تحمل مشکلات زندگي | کتابخانه مجازی الفبا

توي مشکل بزرگي گير کردم ولي نميدونم چرا خدا کمک نمي کنه؟ با اينکه خيلي دعا کردم، از کجا بايد بفهميم خدا فراموشمون نکرده و کمک ميکنه؟ يه سوال ديگه اينکه آيا آرزوي مرگ کردن حرام و گناهه؟ چرا؟

مشکلاتي که ما در زندگي پيدا مي کنيم از سه حالت خارج نيست. يا در اثر قصور و تقصير خود ما است و خودمان به خودمان ظلم کرده ايم. يا در اثر قصور و تقصير ديگران است و ناشي از ظلم ايشان است. يا در حالت سوم مشکلي است که خداوند ما را در آن انداخته است. حالت اول و دوم که ربطي به خدا ندارد و بايد خودمان براي رفع آن تلاش کنيم و البته از خدا هم کمک بگيريم ولي بالاخره خداوند در آن مقصر نيست. در مورد حالت سوم گفتني است به دليل اينکه خداي متعال خير مطلق است و هرگز براي بنده اش شر نمي خواهد، به اين نتيجه مي رسيم که مشکلات ناشي از اراده خدا تماما خير است، يعني يا براي امتحان انسان است که باعث رشد او مي شود و يا باعث مي شود گناهان شخص کم شود و يا باعث ترفيع درجات مومن است در صورتي که گناه کار نباشد. درهر صورت ما يقين داريم که آنچه از ناحيه خداوند به ما مي رسد خير و باعث شکوفايي ما است و حتي اگر ظاهرش مورد پسند ما نباشد باطنش خير و به صلاح ما است.
روي اين حساب دليلي ندارد که اصرار کنيم که خداي متعال اين مشکلات را رفع کند. انسان دعا مي کند و اصرار در دعا کردن هم خوب است ولي اينکه توقع داشته باشيم که نتيجه حتما عوض شود توقع به جايي نيست زيرا چه بسا خير ما در آن است و اصولا نتيجه ها دست خدا است و انسان مومن با توکل به خداوند نتيجه را به خداوند واگذار مي کند و به خاطر همين هم آرام است. يعني در اوج مشکلات چون به خدا ايمان دارد و به او توکل مي کند و معتقد است که خداوند جز خير براي بنده اش نمي خواهد، آرامش دارد و جزع و فزع نمي کند و صبور است و اجازه نمي دهد مشکلات دنيوي بر قدرت ايمان و اراده او فايق شود.
دين در اين زمينه ها همين اثر را دارد يعني با تبيين ايمان به خدا و روش توکل و توصيه به صبر به انسان آرامش مي دهد. آرامشي که از اين طريق عايد انسان مي شود، البته آرامش واقعي است، زيرا اصولا دنيا دار محنت و سختي است و اگر انسان بخواهد دنيا را که اخلاقش اينطوري است تغيير بدهد کار عبثي انجام داده است و نتيجه اش جز نااميدي و ضعف ايمان نيست. حد اکثر کاري که ما مي توانيم انجام دهيم اين است که خود را با دنيا و مشکلات آن تطبيق دهيم و با ايمان به خدا و توکل به او به آرامش دست يابيم و جاهلانه اصرار نکنيم تا خداوند دنيا را براي ما رام و آرام کند و سنت هاي خود را تغيير دهد. «تضاد»
گاهي با خودم که فکر مي کنم درمي يابم که من خدا را مثل برخي از افرادي مي پندارم که هيچ توجهي به وقايعي که ما با آنها دست به گريبان هستيم ندارد.
برخي مواقع خيال مي کنم ما را رها کرده است و توجهي و حتي گوشه ي چشمي ندارد.
اين فکرها که از ذهنم شروع مي کند به رژشه رفتن، به ياد دوران داخل رحم مادر مي افتم. مي بينيم خدا مرا که در رحم مادر قرار داد، روزي ام را به طريق خاصي تهيه ديده بود، رحم مادر را نيز طوري طراحي کرده بود که من در داخل آن از ضربه ها و صدمه ها ايمن باشم.
