تربيت ديني و حقوق فرزند | کتابخانه مجازی الفبا

چگونه مي توان حق فرزند را به طور کامل ادا کرد؟

از مهمترين حقوق فرزند بر والدين، تربيت صحيح او است. بر اساس آيات و روايات اسلامى، سرپرست خانواده، اعم از پدرو مادر نسبت به تربيت دينى فرزندان خود مسؤوليت سنگينى دارند. خداى متعال خطاب به مؤمنان از پيامدهاى اخروى اين مساله خبر داده وبه آنان هشدار مى دهد: «اى کسانى که ايمان آورده ايد، خود و خانواده خويش را از آتشى که هيزم آن انسان ها و سنگ ها است، نگهداريد.» (تحريم: 6)
نگهدارى خويشتن از طريق ترک معاصى و تسليم نشدن در برابر شهوات سرکش ميسور است. نگهدارى خانواده نيز به وسيله تعليم و تربيت درست و فراهم ساختن محيط پاک و به دور از هرگونه آلودگى فکرى و عملى حاصل مى شود؛ ( ناصر مکارم شيرازى و ديگران، تفسير نمونه، ج 24، ص 286; آيه ((يا اَيها الّذينَ آمنَوا قُوا اَنفُسکم و اَهليکم ناراً وَقُودها النّاسُ و الحِجارة)) به گونه اي كه آن ها را به آنچه خدا دستور داده امر و از آنچه نهى کرده باز داريد.
انجام اين مهم با استفاده از شيوه هاى جديد تربيتى و توجه دقيق والدين به تربيت دينى فرزندان در محيط خانه و سرمايه گذارى لازم در اين زمينه، آثار مهم تربيتى از لحاظ فردى و اجتماعى بر کودک و اطرافيان او به جاي خواهد گذاشت .مثلا كودكي كه با خدا آشناست تكيه گاه محكمي خواهد داشت و با همين تكيه گاه، در برابر مشكلات استقامت مي كند. بركت تربيت ديني كودك به والدين نيز مي رسد. به گونه اي كه كودك تربيت شده ديني، با والدين خود خوب رفتار كرده و با سخنان زيبا و پرمحتوايي كه برزبان جاري مي سازد سبب افتخار والدين خود مي باشد. - رعايت نکات زير در تربيت فرزندان در سنين کودکي بسيار مؤثر است:
الف- سن مناسب براي تربيت ديني
بهترين زمان براي اين امر، دوران نو نهالي است؛ كه در آن فطرت خدا جويي فرد دست نخورده است.
1- نخستين آموزش ها پس از تولد (البته به صورت غير مستقيم) با گفتن اذان و اقامه در گوش راست و چپ نوزاد، با القاي آموزه هاي توحيد، نبوت، امامت و... شروع مي شود.
2- آموزش مستقيم ارزش هاي ديني از دو سالگي آغاز مي شود؛ زيرا حس مذهبي در كودك از اين سن آغاز مي شود. د ر ابتدا و به مرور صلوات برمحمد وآل محمد، لا اله الا الله، حب نبي صلي ا...عليه و اله، حب اهل بيت عليهم السلام، تلاوت قرآن و خوبي و بدي، وضو، نما، محرم و نامحرم و... را به كودك بياموزيد.
ب- نقش زمان و مكان در تربيت ديني
بهترين زمان القاي آموزه هاي ديني، زمان شادابي كو دك است. توجه داشته باشيد كه القاي ارزش ها در هنگام خواب آلودگي، و اضطراب كودك، نه تنها تثبيتي به دنبال نخواهد داشت بلكه ممكن است مقاومت رواني كودك را نيز در پي داشته باشد .
1-از زمان شادابي كودك (زماني كه به او هديه اي مي دهيد؛ به مسافرت، پارك، دريا، جنگل، كوه، سينما و...) براي آموزش وي استفاده نماييد؛ زيرا موقعيت هاي زماني و مكاني خوب، باعث مي شود كه كودك بدون كمترين مقاومت رواني، پذيراي ارزش هاي ديني باشد.
2- سعي كنيد آموزش ارزش ها با مو قعيت هاي گوناگون تناسب داشته باشد؛ براي مثال از زمان هديه دادن براي آموزش شكر و از زمان حضور در جنگل و دريا براي آموزش قدرت و عظمت خداوند استفاده نماييد.
ج- راه كارهاي تثبيت آموزه هاي ديني در كودكان
1- تداوم والدين در عمل به آموزه هاي ديني
2- تهيه امكانات: امكانات جذابي چون سجاده زيبا، تسبيح، چادر، مقنعه، قبله نما و... عامل تشويقي موثري در تثبيت آموزه هاي ديني در كودكان است .
3- تمرين: امروزه تمرين در صنعت، هنر، ورزش و... نقش بسزايي ايفا مي كند كه عبادت و ارزش هاي ديني از اين مقوله مستثنا نيست.
بيدار كردن كودك در سحر ماه مبارك رمضان، اعطاي صدقه با دست كو دكان و ...نمونه هايي از اين تمرينات هستند.
4- حضور در محافل مذهبي: شركت در محافل مذهبي ايام رمضان، محرم و صفر، دعاي كميل، دعاي ندبه و... سبب تثبيت آموزه هاي ديني مي شود. البته بايد مواظب بود که از بردن فرزند در جلسات طولاني خودداري شود زيرا موجبات کسالت و دلزدگي را در او ايجاد مي کند.
