الإبانة عن شريعة الفرقة الناجية و مجانبة الفرق المذمومة: کتاب الایمان (طبع الرایة) [جزءان فی مجلد واحد] | کتابخانه مجازی الفبا

ابوعبدالله عبيدالله بن محمد بن بطة العكبری الحنبلی؛ تحقیق الدراسه: رضا بن نعسان نعطی

عربی

متن

الف:پایگاه کتب

آدرس دوره 9 جلدی: https://waqfeya.net/book.php?bid=7168
و: https://archive.org/details/waq110472
کتاب الإبانة، یا «الإبانة الكبری» دارای 9 جلد است که جلد اول و دوم آن به موضوع ایمان اختصاص دارد(کتاب حاضر).
مجلدان فی ملف واحد

943 ص.

ابن بطه در مباحث کلامى صرفاً به کتاب و سنت، چنان‌که روش اسلاف وی بوده، تکیه دارد و تفکر حنبلى را با تعصب شدید طرح می‌کند و در فصل اول کتاب «ابانه»، لبه تیز حملات خود را متوجه مخالفین به‌خصوص شیعه نموده است، حتى فصل دوم این کتاب که با هدف تبیین معتقدات تألیف شده است، جنبه جدلى دارد و به‌طور کلی با توجه به همین خصیصه در کلام ابن بطه، درک بهتر آن مستلزم مقایسه کتاب «ابانه» او با آثار مخالفین معاصرش، مانند استغاثه ابوالقاسم کوفى امامى، خواهد بود. ابن بطه یکى از شخصیت‌های برجسته جنبشى است که در سده 4ق/10م، پدید آمد و هدف آن دفاع از ابوبکر، عمر، عثمان و نیز معاویه و کلاً آن دسته از اصحاب پیامبر(ص) بوده که مورد بی‌مهری شیعیان بوده‌اند؛ مثلاً وی از نخستین کسانى است که معاویه را با لقب خال‌المؤمنین یاد کرده است. شگفت اینکه او حتى مردم را از تحقیق در وقایعى نظیر دو جنگ جمل و صفین نهى کرده است. ابن بطه به‌رغم نقل و نقد عقاید مخالفان، در زمینه آرای فرق مختلف اسلامى چندان مطلع نبوده است؛ مثلاً از قول معتزله می‌گوید که مرتکب صغیره کافر است؛ حال‌آنکه معتزله حتى مرتکب کبیره را هم «کافر» نمی‌دانند، بلکه چنین کسى به اعتقاد آنان «فاسق» است. به‌طور کلی ابن بطه فرق اسلامى را به‌صورتى آشفته ذکر کرده؛ چنان‌که برخى از مشاهیر معتزله، چون: ابوبکر اصم، ابن ابى‌دؤاد را در عداد جهمیه ذکر کرده و هشام فوطى و فضیل رقاشى را در عداد شیعه آورده است. در سده 4ق/10م، بر اثر بروز برخى وقایع تاریخى، مانند تأسیس خلافت فاطمى در مصر و فعال شدن داعیان اسماعیلى، مانند ابوحاتم رازی صاحب کتاب «أعلام النبوة» در شرق و قدرت یافتن شرفای بغداد همچون شریف ابواحمد موسوی که از سوی خلیفه عباسى به نقابت طالبیان بغداد منصوب شده بود و از همه مهم‌تر ورود آل‌بویه به بغداد و ضعف عمومى خلافت عباسى، قدرت مذهب شیعه رو به فزونی نهاد و رقیب عمده مذهب حنبلى شد که متعاقب آن برخوردهایى که گاهى خشونت‌آمیز بود، بین پیروان این دو مذهب رخ داد و حتى برخى از متفکران حنبلى، همچون مروزی و بربهاری نقش مؤثری در این برخوردها داشته‌اند. در چنین احوالى بود که ابن بطه نیز با مخالفان مذهبى خود به مقابله تند برخاست و حتى بسیاری از آنان را تکفیر کرد و مهدور الدم دانست. احتمالاً به همین جهت بوده که وی از طرف حکومت بغداد که عوامل آل‌بویه در آن نفوذ زیادی داشتند، تحت تعقیب قرار گرفت و این امر سبب شد که ابن بطه از بغداد خارج شود و در عکبرا انزوا گزیند. وی ضمن اینکه به‌عنوان یک اصل، اطاعت از حاکم را می‌پذیرد و حتى قائل به یک‌ رشته اختیارات برای حاکم می‌شود، درعین‌حال در مسئله رابطه بین حاکم و رعیت نمی‌تواند یک راه ‌حل عملى ارائه کند. وی گاه برخى از اعمال حکام را مورد نکوهش قرار می‌دهد، از قبیل مخالفت با شکنجه زندانیان برای گرفتن اعتراف. او دانشمندان اهل سنت را به جهت سکوت آنان در برابر برخى بدعت‌ها سرزنش کرده است. ابن بطه نه‌تنها از بدعت‌های مذهبى، بلکه از بى‌بندوباری‌های اجتماعى و رواج خرافات در میان مردم سخت آزرده‌خاطر بود و اساساً کتاب «ابانه» را به سبب مشاهده انواع مختلف بدعت‌ها در جامعه تألیف کرده است.

کتاب

Mods Doblin core Marc xml MarcIran xml