دفع تهمت | کتابخانه مجازی الفبا

اگر کسي در اجتماع مورد تهمت واقع شد، ازنظر اسلام بايد رفع کند يا بي تفاوت باشد؟

قبل از پاسخ به سؤال شما دوست عزيز بايد به اين نكته توجه داشته باشيد كه در دين مبين اسلام براي پيشگيري از آسيب هاي غير قابل جبران تهمت، توصيه هاي بسيار اكيدي مبني بر دوري نمودن از مواضع تهمت شده است، يعنى اگر مكانى و لو به غلط و اشتباه مورد سوءظن افراد جامعه است، سعى كنيد در آن مكان قرار نگيريد اگرخيابانى، مغازه‏اى، فروشگاهى مورد سوءظن است از آن خيابان عبور نكنيد يا اگر مجبور هستيد به سرعت از آن‏جا عبور كنيد و در چنين مكانها توقف ننماييد و از همه مهمتر اگر فردى يا افرادى مورد سوءظن هستند ولو به غلط و اشتباه سعى كنيد خودتان را كنار آنها قرار ندهيد حتى اگر آنها نسبت به شما دلسوز نيز هستند، زيرا فعلاً آنها مورد اتهام و سوءظن مى‏باشند و ضررى كه از آنها به شما و آبروى شما وارد مى‏شود از منفعتى كه از آنها مى‏بريد خيلى زيادتر است .
امير مؤمنان (ع) در ضمن وصيت خود فرمودند : بپرهيز از جاهاى تهمت آور و از مجالس بدنام، زيرا يار بد ، همنشين خود را فريب دهد. (آداب معاشرت-ترجمه جلد شانزدهم بحار الانوار - ج‏2 ص : 62)
امام صادق (ع) به يکي از ياران خود فرمود: پسر جانم هر كسى يار بد گيرد سالم نمانده و هر كه بجاى بدنام رود متهم گردد (آداب معاشرت-ترجمه جلد شانزدهم بحار الانوار -ج‏2-ص 62 )
اما در پاسخ به سؤالي كه مطرح نموديد بايد بگوئيم كه :
اولا : هر انسان عاقلى دفع ضرر از خودش را لازم و ضرورى مى‏داند آبرو و حيثيت اجتماعى چيزى نيست كه اگر كسى از دست داد براحتى بتواند آن را دوباره بدست آورد و از نظر شرعى نيز حرام است كسى آبروى خودش را در معرض خطر قرار مى‏دهد در حاليكه مى‏تواند آن را حفظ كند .
ثانيا : بررسي سخنان و سيره پيامبران و اولياء دين (عليهم السلام ) بيانگر آنست كه انسان از لحاظ اخلاقي نيز موظف است به هنگام متوجه شدن شايعات و تهمتها از خود دفاع نموده و نسبت به موارديکه مطرح مي شود رفع اتهام نمايد .
در اينجا براي اطلاع بيشتر شما دوست گرامي نمونه هايي از موضع گيري پيامبران و اولياء دين (عليهم السلام ) در برابر تهمت هايي که به ايشان نسبت داده بودند ارائه مي نمائيم .
نمونه اول : در داستان حضرت يوسف عليه السلام هنگاميکه زليخا حضرت يوسف را در اتاق شخصيش حبس نمود تا با او خلوت کند ، آنحضرت بسوي درها پا به فرار گذاشت که ناگهان عزيز مصر در پشت در ظاهر شد ؛ زليخا پيشدستى كرد و به عزيز مصر گفت : يوسف (عليه السلام) متعرض من شده و بايد او را مجازات كنى، ....
حضرت يوسف (علي نبينا و آله و عليه السلام) در برابر اين تهمت از خود دفاع نمود و براي رفع اتهام به عزيز مصر فرمودند : هِيَ راوَدَتْنِي عَنْ نَفْسِي (يوسف / 26) من او را به سوء قصد نكردم بلكه او اين کار زشت را مى‏خواست و به همين منظور قصد سوء مرا كرد.
