توضیح حدیث «نحن اسماء الله» | کتابخانه مجازی الفبا

درباره حدیث « نحن اسماء الله .... » توضیح دهید

کارشناس بحث: استاد میقات

با سلام و درود خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: «وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏ فَادْعُوهُ بِها» و براى خدا، نام هاى نيک است؛ خدا را به آن (نام ها) بخوانيد!(اعراف: 7/ 180) بیان تفسیری منظور از «اسماء حسنى» صفات مختلف پروردگار است كه همگى نيک و همگى حُسنى است؛ مى‏ دانيم خدا عالم است، قادر است، رازق است، عادل است، جواد است، كريم است و رحيم است، و هم چنين داراى صفات نيک فراوان ديگرى از اين قبيل مى ‏باشد. منظور از خواندن خدا به اين نام ها تنها اين نيست كه اين الفاظ را بر زبان جارى كنيم و مثلا بگویيم يا عالم، يا قادر، يا ارحم الراحمين؛ بلكه در واقع اين است كه اين صفات را در وجود خودمان به مقدار امكان پياده كنيم، پرتوى از علم و دانش او، شعاعى از قدرت و توانايى او، و گوشه‏ اى از رحمت واسعه‏ اش در ما و جامعه ما پياده شود، و به تعبير ديگر متصف به اوصاف او و متخلق به اخلاقش گرديم.(تفسیر نمونه، ج 7، ص 23) تعداد اسماء حُسنی «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله): «إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى تِسْعَةً وَ تِسْعِينَ‏ اسْماً مِائَةً إِلَّا وَاحِداً مَنْ أَحْصَاهَا دَخَلَ الْجَنَّةَ وَ هِي‏...» رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند: برای خداوند تبارک و تعالی، نود و نُه (99) نام هست، هر کسی آن ها را بشمارد، داخل بهشت می شود؛ آن ها عبارتند از... .(صدوق، توحید، ص 194، ح 8 ) نکته: شکی نيست كه صفات خدا قابل احصاء و شماره نيست زيرا كمالات او نامتناهى است و براى هر كمالى از كمالات او اسم و صفتى مى‏ توان انتخاب كرد. ولى چنان كه از احاديث استفاده مى ‏شود، از ميان صفات او بعضى داراى اهميت بيشترى مى ‏باشد، و شايد «اسماء حسنى» كه در آيه بالا آمده است، اشاره به همين گروه ممتازتر است.(تفسیر نمونه، ج 7، ص 25)