5- ارتباط با افراد و خانواده هاي متدين و مذهبي.
6- الگو دهي مناسب كه خود بهترين آموزش است.
7- تشويق و تحسين، به شرط آنكه حالت مزد و پاداش به خود نگيرد. براي اين كار بهتر است تشويق ها اعم از مادي و معنوي (بوسيدن، نوازش، توجه، نگاه محبت آميز و ...) باشد. سعي كنيد تشويق هاي مادي شما به صورت نامنظم باشد تا سبب تاجرانه شدن عبادت آنان نشود.
8- آموزش ارزش هاي ديني را با خاطره خوش براي كودكان همراه سازيد و از داد و فرياد و... در اين زمينه بپرهيزيد.
9- به دليل عدم مقاومت رواني زياد كودكان القاي ارزش هاي ديني، تا حدود 6 سالگي به طور مستقيم، ممكن است؛ اما بهتر است كه از اين سن به بعد از روش هاي غير مستقيم مثل (داستان، شعر، شرح حال بزرگان، فيلم، كارتون و نمايشنامه) استفاده كنيد.
در پايان لازم است كه بدانيد ارتباط كلامي ووضعيت ظاهري مناسب، خوش خلقي و حوصله شما در تربيت و آموزش ارزش هاي ديني بسيار ضرورت دارد.- وظايف و مسؤوليت هاي کلي پدر و مادر:
1. رسيدگي به فرزندان؛ والدين بايد نسبت به فرزندان خود توجه كامل داشته باشند و تلاش بسيار درباره ي آنان بنمايند.
2. برابري بين فرزندان؛ سزاوار است كه والدين همه ي فرزندان خود را در دامان محبت خويش بپرورانند و بين آنها از نظر محبت و عطوفت و رعايت حالاتشان تساوي برقرار كنند از پيامبر اكرم (صلي الله عليه و اله) روايت شده كه فرمودند: «اعدلوا بين اولادكم في السر...» در پنهاني ميان فرزندان خود برابري را رعايت كنيد.
3. گسترش دوستي؛ والدين بايد محيط خانه را از دوستي و محبت آكنده كنند و بين افراد خانواده مهرورزي را گسترش دهند.
4. پرهيز از سخن زشت و ناروا؛ والدين در قبال تربيت اخلاقي و ديني و تربيتي فرزندان مسئول هستند به همين خاطر, بايد از گفتار ناپسند, سخن زشت و دشنام و هر آنچه كه با عفت و پاكدامني و حيا, مغايرت دارد پرهيز نمايند.
5. مراقبت از رفتار فرزندان و نيز مراقبت از رفت و آمد آنها؛ چرا كه اغلب جرمهاي اخلاقي كه از فرزندان سر مي زند، از عدم مراقبت والدين مي باشد.
6. تأديب فرزندان؛ بر والدين واجب است كه اگر فرزندشان كار نادرستي انجام داد، او را ادب كنند تا روح سركشي و شرارت از وجود او ريشه كن شود.
7. دور كردن كودك از مسائل جنسي؛ اسلام به شدت توصيه نموده كه مرد با همسر خود در برابر ديدگاه فرزندانش خلوت نكند, زيرا اين عمل موجب بيدار شدن حس شهوت و غريزه ي جنسي فرزندان شده و آنانرا به سوي فسق و فجور مي كشاند.
8. مراقبت بر تغذيه فرزندان؛ هم از نظر حلال و حرام بودن و هم از سالم و كامل بودن.
9. انتخاب نام مناسب براي فرزندان.
10. آشنا ساختن فرزندان با آموزه هاي ديني و روشهاي صحيح اخلاقي. در مورد تربيت فرزند به منابع زير مراجعه نماييد:
1- تربيت کودک، ابراهيم اميني
2- راه تربيت، مجيد رشيد پور، انتشارات انجمن اولياء و مربيان
3- آشنايي با تعليم و تربيت اسلامي، مجيد رشيد پور، انتشارات انجمن اولياء و مربيان
4- روانشناسي و تربيت کودکان و نوجوانان، دکتر غلامعلي افروز، انتشارات انجمن اولياء و مربيان
5- تربيت طبيعي در مقابل تربيت عاريه اي، عبدالعظيم کريمي، انتشارات انجمن اولياء و مربيان
6- والدين و مربيان مسؤول، رضا فرهاديان، انتشارات دفتر تبليغات حوزه علميه قم
7- خانواده و دشواري هاي رفتاري کودکان، دکتر علي قائمي، انتشارات انجمن اولياء و مربيان
8- مجموعه كتاب هاي خانواده، انتشارات انجمن اولياء و مربيان
9- پرورش مذهبي كودكان، دكتر علي قائمي
10- آزادي كودك و حدود آن، دكتر علي قائمي
11- اصول و روشهاي تربيت در اسلام ، احمدي ،سيد احمد ، تهران : انتشارات انجمن اولياء و مربيان ، 1373
12- اسلام و تعليم و تربيت ،حجتي ، سيد محمد باقر ، تهران : دفتر نشر فرهنگ اسلامي ،1368
13- گفتارهائي پيرامون اثرات پنهان تربيت آسيب زا ،كريمي ، عبدالعظيم ، تهران : انتشارات انجمن اولياء و مربيان ، 1373
14- با تربيت مكتبي آشنا شويم ، مظلومي، رجبعلي ، تهران : انتشارات امير كبير، 1366
15-جايگاه پرورش حسِ ديني در تربيت كودكان نويسنده : محمد قمي فر

پرسمان دانشجویی