فضيلت و اعمال ماه ذيحجه | کتابخانه مجازی الفبا

بسم الله الرّحمن الرّحيم
ماه ذيحجّه الحرام ؛ { اهمّيت / فضيلت . آداب و اعمال . وقايع }
اهمّيت / فضيلت :
دهه ي اوّل آن ايّامش، ايّام معلومات است كه در قرآن مجيد ذكر آن شده است‏ . و در نهايت فضيلت و بركت است و از رسول خدا صلّى الله عليه و آله مروى است كه : عمل خير و عبادت در هيچ ايّامى نزد حق تعالى محبوب تر از اين دهه نيست ( مفاتيح الجنان . فصل ششم . در اعمال ماه ذي الحجّه ) .
...............................................................................
آداب و اعمال :
آداب و اعمال مشترک :
1-روزه : روزه گرفتن نُه روز اوّل‏ اين دهه ؛ كه ثواب روزه تمام عمر را دارد . 2- نماز : خواندن دو ركعت نماز ما بين مغرب و عشاء در تمام شب هاى اين دهه‏ ؛ در هر ركعت بعد از حمد، بخواند يك مرتبه توحيد و اين آيه را : وَ واعَدْنا مُوسى‏ ثَلاثِينَ لَيْلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً وَ قالَ مُوسى‏ لِأَخِيهِ هارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَ أَصْلِحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ ، تا با ثواب حاجيان شريك شود . 3- دعا : از روز اوّل تا عصر روز عرفه، در عقب (بعد از) نماز صبح و پيش از مغرب اين دعا را بخواند كه از حضرت صادق عليه السّلام روايت كرده‏اند : اللَّهُمَّ هَذِهِ الْأَيَّامُ الَّتِي فَضَّلْتَهَا عَلَى الْأَيَّامِ ... . 4- پنج دعا : در هر روز از دهه بخواند پنج دعايى را كه حضرت جبرئيل عليه السّلام براى حضرت عيسى عليه السّلام از جانب حق تعالى هديه آورده‏ كه در ايّام اين دهه بخواند و آن پنج دعا اين است : 1- أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ* وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ ... . 5- تهليلات ( لا إلا إلاّ الله ) : در هر روز اين دهه اين تهليلات را كه از اميرالمؤمنين عليه السّلام منقول است با ثواب بسيار و اگر روزى ده مرتبه بخواند بهتر است‏ : لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ عَدَدَ اللَّيَالِي وَ الدُّهُورِ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ عَدَدَ أَمْوَاجِ الْبُحُورِ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ وَ رَحْمَتُهُ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ عَدَدَ الشَّوْكِ وَ الشَّجَرِ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ* عَدَدَ الشَّعْرِ وَ الْوَبَرِ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ عَدَدَ الْحَجَرِ وَ الْمَدَرِ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ عَدَدَ لَمْحِ الْعُيُونِ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ فِي اللَّيْلِ إِذا عَسْعَسَ وَ [فِي‏] الصُّبْحِ إِذا تَنَفَّسَ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ عَدَدَ الرِّيَاحِ فِي الْبَرَارِي وَ الصُّخُورِ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ مِنَ الْيَوْمِ إِلَى يَوْمِ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ ( مفاتيح الجنان . فصل ششم . در اعمال ماه ذي الحجّه ) .
........................................................................................
روز اوّل : روز بسيار مباركى است ‏. به روايتي در اين روز حضرت ابراهيم خليل عليه السّلام متولّد شده است .
