، اولین ظهور حقیقت محمدیه صلی الله علیه و آله است. حقیقت محمدیه صلی الله علیه و آله دارای جمیع مقامات است و به حسب مدارج علمی و عینی در هر مقامی اسم و شأن خاص دارد.از مهمترین آنها نفس رحمانی، حق مخلوق به، عماء، قرآن، حقیقةالحقائق و باء... است، ام ا ازویژگی ها و آثار حقیقت محمد ه صلی الله علیه و آله خلافت و ولایت الهی است، مقام اعلای خافت کلیه و خلافت کبری و ولایت کل ه و ولایت مطلقه الهی ه از اوصاف و نعوت حقیقت محمد ه صلی الله علیه و آله است که در وجود محمدی صلی الله علیه و آله پدیار گشته است. زیراحضرت محمد صلی الله علیه و آله صورت اجمالی و ظاهر حقیقت محمد ه صلی الله علیه و آله تلقی می شود. در مجموع مباحث رساله در چهار فصل تنظیم شده است: فصل او ل: کلی ات: در این فصل واژه حقیت، حقیقت محمد ه صلی الله علیه و آله و مترادفات آن از منظر فلاسفه و عرفاء وصادر نخستین در ادیان مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است. پس از تعریف ظهور و تجل وآثار آن، به مراتب ظهور و جایگاه حقیقت محمد ه صلی الله علیه و آله در فصل دوم پرداخته شده است. فصل سوم به اثبات صادر نخستین و مصداق آن از منظر اختصاص دارد و در فصل آخر به آثار و ویژگیهای حقیقت محمد ه صلی الله علیه و آله اختصاص دارد.

چکیده (فارسی): هایدگر هستی را بنیادی ترین موضوع تفکر دانست، و در طول مسیر اندیشه اش به همین تفکر بنیادین وفادار ماند. فلسفة هایدگر فلسفه ای است دربارة افق پرسش از هستی. مجموعه آثار او فقط این نکته را نشان می دهند که چگونه هایدگر از زوایای مختلف به هستی توجه کرده است. رسوخ او در پی گیری این راه حتی سخت ترین مخالفانش را به تحسین واداشته است. او سعی می کند تا تمام مسائل و مفاهیم را در پرتو آن مسألة بنیادین ببیند: زمان، دازاین، تاریخ، فلسفه، علم، تکنولوژی، شعر، زبان، و…. (چکیدة این رساله این است (:بی شک، «تفکر» نیز از این قاعده مستثنی نبود.

پژوهش شامل موارد ذیل است : تاریخ علم اخلاق ، تاریخ اخلاق در جهان اسلام ، آثار علمی اخلاق ، تکامل اخلاقی در آینه مکاتب و اندیشه ها، آراآ مکاتب شرقی ، تکامل اخلاقی در مکاتب غربی ، تکامل اخلاقی در اندیشه متفکران اسلامی ، تکامل اخلاقی در آئینه قرآن و حدیث ، علم و تفکر، دستاوردهای علم در نگاه قرآن ، انحطاط اخلاقی در آینه قرآن و حدیث

نقد و تحلیل شبهات مستشرقان پیرامون تناسب آیات است. پژوهش حاضر در دو بخش و هشت فصل تدوین شده است. نویسنده ضمن ارائه تقسیم بندی دیدگاه های مختلف در مورد تناسب آیات، به تحلیل هر یک از اقسام تناسب پرداخته و وجوه تناسب را نیز یادآور شده است. وی مجموع دیدگاه های مختلف را در دو دستة موافقان و مخالفان تناسب آیات قرار داده و با ارائه ادلة موافقان و نقد دلایل مخالفات ثابت می کند که تمام آیات قرآن از تناسب کامل برخوردارند و دربارة ادله و شبهات مخالفان چنین نتیجه گرفته که بیشتر مخالفت ها به علت عدم قدرت در یافتن ارتباط بین آیات قرآن بوده است. نویسنده در ادامه به بررسی برخی از شبهات مستشرقان از قبیل ساختگی بودن قرآن به دست پیامبر(ص)، گسیختگی و پراکندگی در عبارات قرآن و تکرارهای فراوان و ملال آور در قرآن، پرداخته و پاسخ داده است. در پایان نیز مصادیق آیاتی که از سوی مستشرقان و مخالفان، عدم تناسب آن ها ادعا شده است، مورد تحلیل و بررسی قرار داده است.

