درمان پرخوابي | کتابخانه مجازی الفبا

چکار کنيم تا از پر خوابي رها شويم؟

پرخوابى مانند بى‏خوابى، يكى از اختلالات خواب است و براى حل اين مشكل بايد علل آن كاملاً بررسى شود.
علل احتمالى پرخوابى ممكن است مشكلات روحى (مانند افسردگى، نامنظم بودن چرخه خواب، رژيم غذايى نامناسب، آب و هوا، مشكلات جسمانى و داروها و سوء مصرف داروهاى مؤثر بر روان باشد) براى مطالعه بيشتر ر.ك: كاپلان سادووك، خلاصه روانپزشكى، ترجمه نصرت‏اللَّه پورافكارى، انتشارات آزاده، چاپ دوم، 1373، ج 3، صص 116-124.
خواب يکي از نيازهاي ضروري ماست و انسان هايي در سن شما به 6 تا 7 ساعت خواب نياز دارند و معمولا کاستن از اين مقدار موجب افت دقت و کارآيي روزانه، خصوصا کار فکري مي شود. اما اگر خواب شما بيش از اين اندازه است براي کاستن آن در اولين قدم به توصيه‏هاى زير عمل كنيد. بايد علل زمينه‏اى پرخوابى را برطرف كرد كه برخى از آنها عبارتند از:
1- پرخورى در شب كه از مهمترين عوامل پرخوابى است. سعى كنيد شب‏ها به حداقل غذا اكتفا كنيد.
2- اگر طبع شما سرد است از خوردن غذاهايى مثل ماست، بادمجان، ترشيجات و غيره كه طبيعتا سرد هستند و موجب تشديد خواب‏آلودگى مى‏شود بپرهيزيد و اگر طبيعت شما گرم است از غذايى كه طبيعت گرم دارند نيز اجتناب كنيد كه براى اين گروه افراد اين دسته غذاها موجب پرخوابى مى‏گردد.
3- غذا را سرشب ميل كنيد كه تا موقع خواب هضم شده باشد.
4- در صورت امكان از خواب قيلوله (قبل از ظهر) يا خواب بعد از ظهر بهره‏مند باشيد.
5- فعاليت‏هاى شديد بدنى در روز با خواب‏آلودگى و افزايش خواب همراهند و گريزى از آنها نيست، لذا اگر اين نوع فعاليت‏هاى شما زياد است آنها را تعديل كنيد. همچنين عدم تحرك و ترك ورزش روزانه باعث اجتماع رطوبت در بدن و خواب آلودگي مي شود. بنابراين تحرك بدني از ضرورت هاي زندگي يك جوان است.
6- با برنامه‏ريزى دقيق سعى كنيد به تدريج از ميزان خواب خود بكاهيد. مثلاً جدولى تنظيم كنيد كه به مدت يكماه از طول خواب خود يك ساعت كم كنيد. هر 5 روز 10 دقيقه (5 دقيقه از ابتدا و 5 دقيقه از انتها) از خواب خود بكاهيد و در 5 روز بعد اين مقدار را دوبرابر كنيد تا ظرف 30 روز 60 دقيقه از خواب شما كاسته شده باشد و به اصطلاح عادت شكنى تدريجى داشته باشيد. بعد از يك ماه اگر باز هم مدت خواب شما زياد است به همين ترتيب از طول آن بكاهيد. در عين حال ميزان كاهش نبايد از حد مورد نياز بدن افزون‏تر شود.
7. توجه داشته باشيد كه براى انسان‏هايى مانند شما 6 تا 7 ساعت خواب، ضرورى است و اگر كاستن از خواب موجب افت كارآيى روزانه شما مى‏شود، هرگز در صدد كاهش ميزان خواب خود برنياييد.
8. براى پس از نماز صبح يك برنامه مفيد و الزام‏آور، تنظيم كنيد؛ به طور مثال يك برنامه مرتب مطالعه‏اى يا عبادى و يا ورزشى داشته باشيد.
9. گاه مشکل پرخوابي، در واقع پرخوابي نيست، بلکه فرد به دليل آن که شب‌ها دير مي‌خوابد کسري خواب خود را در روز جبران مي‌کند. در نتيجه تصور مي‌کند که خواب او زياد است. براي رفع اين مشکل، افراد بايد خواب خود را به تأخير نيندازند و در همان اوايل شب بخوابند. براي اين کار لازم است انسان، برنامه‌اي براي خواب و بيداري خود داشته باشد و اوقات خود را بيهوده هدر ندهد. با اين کار، براي آن که به موقع به کارهاي خود برسد، سعي مي‌کند به موقع بخوابد و به موقع از خواب بيدار شو د.
در پايان بايد دانست كه گاهى پرخوابى، ناشى از يك مشكل روحى است. يكى از عوارض افسردگى، پرخوابى است. البته تشخيص افسرده بودن نيازمند دقّت و بررسى بيشترى است و به محض غمگين بودن فرد، نمى‏توان به كسى برچسب افسردگى زد. بنابراين براى مقابله با اين وضعيت روحى علاوه بر رعايت نكات ياد شده، بايد به روان‏پزشك يا روان شناس مراجعه كنيد.
تأکيد مي شود هرگز در صدد کاهش ميزان خواب خود به سطح 4 ساعت در شبانه روز نباشيد و حداقل 6 الي 7 ساعت خواب براي شما ضروري است.
پيامبر اکرم مي فرمايد: مبغوض ترين شما در نزد خدا هر آن کسي است که پرخواب و پرخور باشد از اين بيان بخوبي استفاده مي شود که پر بودن معده، و خواب زياد و طولاني موجب دوري انسان از خداي متعال است.
پربودن معده، و خواب زياد و طولاني، موجب اين مي شود که روح انسان از اقبال به سوي عالم اصلي خود و از اقبال به سوي عالم نور بازمانده و بعکس به سوي عالم ماده و طبيعت، و ظلمات کشيده شود.
در هر صورت بايد جانب اعتدال را رعايت کند تا سلامتي و اعتدال قواي جسمي او از بين نرود زيرا در تحصيل کمالات بيش از هر چيز بدن سالم و قواي معتدل جسماني لازم است.
جهت مطالعه بيشتر ر.ک:
(کتاب) مقالات استاد محمد شجاعي، طريق عملي، تزکيه 1، ص 176 - 179

پرسمان دانشجویی