* روز اوّل ذيحجّه ؛ سالروز ازدواج جناب عصمه الله الکبري و حجّه الله علي الحجج حضرت فاطمه زهرا و جناب وصي اميرالمؤمنين حضرت امام علي عليهماالسّلام مي باشد . 1- روزه : كه ثواب روزه ي هشتاد ماه دارد . 2- نماز : خواندن نماز حضرت فاطمه عليها السّلام‏ روايت شده : و آن چهار ركعت است به دو سلام مثل نماز اميرالمؤمنين عليه السّلام و در هر ركعت حمد يك مرتبه و توحيد پنجاه مرتبه و بعد از سلام تسبيح آن حضرت عليها السّلام را بخواند و بگويد : سُبْحَانَ ذِي الْعِزِّ الشَّامِخِ الْمُنِيفِ سُبْحَانَ ذِي الْجَلَالِ الْبَاذِخِ الْعَظِيمِ سُبْحَانَ ذِي الْمُلْكِ الْفَاخِرِ الْقَدِيمِ سُبْحَانَ مَنْ يَرَى أَثَرَ النَّمْلَةِ فِي الصَّفَا سُبْحَانَ مَنْ يَرَى وَقْعَ الطَّيْرِ فِي الْهَوَاءِ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَكَذَا وَ لَا هَكَذَا غَيْرُهُ‏ . 3- نماز : دو ركعت نماز نيم ساعت‏ پيش از زوال، در هر ركعت حمد يك مرتبه و هر يك از توحيد و آيه الكرسي و قدر، ده مرتبه‏ . 4- دعا : هر كه از ظالمى بترسد در اين روز بگويد : حَسْبِي حَسْبِي حَسْبِي مِنْ سُؤَالِي عِلْمُكَ بِحَالِي‏ تا حق تعالى شر ظالم را از او كفايت كند ( مفاتيح الجنان . فصل ششم . در اعمال ماه ذي الحجّه ) .
..........................................................................................
روز هشتم : روز ترويه است . 1- روزه : روزه ‏اش فضيلت دارد و روايت شده كه كفِّاره ي شصت سال است . 2- غسل : غسل اين روز مستحب است .‏
شب نهم : شب عرفه‏ است. از ليالى متبرّكه و شب مناجات با قاضى الحاجات است و توبه در آن شب مقبول و دعا در آن مستجاب است و كسى كه آن شب را به عبادت به سرآورد، اجر صد و هفتاد سال عبادت داشته باشد . 1- دعا : روايت شده هر كه اين دعا را در شب عرفه يا در شب هاى جمعه بخواند، خداوند او را بيامرزد : اللَّهُمَّ يَا شَاهِدَ كُلِّ نَجْوَى وَ مَوْضِعَ كُلِّ شَكْوَى وَ عَالِمَ كُلِّ خَفِيَّةٍ وَ مُنْتَهَى كُلِّ حَاجَةٍ يَا مُبْتَدِئاً بِالنِّعَمِ عَلَى الْعِبَادِ يَا كَرِيمَ الْعَفْوِ يَا حَسَنَ التَّجَاوُزِ رَحْمَتِكَ الْوَاسِعَةِ إِنَّ عَطَاءَكَ لَمْ يَكُنْ مَحْظُوراً وَ أَنْتَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ* بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ‏ . 3- دعا : بخواند دعاى اللّهمّ من تعبأ و تهيأ ... را كه در روز عرفه و شب و روز جمعه نيز وارد است. 4- زيارت : امام حسين عليه السّلام و زمين كربلا را زيارت كند و در آن جا تا روز عيد بماند تا آن كه از شرّ آن سال نگاه داشته شود
روز نهم : روز عرفه و از اعياد عظيمه است‏ . روايت شده كه : حضرت امام زين العابدين عليه السّلام در روز عرفه صداى سائلى را كه از مردم سؤال مى‏ نمود شنيد . به او فرمود : واى بر تو آيا در اين روز از غير خدا سؤال مى‏ كنى وحال آن كه اميد مى‏ رود در اين روز براى بچّه‏ هاى در شكم آن كه فضل خدا شامل آن ها شود و سعيد شوند. 1-روزه : شيخ كفعمى در مصباح فرموده مستحب است روزه ي روز عرفه براى كسى كه از دعا خواندن ضعف پيدا نكند. 2- غسل : مستحب است غسل پيش از زوال. 3- زيارت : امام حسين عليه السّلام‏ را زيارت کند كه مقابل هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد بلكه بالاتر است و احاديث در كثرت فضيلت زيارت آن حضرت عيله السّلام در اين روز متواتر است و اگر كسى توفيق يابد كه در اين روز در تحت قبّه ي مقدّسه ي آن حضرت باشد ثوابش كمتر از كسى كه در عرفات باشد نيست بلكه زياده و مقدّم است. در روز و شب عرفه زيارت امام حسين عليه السّلام را انجام دهد. 4- نماز : چون وقت زوال شد زير آسمان رود و نماز ظهر و عصر را با ركوع و سجود نيكو به عمل آورد و چون فارغ شود دو ركعت نماز كند در ركعت اوّل بعد از حمد، توحيد و در دوم بعد از حمد، قُلْ يا أَيُّهَا الْكافِرُونَ را بخواند . 