و از سويي ديگر به معجره الهي کودکي به سخن آمده و گفت : اگر پيراهن يوسف از جلو دريده شده زليخا راست مى‏گويد و يوسف از دروغگويان است، چراکه پاره شدن پيراهن يوسف از جلو دليل بر اين بود كه او و زليخا روبروى هم مشاجره كرده‏اند، و قهرا تقصير به گردن يوسف مى‏بود، ولى اگر پيراهن وى از پشت سر پاره شده باشد قهرا زليخا او را تعقيب كرده و او در حال فرار بوده، و او خواسته وى را به سوى خود بكشد، پيراهن او را دريده، پس تقصير به گردن زليخا مى‏افتد، و اين خود خيلى روشن است.
با ارائه اين دليل غير قابل انکار بود که حضرت يوسف توانست از اين تهمت نجات پيدا کند (1) (ترجمه الميزان، ج‏11، ص: 157 )
نمونه دوم : در خصوص حضرت مريم سلام الله عليها مي باشد که پس از اينکه حضرت عيسي (عليه السلام ) را با معجره الهي بدنيا آورد ، گروهي از مردم اين بانوي پاکدامن را را متهم به زنا نمودند . حضرت مريم نيز براي دفع اين تهمت ؛ آنها به حضرت عيسي که در گهواره بود حواله داد و حضرت عيسي نيز با معجره الهي به سخن در آمده و به تهمتها پايان داد . (2)
نمونه سوم : در خصوص انبياء الهي مي باشد که همواره مورد تهمتهاي متعددي قرار مي گرفتند .
يکي از اين تهمتها اين بود که آنها با اين کارشان بدنبال کسب جايگاههاي دنيوي مي باشند ؛ لذا پيامبران نيز با رد اين تهمتها همواره تاکيد مي کردند که در ازاي رسالتشان هيچ اجر و مزدي از آنها نمي خواهند بلکه آنچه که آنها بدنبالشان مي باشند هدايت مردم مي باشد و در عين حال نيز مي فرمودند که پاداش آنها نزد خداوند مي باشد . ( در اين خصوص مراجعه کنيد به سوره انعام آيه 90 – هود آيه 29 و 51 – شوري آيه 23 )
نمونه چهارم : هنگاميکه عثمان به قتل رسيد امويان به حضرت علي عليه السلام تهمت زده و ايشان را به دست داشتن در قتل عثمان متهم نمودند . آنحضرت در مقام رد اين تهمت برآمده و در سخناني با اشاره به سوابق و سيره شناخته شده خود ، ياد آوري نمودند که امويان با توجّه به صفاتى كه از وي سراغ دارند و مى‏دانند هرگز كمترين ظلم و ستمى به كسى نمى‏كنم و بى‏دليل دستم به خون كسى آلوده نمى‏شود چگونه چنين تهمت جاهلانه اي را مطرح مي نمايند .(3) (ترجمه‏نهج‏البلاغه(محسن‏فارسى)، متن ، صفحه‏ى 75-پيام‏امام‏شرح‏تازه‏وجامعى‏برنهج‏البلاغه، ج 3 ، صفحه‏ى 227 )
همانطور که گفتيم همه اين موارد گوياي آنست که انسان براي حفظ آبرو و شخصيت خود در مواقع بروز شايعات و تهمتها بايد نسبت به دفع آنها اقدام نمايد، چه در موضع پيشگيري و چه در موضع رفع و دفع تهمت .
---------
پي نوشت :
1- مراجعه شود به تفسير آيات 25- 26- 27سوره يوسف
2- به تفسير آيات 27 - 33 سوره مريم مراجعه شود
3- آنحضرت فرموده اند : أو لم ينه بني أميّة علمها بي عن قرفي، أوما وزع الجهّال سابقتي عن تهمتي

پرسمان دانشجویی