بعد که به دنيا پا گذاشتم چون مي دانست من دندان ندارم و برايم غذا خوردن مثل ديگران امکان ندارد، از سينه ي مادر غذاي براي من ايجاد کرد. تازه اين غذا خوردن چون همراه با آغوش گرفتن دل آرام مادر بود، احساس آرامش و امنيت مي کردم.
حالا در تضادي قرار گرفته ام و آن اينکه چطور خداي که در کودکي دست من را مي گرفت، و مرا مورد توجه قرار داده بود الان در بزرگسالي من را فراموش کرده! مشکلات اطراف من، هر از چندي مانور مي دهد اما او دست گيري نمي کند. پرسشگر گرامي اگر مشکل شما مثل ما است، با ما همراه شويد مقداري درباره خدا، دنيا، دعا سر صحبت را باز کنيم. «خدا»
فکر مي کنيد براي چه ما را به اين دنيا آورده است، خدا؟ وقتي دست به خلقت ما زد فرشتگان گفتند، چرا انسان را خلق مي کني؟! پروردگار فرمود«قالَ إِنِّي أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُون؛ من حقايقى را مى‏دانم كه شما نمى‏دانيد» (بقره/30).
تا به حال به اين مطلب فکر کرده ايد، اين چه بود که خدا به آن علم داشت اما ملائکه نه؟
اگر ما نيز نمي دانيم براي چه خداوند ما را خلق کرده است، نتيجه ي آن چنين مي شود که هدف صحيح و کارآمدي در زندگي خود نداريم. به همين جهت نيز سايه ي نااميدي، خوردن غم، کُنجي نشستن را براي خود در ابتدائي ترين فراز و نشيب در زندگي براي خود بر مي گزينيم.
همه ي مشکلات ما از اين ناآگاهي شروع مي شود و کليد مي خورد. به خاطر اين ناآگاهي است که از دنيا توقع بهشت بودن و فراهم شدن امکانات بهشتي را داريم.
حال اين که ساختار دنيا با بهشت بودن سازگار نيست! تجربه به ما نشان داده است که مشکل اصلي در غم و اندوه ريشه در اين ناآگاهي و نگرش نادرست ريشه گرفت است، و محصول اين درختي(توقع دنياي بدون مشکلات) که ريشه ي آن در زمين قرار ندارد، تجربه ها و احساسات نامطلوب و رکود برانگيز است.
چرا که ما هنگامي متوجه نبوديم در اين دنيا براي چه آمده ايم، چه بايد بکنيم، برگشت مان به کجاست؛ همواره احساسات نامطلوب مانند نااميدي را تجربه مي کنيم. چرا که ندانستن آنها توقع و انتظارات نابجا توليد مي کند، و ما را به خود فراموشي مي کشاند و بنابراين توصيه مي شود در مرحله ي اول نگاه تان را به خود و دنيا مورد بازيابي مجدد قرار دهيد.
البته خاطر نشان کنيم، اگر چه دنيا بهشت نيست، اما اين گونه هم نيست که مشکلات آن دائمي و پايدار باشد، همان گونه که دنيا خود محدود است. توجه به اين مطلب که دنيا و مشکلات آن گذرا است توان انسان را در مشکلات بالا مي برد و انسان بهتر مي تواند در سختي ها چگونه وارد ميدان شود.
خداوند در سوره ي الشرح آيه پنج مي فرمايد«فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً؛به يقين با (هر) سختى آسانى است» و در آيه بعدي اين حقيقت را دوبار گوش زد مي کند«إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْر؛ (آرى) مسلّماً با (هر) سختى آسانى است» توجه به اين دو آيه در مشکلات مي تواند، اميد را در فرد ايجاد و غم را از فرد بزدايد و به سوي فرداي موفق در حرکت باشد.«دعا»
كر حق را كان دعا مردود شد --- من زيان پنداشتم آن سود شد
بس دعاها كان زيان است و هلاك --- وز كرم مى‏نشنود يزدان پاك‏
خداوند به انسانها روزي مي دهد، نعمت ها بي شماري ارزاني مي کند، از همه اساسي تر اصل خلقت ما انسانها از اوست.
