الاحسان فی تقریب صحیح ابن حبّان - المجلد 1 (طبع دارالتاصیل) | کتابخانه مجازی الفبا

ابن حبّان؛ الأمیر علاء الدین بن بلبان الفارسی

عربی

متن

ر:پایگاه موقت

آدرس دوره: https://archive.org/details/FP151373
المجلد 1 من 9 مجلدات

608 صفحه

به گفته یاقوت، ابن حبان در شناخت متون و اساتید، عالمی بنام بود و احادیث‌ را از متن دانش‌ها چنان بیرون می‌کشید که دیگران از آن‌ فرو‌ می‌ماندند‌، هر کس در تصانیف‌اش به دیده انصاف بنگرد او را دریایی از دانش می‌یابد، آثار گرانبارش دستمایه ‌‌اصحاب‌ حدیث شد. آرا و برداشت‌ها درباره آثار و شخصیت علمی او گونه‌گون و متضاد است‌. شمار‌ ناقدانی‌ که او را ثقه و حافظی امین دانسته‌اند بیش از کسانی است که او را دروغزن‌ و روایاتش را سست معرفی کرده‌اند. صاحب‌نظران کتاب صحیح او را اصح از سنن‌ ابن ماجه دانسته‌اند‏. ابن حبان روایت کتاب را به‌صورت مسند آورده و برای راویان و روایات آن‌ها شروط پنج‌گانه‌ای قائل بوده که این شروط عبارت‌اند از: عدالت راوی، امانت‌داری در حدیث، تعقل نسبت به مرویات، دانش در شناخت روایات محال و غیرممکن و سلامت خبر او از تدلیس‏. ازآنجاکه استفاده از صحیح ابن حبان با دشواری‌هایی برای دانشمندان همراه بوده است و حتی پیدا کردن روایت موردنظر حدیث در شرایط معمولی در آن ممکن نیست، برخی از متأخران روایت کتاب او را بر مبنای ابواب فقهی مرتب ساختند که از جمله می‌توان به علاءالدین علی بن بلبان فارسی اشاره کرد. وی کتاب صحیح ابن حبان را بر پایه ابواب فقهی مرتب ساخت و نام آن را «الإحسان في تقريب صحيح ابن حبان» گذاشت و هیثمی نیز روایات زائد بر احادیث صحیحین را از صیحیح ابن حبان جدا کرده و در قالب کتابی به نام موارد الظمأن الی زوائد ابن حبان تألیف کرد. ارزیابی‌های ناهمگونی در‌باره «ابن حبان بستی»، حدیث‌پژوه نامبردار قرن چهارم وجود دارد. وی در‌ نگاشته‌های خویش در‌ ارتباط‌ با عترت(ع)، نسبت به دیگران از مکتب خلافت، اخبار بیشتری آورده و از این رهگذر در برخی منابع، شیعه خوانده شده است. درعین‌حال در جرح‌وتعدیل عترت(ع) دچار تناقض گشته‌ و اعتبار روایات برخی امامان(ع) را دستخوش تردید قرار داده است؛ وی گاهی امام رضا(ع) را ستوده و از تجربه موفق خود در زیارت قبرش(ع) گفته و گاه، گرفتار خطا، پندار و راوی اخباری شگفت‌ شمرده‌ است. او همچنین برخی روایات و راویان امام رضا(ع) خاصه «اباصلت» را تضعیف کرده است. ابوحاتم نسبت به‌ اهل‌بیت(ع) از خود‌ تمایل‌ نسبی بیشتری نشان داد، در‌ هنگام‌ معرفی صحابه بلافاصله پس از خلفا به ذکر اخبار فضل فرزندان پیامبر(ص) و اهل‌ کساء‌(ع) اقدام‌ نمود‌ که ظاهراً این‌ رفتارش‌ را وامدار استادش ابن خزیمه بود و برای شاگردش حاکم نیشابوری به ارث گذاشت. او احادیث فضل‌ بیشتری‌، چون حدیث غدیر را درباره عترت‌(ع) صحیح‌ شمرد. وی به بعضی راویان چون حارث‌ اعور‌، عامر‌ بن‌ واثله‌ که معروف به‌ تشیع‌‌اند و از سوی اصحاب صحاح ترک شده‌اند احتجاج کرد. شاید همین امور و نگارش کتاب درباره ‌ اهل‌بیت‌(ع) سبب شد که ابن شهرآشوب او را‌ شیعه‌ بداند‌. بستی حدیث معروف‌ «من‌ مات‌ و لیس له إمام مات میتة جاهلیة»‏ که از روایات کتاب حاضر می‌باشد را صحیح دانسته است. بی‌گمان این حدیث وجود امامی جامع‌الشرایط را در هر دوره ثابت‌ می‌‌کند‌ تا مانع از مرگ جاهلی مردم دورانش شود و وقتی بستی امامان علیهم‌السلام را تخطئه کند‌ از‌ معرفی مصداقی معقول برای این حدیث عاجز خواهد بود‏. تناقض دیگر‌ رفتار‌ بستی‌ با حدیث معرفی اهل‌بیت(ع) و این‌که دشمن آنان در آتش و یا منافق و دوست‌ آنان‌ مؤمن است، ارتباط دارد. او می‌نویسد: پیامبر(ص) فرمود: «و الذی نفسی بیده لا یبغضنا اهل‌ البیت‌ رجل‌ الا ادخله الله النار».‏ و از زبان علی(ع) می‌آورد: «والذی فلق الحبة و ذرأ النسمة إنه لعهد‌ النبی‌ الأمی(ص) إلی أنه لا یحبنی إلا مؤمن و لا یبغضنی إلا منافق»‏. این احادیث شواهدی بر نادرستی موضع ابن حبان درباره امثال اباصلت می‌باشند که‌ وی‌ به‌‌طور خاص آنان را تخطئه کرده است. همان‌گونه که از ظاهر‌ روایات‌ فوق برمی‌آید و با توجه به دوستی اباصلت نسبت به اهل‌بیت(ع) نمی‌توان پذیرفت‌ که‌ وی و امثال او غیرمؤمن و اهل دروغ بوده، دروغی را به ایشان‌ نسبت‌ داده باشند.

کتاب , آثار مرجع , کتابخانه عمومی

Mods Doblin core Marc xml MarcIran xml