5- نماز : بعد از آن چهار ركعت نماز گزارد در هر ركعت بعد از حمد توحيد پنجاه مرتبه بخواند فقير گويد كه اين نماز همان نماز حضرت اميرالمؤمنين عليه السّلام است كه در اعمال روز جمعه گذشت‏ . 6- دعاى امّ داود . 7- دعاي صحيفه سجّاديه : بخوان در اين روز با خشوع و رقّت، دعاى امام زين العابدين عليه السّلام را كه در صحيفه كامله سجّاديه است و آن دعاى چهل و هفتم است و مشتمل است بر جميع مطالب دنيا و آخرت صلوات الله على منشيها . 8- دعاي عرفه امام حسين عليه السّلام : و از جمله دعاهاى مشهور اين روز دعاى حضرت سيّد الشّهداء عليه السّلام است . بشر و بشير پسران غالب اسدى روايت كرده ‏اند كه : پسين روز عرفه در عرفات در خدمت آن حضرت بوديم پس از خيمه خود بيرون آمدند با گروهى از اهل بيت و فرزندان و شيعيان با نهايت تذلّل و خشوع پس در جانب چپ كوه ايستادند و روى مبارك را بسوى كعبه گردانيدند و دست ها را برابر رو برداشتند مانند مسكينى كه طعام طلبد و اين دعا را خواندند : الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَيْسَ لِقَضَائِهِ دَافِعٌ وَ لَا لِعَطَائِهِ مَانِعٌ ... . 9- دعاي عشرات : شايسته است دعاى عشرات را كه در هر صبح و شام مستحب است خواندن آن، در آخر روز عرفه ترك نكنند ( مفاتيح الجنان . فصل ششم . در اعمال ماه ذي الحجّه ) .
..........................................................................................
شب عيد قربان : امام جعفر صادق عليه السّلام از پدرانش عليهم السّلام روايت فرموده است که : امام علي عليه السّلام خوش داشت که در چهار شب از سال فارغ از کارهاي ديگر گردد و به عبادت مشغول باشد و آن ؛ شب هاي اوّل رجب، نيمه شعبان، شب عيد فطر و شب عيد قربان است ( المراقبات . ص 449) .
شب دهم : از ليالى متبرّكه و از آن چهار شبى است كه احياى آنها تأکيد شده است‏ . 1- زيارت : امام حسين عليه السلام را زيارت کند. 2- دعا : دعاى يا دائم الفضل على البريّه ... .
روز دهم : روز عيد قربان است و بسيار روز شريفى است .
1- غسل : در اين روز سنّت مؤكّد است و بعضى از علما واجب دانسته‏ اند . 2- نماز عيد قربان : به همان نحو كه در عيد فطر ذكر شد لكن در اين روز مستحب است كه افطار بعد از نماز از گوشت قربانى شود. 3- دعاي صحيفه سجّاديه : شايد بهترين دعاهاى اين روز دعاى چهل و هشتم صحيفه كامله سجّاديه باشد و پس از آن، دعاى چهل و ششم را بخواند . 4- دعاي ندبه. 5- قرباني کردن : كه سنّت مؤكّد است‏ . 6- تکبير : خواندن تكبيرات است براى كسى كه در منى باشد در عقب پانزده نماز كه اوّلش نماز ظهر روز عيد است و آخِرش نماز صبح روز سيزدهم . و كسانى كه در ساير شهرها هستند بخوانند در عقب ده نماز از ظهر روز عيد تا صبح دوازدهم . تكبيرات موافق روايت صحيح در كافى اين است : اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ وَ لِلَّهِ الْحَمْدُ اللَّهُ أَكْبَرُ عَلَى مَا هَدَانَا اللَّهُ أَكْبَرُ عَلَى مَا رَزَقَنَا مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى مَا أَبْلَانَا مستحب است تكرار اين تكبيرات در عقب نمازها به قدر امكان و خواندن بعد از نوافل‏ ( مفاتيح الجنان . فصل ششم . در اعمال ماه ذي الحجّه ) .
..............................................................................................................