خدا بقدري بندگانش را دوست دارد که به خاطر هدايت انسان پيامبران بي شماري را فرستاده است، آن هم با سختي ها، مشقات و تلاشهاي طاقت فرسا که آن بزرگواران آن را به جان خريده اند.
با توجه به اين مطالب به نظر شما چنين خداي مي شود و امکان دارد انسان را در اين دنيا رها کند و گوشه چشمي به او نکند؟!!
خدا به کساني که نسبت به او کافر مي ورزند عنايت مي کند و از رزق و روزي آنها را برخوردار مي سازد، تا چه برسد به بندگانش چون شما؟ پس حقيقت مطلب چيست؟
نااميدى را خدا گردن زده است --- چون گنه مانند طاعت آمده ست‏
چون مبدل مى‏كند او سيئات --- طاعتى‏اش مى‏كند رغم وشات‏
دوباره به ذهن مي رسد که اطلاع و آگاهي ما از ذکر و دعا دچار نقصان است.
به راستي شما چه اطلاعاتي درباره ي دعا داريد؟ نگاه تان به دعا و خواسته ايتان از آن چيست؟
آري ما گمان مي کنيم تا دست به نيايش برداشتيم بايد بلافاصله همه چيز حل و فصل بشود. حال که نشد، پس نتيجه ي آن مي شود نااميدي، ناشکري و پشت کردن به خدا!
خداي که خود در قرآن در مورد دعا مطلب بسيار دقيق و لطيفي را بيان داشته است«و هنگامى كه بندگان من، از تو در باره من سؤال كنند، (بگو:) من نزديكم! دعاى دعا كننده را، به هنگامى كه مرا مى‏خواند، پاسخ مى‏گويم! پس بايد دعوت مرا بپذيرند، و به من ايمان بياورند، تا راه يابند (و به مقصد برسند)»(بقره/186). همين دعوت به دعا نشان از آن دارد که خدا هرگز بندگانش را فراموش نمي کند و نکرده است. اگر در زندگي خود تأملي کنيم ياري خدا و الطافش را مي توانيم ببينم.
در مورد دعا بايد خاطر نشان شويم که برخي مواقع ما بايد از فکر و از راهي که خداوند براي ما قرار داده به سمت بدست آوردن خواسته ي خود برسيم. اما به خاطر کسالت و تنبلي آن را رها مي کنيم، و تنها رو به دعا مي آوريم. بايد بدانيم اين دعا هرگز روي اجابت را به خود نخواهد ديد. بايد با دست به دعا روي آورد و با پا براي حل مشکل تلاش کرد.
گاهي نيز به خاطر رفتارهاي نادرست خودمان با همسرمان و يا با اقوام دچار چالش مي شويم، و دست به دعا برمي داريم. در اين مورد بايد بدانيم هم از خدا بايد الفت قلب ها را در خواست کرد و هم هنر خود را در برخورد با ديگران افزايش داد و راهي مناسب براي حل مسئله انتخاب کنيم.«صبر»
همان طور که ما مأمور به دعا شده ايم به صبر، بردباري و استقامت نيز دعوت گشته ايم. از اينجا معلوم مي شود که لازم است در مشکلات صبر را در پيش بگيريم و خود به دنبال صبر راه بي افتيم و برويم و از دعا ياري خدا را براي موفقيت در زندگي بدرقه ي راه خود کنيم.
اگر قرار بود دعا در هر موردي سريعاً مورد اجابت قرار بگيرد، صبر چه معني ديگر داشت؟ رشد و شکوفائي ما چگونه حاصل مي شود؟ آزمايشات زندگي و بندگي چه معناي داشت؟
همين مشکلات است که نقاط قوت و ضعف، رشد و سقوط را نشان و رقم مي زند. به طور نمونه همين مسائلي پيش آمده ظرفيت، طاقت و ايمان تان را به نمايش گذاشته است. چرا که در مشکلات انسان خود را بهتر مي شناسد و قوت و ضعف او بيشتر نمايان مي شود.