روایتی دیگر:
«عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام)‏ فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ" وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏ فَادْعُوهُ بِها" قَالَ نَحْنُ‏ وَ اللَّهِ‏ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى‏ الَّتِي لَا يَقْبَلُ اللَّهُ مِنَ الْعِبَادِ عَمَلًا إِلَّا بِمَعْرِفَتِنَا»
امام صادق (علیه السلام) در تفسیر آیه «وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏ فَادْعُوهُ بِها» (برای خداوند نام های نیک است، پس خدا را با آن ها بخوانید) فرمودند: قسم به خدا، ما آن نام های نیکی هستیم؛ خداوند از بندگانش عملی را قبول نمی کند مگر با معرفت ما.(الکافی، ج 1، ص 143، ح 4)
علامه طباطبایی(ره) در ذیل این روایت می گوید: انبياء و اوصياء (علیهم السلام) اسماء خدا خواهند بود چون دلالت بر خدا مى‏ كنند و وسائطى هستند بين او و بين خلقش، و چون آن حضرات در عبوديت به پايه‏ اى هستند كه جز خدا چيز ديگرى ندارند، پس نشان دهنده اسماء خدا و صفات او هم ايشانند.(ترجمه تفسیر المیزان، ج 8، ص 478)
بنابر این:
این که در روایات داریم که ائمه (علیهم السلام)، اسماء حُسنی الهی هستند، بیان مصداقی تمام و کامل است، زیرا آن ها مصداق بارز و تام ظهور و تجلی صفات و اسماء الهی هستند.
به بیان دیگر، آن حضرات به طور تمام و کمال، توانسته اند صفات و اسمای الهی را ظهور و بروز داده و الگویی کامل برای سایر انسان ها هستند.
به بیان سوم، از طریق شناخت ائمه معصومین (علیهم السلام) می توان به شناخت الهی رسید زیرا آن ها صفات و اسمای الهی را در خود، پیاده کرده و الگویی تام و تمام برای معرفی صفات و اسمای الهی هستند.
به بیان چهارم، اگر ما انسان ها به دلیل ناقص و محدود بودن درک و فهم مان، نمی توانیم به حقیقت صفات و اسمای الهی پی ببریم، لااقل بایستی نسبت به ائمه معصومین (علیهم السلام) ـ که نماد انسان کامل هستند و صفات و اسمای الهی در آن ها متجلی و ظهور پیدا کرده است ـ معرفت و شناخت پیدا کنیم و از این طریق به معرفت الهی برسیم.
جمع بندی:
پرسش:
در باره حدیث «نحن اسماء الله...» توضیح دهید.
پاسخ:
خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید:
«وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏ فَادْعُوهُ بِها»؛ و براى خدا، نام هاى نيک است؛ خدا را به آن (نام ها) بخوانيد!(1)
بیان تفسیری:
منظور از «اسماء حسنى» صفات مختلف پروردگار است كه همگى نيک و همگى حُسنى است؛ مى‏ دانيم خدا عالم است، قادر است، رازق است، عادل است، جواد است، كريم است و رحيم است، و هم چنين داراى صفات نيک فراوان ديگرى از اين قبيل مى ‏باشد.
منظور از خواندن خدا به اين نام ها تنها اين نيست كه اين الفاظ را بر زبان جارى كنيم و مثلا بگویيم يا عالم، يا قادر، يا ارحم الراحمين؛ بلكه در واقع اين است كه اين صفات را در وجود خودمان به مقدار امكان پياده كنيم، پرتوى از علم و دانش او، شعاعى از قدرت و توانايى او، و گوشه‏ اى از رحمت واسعه‏ اش در ما و جامعه ما پياده شود، و به تعبير ديگر متصف به اوصاف او و متخلق به اخلاقش گرديم.(2)
تعداد اسماء حُسنی:
«قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله): «إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى تِسْعَةً وَ تِسْعِينَ‏ اسْماً مِائَةً إِلَّا وَاحِداً مَنْ أَحْصَاهَا دَخَلَ الْجَنَّةَ وَ هِي‏...»؛ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند: برای خداوند تبارک و تعالی، نود و نُه (99) نام هست، هر کسی آن ها را بشمارد، داخل بهشت می شود؛ آن ها عبارتند از... .(3)
نکته:
شکی نيست كه صفات خدا قابل احصاء و شماره نيست زيرا كمالات او نامتناهى است و براى هر كمالى از كمالات او اسم و صفتى مى‏ توان انتخاب كرد. ولى چنان كه از احاديث استفاده مى ‏شود، از ميان صفات او بعضى داراى اهميت بيشترى مى ‏باشد، و شايد «اسماء حسنى» كه در آيه بالا آمده است، اشاره به همين گروه ممتازتر است.(4)
روایتی دیگر:
«عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام)‏ فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ" وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏ فَادْعُوهُ بِها" قَالَ نَحْنُ‏ وَ اللَّهِ‏ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى‏ الَّتِي لَا يَقْبَلُ اللَّهُ مِنَ الْعِبَادِ عَمَلًا إِلَّا بِمَعْرِفَتِنَا»؛ امام صادق (علیه السلام) در تفسیر آیه «وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏ فَادْعُوهُ بِها» (برای خداوند نام های نیک است، پس خدا را با آن ها بخوانید) فرمودند: قسم به خدا، ما آن نام های نیکی هستیم؛ خداوند از بندگانش عملی را قبول نمی کند مگر با معرفت ما.(5)
علامه طباطبایی(ره) در ذیل این روایت می گوید: انبياء و اوصياء (علیهم السلام) اسماء خدا خواهند بود چون دلالت بر خدا مى‏ كنند و وسائطى هستند بين او و بين خلقش، و چون آن حضرات در عبوديت به پايه‏ اى هستند كه جز خدا چيز ديگرى ندارند، پس نشان دهنده اسماء خدا و صفات او هم ايشانند.(6)
بنابر این:
این که در روایات داریم که ائمه (علیهم السلام)، اسماء حُسنی الهی هستند، بیان مصداقی تمام و کامل است، زیرا آن ها مصداق بارز و تام ظهور و تجلی صفات و اسماء الهی هستند.
به بیان دیگر، آن حضرات به طور تمام و کمال، توانسته اند صفات و اسمای الهی را ظهور و بروز داده و الگویی کامل برای سایر انسان ها هستند.
به بیان سوم، از طریق شناخت ائمه معصومین (علیهم السلام) می توان به شناخت الهی رسید زیرا آن ها صفات و اسمای الهی را در خود، پیاده کرده و الگویی تام و تمام برای معرفی صفات و اسمای الهی هستند.
به بیان چهارم، اگر ما انسان ها به دلیل ناقص و محدود بودن درک و فهم مان، نمی توانیم به حقیقت صفات و اسمای الهی پی ببریم، لااقل بایستی نسبت به ائمه معصومین (علیهم السلام) ـ که نماد انسان کامل هستند و صفات و اسمای الهی در آن ها متجلی و ظهور پیدا کرده است ـ معرفت و شناخت پیدا کنیم و از این طریق به معرفت الهی برسیم.

از دین بپرس