هدف از نگارش این رساله، بررسی ارتباط علم و دین در حوزة زیست شناسی جدید از نگاه فلسفة دین و به ویژه نظرات پرفسور پلانتینگا و باربور می باشد. این مسأله از جمله مسائل کلامی جدید است که بعد از قرون وسطی با پیدایش علم جدید در غرب بوجود آمده و در دامان الهیات مسیحی توسعه یافته است. چهار نظریه در زمینة ارتباط علم و دین مطرح است تعارض، استقلال گفتگو و یکپارچگی، در قرن نوزدهم با ظهور نظریه تکامل و داروینیسم نظریة تعارض به اوج شکوفایی خود رسید به طوری که قرن نوزدهم، قرن صجنگ میان علم و دین نامیده شد. اما کم کم دانشمندان و متکلمان به نظریة استقلال علم و دین روی آوردند، و در آستانة قرن بیست و یکم شاهد رویکرد نوین به دین و معنویات هستیم. امروزه علوم زیستی پرسشهای بنیادینی راجع به ماهیت زندگی، ذهن و نگرش ما نسبت به انسان، پیش کشیده است. بنابراین بررسی ملزومات الهیاتی نظریه های جدید زیست شناسی دارای اهمیت اساسی می باشد. در دو فصل اول بعد ازطرح مساله، چیستی علم و چیستی دین از نگاه فلسفه علم و فلسفه دین و سپس سیر تاریخی رابطة علم و دین، در مغرب زمین مورد بررسی قرار می گیرد. در فصل دوم با توضیح مفصل دیدگاههای کلی در باب رابطة علم و دین در دنیای معاصر تصویر روشنی از این بحث ارائه می گردد. در فصل سوم نظرات پلانتینگا و در فصل چهارم نظرات باربور را مطرح می کنیم.پلانتینگا صعلم آگوستینی و باربور صالهیات طبیعت را پیشنهاد می کنند. پلانتینگا تکامل را قبول ندارد اما معتقد است نظریه تکامل الحادی نیست. به نظر او هر چند طبیعت گرایی مستلزم تکامل است اما پذیرش تکامل و طبیعت گرایی خود متناقض بوده و غیر عقلانی است. باربور از کاربرد مقولات فلسفی در الهیات دفاع کرده و فلسفه پویش را برای بیان پیام دیانت پیشنهاد می کند. اوتکامل را پذیرفته و طبیعت را همچون یک روند پویا ارزیابی می کند. در این رساله به نظرات باربور در بارة بنیاد فیزیکی حیات و ذهن نیز خواهیم پرداخت. خلاصه، جمع بندی و نتیجه گیری در فصل پنجم آمده است. بعد از مقایسة اراء پلانتینگا و باربور، می گوییم که هر دو معتقدندنظریه تکامل الحادی نیست و سپس به نظرات متکلمان مسلمان دربارة تکامل اشاره می کنیم.

به عقیده نگارنده، پاسخ تمامی سوالاتی چون آیا خدای مجرد از ماده وجود دارد؟ آیا انسان دارای اختیار هست یا خیر؟ و آیا جهان پس از مرگ هم هست یا نه؟ را می توان با شناخت و کاویدن ابعاد وجودی انسان به دست آورد اساسا خداشناسی و پیامبرشناسی متکی و منوط به انسان شناسی (Anthropology) است اگر انسان بطور همه جانبه خصوصا جنبه روحی و روانی و عقلی کاویده شود، خواه و ناخواه در او امیالی و گرایشهایی و حالاتی دیده می شود که نمی توان آن را به جهان کور مادی ارجاع داد. دلیلش هم این است که هیچ فیزیکدان و شیمی دانی از وجود حالت خشم و عطوفت و عشق و زیبایی دوستی در قفلان ماده یا عنصر مادی خبر نداده است و این خود نشانگر این است که کانونی برای ارجاع این گونه حالات معنوی و مجحرد باید باشد چرا که مبدا این حالات بایستی خود دارای این حالات باشد و جهان مادی فاقد چنین کیفیاتی است و نکته دوم این که هدف از بیان تجربه دینی و ویژگیهای آن اثبات منطقی جهان ماوراء طبیعی نیست بلکه تنبه انسان معاصر درگیر با شک و تردید، به عالمی ماورای جهان حسی است و احتمال این که شاید عالمی در بطن و عمق این جهان حسی وجود داشته باشد، چنانچه نشانه های آن را در خودمان می یابیم. هدف از بحث تجربه دینی، اثبات منطقی وجود خدا و جهان ماوراء طبیعی نیست، بلکه تشویق انسان به همراهی با ذات بی نهایت خواه اوست، ذاتی که در خود تمایل و گرایشی به متعلق تجارب عرفانی و دینی می یابد، ولو به این معترف با واقف نباشد.