دعا در موقع ذبح قرباني : از اميرالمؤمنين عليه السّلام روايت شده است : بِسمِ اللهِ وَجَّهتُ وَجهي لِلَّذِي فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَ الأرضَ حَنِيفاً مَسلِماً وَ مَا أنَا مِنَ المُشرِکِين إِنَّ صَلاَتِي وَ نُسُکِي وَ مَحياي وَ مَمَاتِي للهِ رَبِّ العَالَمِينَ اللَّهُمَّ مِنکَ وَ لَک . گوشت قرباني را سه قسمت کند : ثُلث آن را به همسايگان بدهد و ثلث ديگر را به سائلين انفاق کند و ثلث ديگر را براي اهل خانه نگه دارد و پوست آن را نيز تصدّق کند و مزد قصّاب را از غير قرباني بپردازد ( المراقبات . ص 455 ) .
روز پانزدهم : ولادت باسعادت و با برکت حضرت امام على النّقى عليه السّلام واقع شده‏ است .
روز هيجدهم : ارزش و فضيلت روز عيد غدير :
* نزول آيه اکمال دين با ولايت : الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِينًا فَمَنِ اضْطُرَّ فِي مَخْمَصَهٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍ لِّإِثْمٍ فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ (سوره مائده . آيه 3) ؛ امروز دين شما را برايتان كامل و نعمت‏ خود را بر شما تمام گردانيدم و اسلام را براى شما [به عنوان] آيينى برگزيدم . * نزول آيه شرط ابلاغ رسالت : يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَ إِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَ اللّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ (سوره مائده . آيه 67) ؛ اى پيامبر آن چه از جانب پروردگارت به سوى تو نازل شده ابلاغ كن و اگر نكنى پيامش را نرسانده‏ اى و خدا تو را از [گزند] مردم نگاه مى‏ دارد آرى خدا گروه كافران را هدايت نمى‏ كند .
روز عيد غدير و عيد الله الأكبر و عيد آل محمّد عليهم السّلام است و عظيم‏ ترين اعياد است و مبعوث نفرموده حق تعالى پيغمبرى را مگر آن كه عيد كرده است اين روز را و حرمت آن را دانسته است و نامش در آسمان روز عهد معهود است و نامش در زمين روز ميثاق مأخوذ و جمع مشهود است . 1- روايت است كه : از حضرت صادق عليه السّلام پرسيدند : كه آيا مسلمانان را عيدى هست غير از جمعه و اضحى و فطر ؟ فرمود : بلى عيدى هست كه از همه حرمتش بيش تر است‏ . راوى گفت :كدام عيد است ؟ فرمود : كه آن روزى است كه حضرت رسول صلّى الله عليه و آله اميرالمؤمنين عليه السّلام را به خلافت خود نصب كرد و فرمود : كه هر كه من مولى و آقاى اويم پس على مولى و آقا و پيشواى او است و آن روز هيجدهم ذى الحجّه است . راوى گفت : در آن روز چه كار بايد كرد ؟ فرمود : بايد روزه بداريد و عبادت كنيد و محمّد و آل محمّد عليهم السّلام را ياد كنيد و بر ايشان صلوات بفرستيد و وصيّت كرد رسول خدا صلّى الله عليه و آله، اميرالمؤمنين عليه السّلام را كه اين روز را عيد گرداند و هر پيغمبرى وصى خود را وصيّت مى ‏كرد كه اين روز را عيد گردانند . 2- در حديث ابن ابى نصر بزنطى است از حضرت رضا عليه السّلام كه فرمود : اى پسر ابى نصر هر كجا كه باشى سعى كن كه روز غدير نزد قبر مطهّر حضرت اميرالمؤمنين عليه السّلام حاضر شوى . به درستى كه خدا در اين روز مى ‏آمرزد از هر مرد مؤمن و زن مؤمنه گناه شصت ساله ايشان را و در اين روز آزاد مى ‏كند از آتش جهنّم دو برابر آنچه آزاد كرده است در ماه رمضان و شب قدر و شب فطر و يك درهم كه در اين روز به برادران مؤمن بدهى برابر است با هزار درهم كه در اوقات ديگر بدهى و احسان كن در اين روز به برادران مؤمن خود و شاد گردان هر مرد مؤمن و زن مؤمنه را به خدا قسم كه اگر مردم فضيلت اين روز را بدانند چنان كه بايد هر آينه هر روز ده مرتبه ملائكه با ايشان مصافحه كنند.
