دروغ به شوخي | کتابخانه مجازی الفبا

روايتي را از قول اميرالمومنين (ع) شنيدم كه مي فرمايند : شخص ، مزه ايمان را نمي چشد مگر آنكه دروغ گفتن را حتي به صورت شوخي ترك كند، حال سوال بنده اين است كه: اگر مطلبي را كه حقيقت ندارد به صورت شوخي به طرف مقابل بگوئيم ، در حالي كه او مي داند كه حقيقت ندارد و صرفا جهت شوخي و مزاح باشد مانند اينكه بگوييم ( من خودم شش قرن پيش همسايه حافظ شيرازي بودم )، آيا حرام است؟

در پاسخ به مطالب ذيل توجه كنيد :
1- آن چه در روايات بيان شده حرام بودن شوخي دروغ نيست بلكه گفته شده كه شوخي دروغ موجب مي شود كه بنده طعم ايمان را نچشد .
2- البته از مجموع رواياتي كه در مورد لزوم اجتناب از شوخي حرام است برخي علما حرمت آن را استفاده كرده اند .
2- ايمان وقتي به حد نصاب و كمال مي رسد انسان شيريني و لذت آن را مي چشد و شوخي دروغ طبق گفته روايات موجب مي شود كه ايمان به حد نصاب رشد و كمال خود نرسد و انسان گوارايي و طعم شيرين ايمان و ثمره و ميوه ايمان را نچشد .
3- بنا بر اين لحن و رويكرد اين روايت بيان حرمت شوخي دروغ نيست ولي براي مومن شايسته است اين كار انجام نشود.
4- فلسفه نهي از دروغ يه شكل شوخي آن است كه دروغ گفتن به شوخي، كم كم انسان را بر دروغ جدي جرأت مي دهد و قبح و زشتي دروغ را در نزد او تضعيف كرده و يا از بين مي برد و دروغ گفتن براي او اسان و راحت مي شود و با نهي از شوخي دروغ نسبت به رسيدن انسان به اين مرحله پيشگيري شده است .
5- بايد توجه داشت كه در فرهنگ اسلامي شوخي و مزاح كردن جايز و بي اشكال است اما تا آنجا مباح و جايز است كه در آن:
1. به ديگران ناسزاگويى نباشد.
2. جز سخن حق در آن نگويد.(سخنان ركيك و زننده و آزار دهنده به زبان نيارد)
3. اعتدال را در آن رعايت كند، افراط و زياده روى يا تداوم در شوخى نداشته باشد.
4. از شوخي هاى خارج از نزاكت پرهيز شود.
نبى اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم مى‏فرمايد: «انّى لامزح و لا اقول الا حقّا» من شوخى مى‏كنم ولى جز حقّ نمى‏گويم. ( ترجمه‏اخلاق ص: 231)
متأسفانه برخي از ما عادت به مزاح و شوخي آميخته با دروغ كرده ايم، تصور مي كنيم بدون دروغ گفتن نمي توان شوخي كرد؛ در حالي كه اگر دقت كنيم مي بينيم كه هم مي توان شوخي كرد و هم مي توان دروغ نگفت؛ فقط بايد كمي تمرين كرد.
پيامبر خدا (صلي الله عليه و اله) كه الگو و اسوه براي تمام بشريت است، نه تنها عبوس و خشك مذهب نبوده بلكه حتي با شوخي هاي خود هم تعاليم اخلاقي و انساني را به همگان مي آموزد؛ مثلا: «پيرزني نزد پيامبر (صلي الله عليه و اله) آمد. حضرت به او فرمود: پير به بهشت نمي رود. پيرزن گريست. حضرت فرمود: در آن روز تو پير نخواهي بود. خداي متعال مي فرمايد: ما آنان را پديد آورديم پديد آوردني و ايشان را دوشيزه گردانيديم». (ميزان الحكمة/ ح 18858)
حضرت در اين شوخي، هم مطلبي را به همه يادآوري مي كند كه در بهشت همه جوان هستند و هم پيرزن را متوجه اين مسئله مي كند كه او در بهشت جوان خواهد بود و از نعمات بهشتي بهره خواهد برد.

پرسمان دانشجویی