از اين رو اين مشکلات مي تواند عاملي براي رشد دهندگي باشد.«چگونه صبور بشوم»
براي که در فراز و نشيب زندگي داراي آرامش همراه با تلاش باشيم و درون مان دائماً آماج طوفان ها نگردد، امور زير بسيار لازم و توجه به آنان ضروري است:
واقع گرايي: يکي از عوامل مهم در افزايش توان بردباري و يکي از مهارتهاي لازم براي مقابله با فشارهاي رواني، شناخت واقعيت هاي موجود درباره ي سختي هاي زندگي در دنيا است. از اين رو بايد بپذيريم که دنيا محل مشکلات و حوادث است. اين پذيرش و اين ديد به دنيا انتظارات ما را تنظيم مي کند. چرا که اگر دنيا را محلي براي رسيدن به خواسته هايمان بپنداريم، در صورت نرسيدن به آن کنترل خود را از دست مي دهيم و به عصبانيت و خشم خود را پيوند مي زنيم.
بنابراين در ابتدا لازم است که شکل واقعي دنيا را بپذيريم. يکي از کليدهاي اصلي رضايت از زندگي و توان افزائي و صبر در اين نگرش نهفته است. بنابراين توجه به اين که دنيا خواستگاه مشکلات است، انسان را از جهت رواني آماده و صبر را در آدمي نهادينه مي سازد.
فكر آن باشد كه بگشايد رهى--- راه آن باشد كه پيش آيد شهى‏
بدانيد که زندگي شما به عنوان يک واقعيت خارجي، آن قدر تلخ و گزنده نيست؛ آنچه آن را تحمل ناپذير و بسيار تلخ جلوه مي دهد، تصورات و انتظاراتي است که از دنيا و زندگي داريم و اکنون آنها را بر آورده شده نمي بينيد و به همين جهت ناراضي و کم صبر مي شويم.
به اين مثال دقت کنيد: اگر در يک ميهماني يک ليوان چاي داغ براي ما بياورند، ما از اين نوشيدني انتظار يک نوشيدني خُنک را نداريم و از اين رو از داغ بودن آن، نالان و ناراحت نمي شويم؛ بلکه اگر آن را سرد بيابيم، معترض مي شويم؛ چون انتظاري که از چاي داريم، بر آورده نشده است. روايات فراواني اين مطلب را به ما گوش زد مي کنند و اين ديد و بينش را مي خواهند در ما نهادينه سازند، که انتظارات خود را نسبت به دنيا تغيير و واقعي کنيد.«ايمان»
تلاش کنيد ايمان و اعتقاد خود را با تلاوت قرآن و توجه به نماز اول وقت تقويت نمائيد.
گر ترا اشكال آيد در نظر--- پس تو شك دارى در انْشَقَّ القمر
تازه كن ايمان نه از گفت زبان--- اى هوا را تازه كرده در نهان‏
اگر ما همين مطلب را از قرآن در مشکلات آويزان گوش خود کنيم که« يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اسْتَعينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرين؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، از شكيبايى و نماز مدد جوييد كه خدا با شكيبايان است»(بقره/160)
ما اگر در زندگي اين باور و اين احساس دلپذير و دل آرام کننده را در خود ايجاد کنيم که خدا با ما است، در مشکلات، در راحتي، در بيماري، در دارا بودن و ندار بودن مسئله حل مي شود و چون کوه استوار و چون رود جاري خواهيم شد.
اين قرآن تلاوت و تأمل در آياتش جاي براي غم و نااميدي باقي نمي گذارد« فَمَنْ تَبِعَ هُدايَ فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُون؛ بر آنها كه از راهنمايى من پيروى كنند بيمى نخواهد بود و خود اندوهناك نمى‏شوند»(بقره/38) همين آيات بود که افرادي را تربيت کرد چون کوه در مقابل سختي ايستادگي مي کردند.