آداب و اعمال :
1-روزه : كه كفّاره ي شصت سال گناه است و در خبرى است كه : برابر است با روزه ي عمر دنيا و معادل است با صد حج و صد عمره‏ . 2- غسل . 3- زيارت : سوم حضرت امير المؤمنين عليه السلام‏ را زيارت کند. سزاوار است كه انسان هر كجا باشد سعى كند كه خود را به قبر مطهّر آن حضرت عليه السّلام برساند و از براى آن جناب در اين روز سه زيارت مخصوصه نقل شده كه يكى از آن ها زيارت معروفه به امين الله است كه از نزديك و دور خوانده مى‏ شود و آن از زيارات جامعه مطلقه است . 4- نماز بيعت : دو ركعت نماز بگزارد. در ركعت اوّل بعد از حمد، سوره قدر و در دوم سوره توحيد بخواند و به سجده رود و صد مرتبه شكر خدا كند پس سر از سجده بردارد و بخواند : اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِأَنَّ لَكَ الْحَمْدَ وَحْدَكَ لا شَرِيكَ لَكَ ... پس باز به سجده رود و صد مرتبه الْحَمْدُ لِلَّهِ و صد مرتبه‏ شُكْراً لِلَّهِ‏ بگويد و روايت شده كه هر كه اين عمل را بجا آورد ثواب كسى داشته باشد كه در روز عيد غدير نزد حضرت رسول خدا صلّى الله عليه و آله حاضر شده باشد و با آن حضرت بر ولايت بيعت كرده باشد و بهتر آن كه اين نماز را نزديك به زوال گزارد كه حضرت رسول صلّى الله عليه و آله در آن ساعت امير المؤمنين عليه السّلام را در غدير خم به امامت و خلافت براى مردم نصب فرمود . 5- دعاي ندبه . 6- دعا : اين دعا را كه سيّد بن طاوس از شيخ مفيد رحمهما الله نقل كرده بخواند : اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ نَبِيِّكَ وَ عَلِيٍّ وَلِيِّكَ ... . 7- تهنيت به ولايت : چون مؤمنى را ملاقات كند اين تهنيت را بگويد : الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّكِينَ بِوِلَايَهِ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ وَ الْأَئِمَّهِ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ‏ و نيز بخواند : الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَكْرَمَنَا بِهَذَا الْيَوْمِ وَ جَعَلَنَا مِنَ الْمُوفِينَ بِعَهْدِهِ إِلَيْنَا وَ مِيثَاقِهِ الَّذِي وَاثَقَنَا بِهِ مِنْ وِلَايَهِ وُلَاهِ أَمْرِهِ وَ الْقُوَّامِ بِقِسْطِهِ وَ لَمْ يَجْعَلْنَا مِنَ الْجَاحِدِينَ وَ الْمُكَذِّبِينَ بِيَوْمِ الدِّينِ‏ . 8- ولايت؛ اتمام نعمت : صد مرتبه بگويد : الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ كَمَالَ دِينِهِ وَ تَمَامَ نِعْمَتِهِ بِوِلَايَهِ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ عَلَيْهِ السَّلَامُ‏ . 9- صلوات : در اين روز بسيار ذکر شريف صلوات را به زبان و به دل بگويد : اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم .
وقايع روز غدير :
در خطبه حضرت اميرالمؤمنين عليه السّلام است كه هركس در روز غدير مؤمن روزه‏دار را در شب، وقت افطارش افطار دهد مثل آن است كه ده فئام را افطار داده باشد. شخصى برخاست عرض كرد : يا اميرالمؤمنين فئام چيست ؟ فرمود : صد هزار پيغمبر و صديق و شهيد. اين روز، روز قبولى اعمال شيعيان و روز برطرف شدن غم هاى ايشان است 1- روزى است كه خداوند آتش را بر ابراهيم خليل عليه السّلام سرد و سلامت كرده است . 2- روزى است كه حضرت موسى عليه السّلام بر ساحران غلبه كرده است . 3- روزى است كه حضرت موسى عليه السّلام يوشع بن نون را وصى خود گردانيده است . 4- روزى است كه حضرت سليمان عليه السّلام رعيّت خود را بر استخلاف آصف بن برخيا اشهاد كرده است . 5 - روزى است كه حضرت عيسى عليه السّلام شمعون الصفا را وصى خود قرار داده است . 6- روزى است كه جناب رسول خدا صلّى الله عليه و آله ما بين اصحاب خود برادرى افكنده و لهذا شايسته است در اين روز عقد اخوت با اخوان مؤمنين و كيفيّت آن به نحوى كه شيخ ما در مستدرك وسائل از كتاب زاد الفردوس نقل فرموده چنين است كه: بگذارد دست راست خود را بر دست راست برادر مؤمن خود و بگويد : وَاخَيْتُكَ فِي اللَّهِ وَ صَافَيْتُكَ فِي اللَّهِ وَ صَافَحْتُكَ فِي اللَّهِ ... ( مفاتيح الجنان . فصل ششم . در اعمال ماه ذي الحجّه ) . 7- افضل از همه روزي است که خاتم الأنبياء حضرت محمّد صلّي الله عليه و آله و سلّم خاتم الأوصياء اميرالمؤمنين علي وصي عليه السّلام را به عنوان خليفه و وصي و برادر خود معرّفي فرمودند .
............................................................................................
روز بيست و چهارم :
أ- آيه تطهير : روزى است كه رسول خدا صلّى الله عليه و آله با نصاراى نجران‏ مباهله كرد و پيش از آن كه خواست مباهله كند عبا بر دوش مبارك گرفت و حضرت اميرالمؤمنين و فاطمه و حسن و حسين عليهم السّلام را داخل در زير عبا نمود و گفت : پروردگارا هر پيغمبرى را اهل بيتى بوده است كه مخصوص ترين خلق به او بوده‏اند . خداوندا ؛ اين ها اهل بيت من هستند پس از ايشان بر طرف كن شك و گناه را و پاك كن ايشان را پاك كردنى پس جبرئيل عليه السّلام نازل شد و آيه تطهير را در شأن ايشان آورد. پس حضرت رسول صلّى الله عليه و آله آن چهار بزرگوار را براى مباهله بيرون برد. چون نگاه نصارى بر ايشان افتاد و حقيقت آن حضرت و آثار نزول عذاب را مشاهده كردند، جرأت مباهله ننمودند و استدعاى مصالحه و قبول جزيه نمودند. * آيه تطهير: إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا (سوره احزاب . آيه 33) ؛ خدا فقط مى‏ خواهد آلودگى را از شما خاندان [پيامبر] بزدايد و شما را پاك و پاكيزه گرداند . * آيه مباهله : قُلْ تَعَالَوْاْ نَدْعُ أَبْنَاءنَا وَأَبْنَاءكُمْ وَنِسَاءنَا وَنِسَاءكُمْ وَأَنفُسَنَا وأَنفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَةُ اللّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ (سوره آل عمران . آيه 61) ؛ بگو بياييد پسران مان و پسران تان و زنان مان و زنان تان و ما خويشان نزديك و شما خويشان نزديك خود را فرا خوانيم سپس مباهله كنيم و لعنت ‏خدا را بر دروغگويان قرار دهيم . ب- آيه ولايت : در اين روز حضرت اميرالمؤمنين عليه السّلام در حال ركوع انگشترى خود را به سائل داد و آيه إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ در شأنش نازل شد . * آيه ولايت : إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَ رَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَهَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاهَ وَهُمْ رَاكِعُونَ (سوره مائده . آيه 55) ؛ ولى شما تنها خدا و پيامبر اوست و كسانى كه ايمان آورده‏ اند همان كسانى كه نماز برپا مى ‏دارند و در حال ركوع زكات مى‏ دهند . 1- غسل . 2- روزه . 3- نماز : دو ركعت نماز و آن مثل نماز روز عيد غدير است . 4- دعاي مباهله : خواندن دعاى مباهله‏ كه شبيه به دعاى سحرهاى ماه رمضان است . دعاى روز مباهله روايت شده از حضرت صادق عليه السّلام مى‏ گويى‏ : اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مِنْ بَهَائِكَ بِأَبْهَاهُ وَ كُلُّ بَهَائِكَ بَهِيٌّ ... وَ أَنْ تَفْعَلَ بِي مَا أَنْتَ أَهْلُهُ يَا أَهْلَ التَّقْوَى وَ يَا أَهْلَ الْمَغْفِرَهِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ارْحَمْنِي بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ‏ . 5- نماز و استغفار و دعا : بعد از دو ركعت نماز و هفتاد مرتبه استغفار، بخواند دعايى را كه شيخ و سيّد (شيخ مفيد و سيد بن طاوس رحمهما الله) روايت كرده‏اند : اوّل آن الحمد لله رب العالمين است . 6- صدقه : شايسته است در اين روز تصدّق بر فقراء به جهت تأسّى به مولاى هر مؤمن و مؤمنه، اميرالمؤمنين عليه السّلام . 7- زيارت جامعه ي کبيره : اميرالمؤمنين عليه السّلام را زيارت کند و مناسب ترين زيارات، زيارت جامعه است ( مفاتيح الجنان . فصل ششم . در اعمال ماه ذي الحجّه ) .