هر كه صبر آورد گردون بر رود--- هر كه حلوا خورد واپس‏تر رود«بي تابي»
به راستي بي تابي، نااميدي و دل نگران شدن کاري براي ما انجام مي دهد؟ آيا مشکلات ما را رفع مي کند؟ يا اين که بر مسائل ما مي افزايد و نمي گذارد از دعا، عقل و مشورت بهره برد؟ اگر اثر گذار است، آن را بکارگيريد! بر روي اين مطلب فکر کنيد؛ اگر قرار باشد کارهاي شما سامان يابد صبر و مديريت شما بايد چاشني کار باشد و هر کجا خداوند تلاش شما را ديد و مصلحت باشد، بدانيد شما را ياري خواهد کرد، اگر چه ما همواره تحت رحمت خدا هستيم.«اما در خواست...»
از مجموع رهنمودها و دعاهاي اولياي الهي استفاده مي شود که درخواست عمر طولاني با هدف عبادت و بندگي بيشتر خدا و رسيدن به کمالات والاتر امري مطلوب و پسنديده است. در بعضى روايات به ما دستور داده‏اند كه هيچ‏ گاه از خدا طلب مرگ نكنيد، بلكه هميشه طلب عمر طولانى كه در طاعت و بندگى خدا باشد نماييد. 2- درخواست مرگ از خداوند تعالى دو گونه است: الف- مذموم(ناپسند) ب- ممدوح(نيكو).
در اينجا فقط به قسم اوّل اشاره مي کنيم.
انسان هنگامي که نسبت به سختى‏هاى دنيا شكوه كند و از اين ‏رو آرزومند مرگ باشد اين مي شود دعاي مذموم. اين نوع در خواست خود حاكى از ضعف يقين، ايمان، ناراضى بودن نسبت به آنچه خداوند تعالى برايش مقدّر ساخته و عدم تلاش لازم در رسيدن به موفقيت و سعادت است مي باشد.
آدمي گاهى در اثر احساس ضعف و ناتوانى و عدم قدرت مقابله با سختى‏ها، مشكلات و ناملايمات زندگى مى‏باشد. اين نوع آرزوى مردن مربوط به انسان‏هاى است که توان مقابله با فراز و نشيب ها را ندارند، كه به جاى بسيج نيروهاى خداداد و استفاده از تفكر و انديشه براى حل مشكلات و به جاى پناه بردن به خداوند و استمداد از نيروى او به فكر خودكشى مى‏افتند و به جاى حل مسأله به دنبال پاك كردن صورت مسأله مى‏باشند.
اين گونه انسان قطعاً انسانى پر تواني نيست، از اين رو نه تنها آرزوى مرگ برايش مطلوب و ممدوح نيست، بلكه بر عكس بايد از خداوند بزرگ طول عمر و ادامه حيات را بخواهد تا خود را تكميل كند و به سعادت و كمال بار يابد و ره توشه نجات ‏بخشِ از خطرات و سكرات موت، برزخ، حشر و صراط را بر گيرد.
اين چنين درخواستى بايد، دعاى اوليه او باشد و در مرحله دوّم از خداوند تعالى مضمون زير را بطلبد: «لا يتمنى احدكم الموت لضرّ نزل به وَلْيقل: اللّهم! اَحْينى ما كانت الحياة خيراً لى، و توفّنى اذا كانت الوفاة خيراً لى‏؛ رسول اكرم(ص) فرمود: هيچ يك از شماها به خاطر گرفتارى و تنگنايى كه بر او نازل گشته، مرگ را آرزو نكند (بلكه) بايد چنين بگويد: خداوندا! مادامى كه زندگى برايم خير است مرا حيات بخش و هرگاه وفات برايم خير است جانم را بستان». (وسائل الشيعة، ج 2، ص 659.)
در پايان اگر نوع مسئله تان را با ما در ميان بگذاريد بهتر مي توانيم راه کارهاي مناسب ارائه دهيم.حديث پاياني:
امام صادق -عليه السلام- مي فرمايد:« از دو خصلت بپرهيز: بيتابي و تنبلي؛ زيرا اگر بيتاب و كم حوصله باشي، بر حقّ شكيبايي نكني و اگر سست و تنبل باشي، حقّي را نپردازى». (ميزان الحكمه/ ج3 /ص 486)
کتاب جهت مطالعه بيشتر؛
رضايت از زندگي/ عباس پسنديده/ دارالحديث.

پرسمان دانشجویی