.................................................................................................
روز بيست و پنجم : روزى است كه سوره هل أتى در حقّ اهل بيت عليهم السّلام نازل شده‏ است . به جهت آن كه سه روز، روزه گرفتند و افطار خود را به مسكين و يتيم و اسير دادند و به آب افطار نمودند . 1- صدقه و اطعام : شايسته است كه شيعيان اهل بيت عليهم السّلام در اين ايّام خصوص در شب بيست و پنجم در تصدّق به مساكين و ايتام و سعى در اطعام ايشان به موالى خود تأسّى نمايند . 2- روزه . چون بعضي از علماء اين روز را روز مباهله مى‏ دانند، مناسب است زيارت جامعه ي کبيره و دعاى مباهله را نيز در اين روز بخوانند ( مفاتيح الجنان . فصل ششم . در اعمال ماه ذي الحجّه ) .
.......................................................................................................
روز آخر ذى الحجّه‏ : آخر سال عرب (قمري) است . نماز : دو ركعت نماز بگزارد. در هر ركعت حمد يك مرتبه و ده مرتبه قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ و ده مرتبه آيه الكرسى بخواند و بعد از نماز بگويد : اللَّهُمَّ مَا عَمِلْتُ فِي هَذِهِ السَّنَهِ مِنْ عَمَلٍ نَهَيْتَنِي عَنْهُ وَ لَمْ تَرْضَهُ وَ نَسِيتُهُ وَ لَمْ تَنْسَهُ وَ دَعَوْتَنِي إِلَى التَّوْبَهِ بَعْدَ اجْتِرَائِي عَلَيْكَ اللَّهُمَّ فَإِنِّي أَسْتَغْفِرُكَ مِنْهُ فَاغْفِرْ لِي وَ مَا عَمِلْتُ مِنْ عَمَلٍ يُقَرِّبُنِي إِلَيْكَ فَاقْبَلْهُ مِنِّي وَ لَا تَقْطَعْ رَجَائِي مِنْكَ يَا كَرِيمُ‏ پس چون اين را گفت، شيطان گويد : واى بر من، هر چه من سختي و زحمت كشيدم در حقّ او در اين سال همه را به اين كلمات خراب كرد و شهادت دهد سال گذشته براى او كه سال خود را به خير ختم نمود ( مفاتيح الجنان . فصل ششم . در اعمال ماه ذي الحجّه ) .
...............................................................................
کتاب شريف (( مفاتيح الجنان )) تأليف محدّث بزرگ حاج شيخ عبّاس قمي رحمه الله مي باشد. * اندکي از کلمات و عبارات کتاب مفاتيح الجنان در مورد اين ماه با ادبيات روان تري نوشته شده است و با متن اصلي کتاب تفاوت ناچيزي دارد.
کتاب شريف (( المراقبات )) تأليف عارف کامل ميرزا جواد آقا ملکي تبريزي رحمه الله مي باشد. وقايع :
1 ذيحجّه سال 2 ه.ق ؛ ازدواج جناب عصمه الله الکبري و حجّه الله علي الحجج حضرت فاطمه زهرا و جناب وصي اميرالمؤمنين حضرت امام علي عليهماالسّلام
7 ذيحجّه سال 114 ه.ق ؛ شهادت حضرت امام محمّد باقر عليه السّلام در سنّ 57 سالگي
18 ذيحجّه سال 10 ه.ق ؛ انتصاب اميرالمؤمنين حضرت وصي امام علي عليه السّلام به عنوان خليفه الله و خليفه الرّسول صلّي الله عليه و آل و سلّم
24 ذيحجّه ؛ روز مباهله و رو نزول آيه مبارکه و شريفه تطهير

پرسمان دانشجویی