مبارزه با مکرهاي شيطان | کتابخانه مجازی الفبا

مكرهاي متفاوت شيطان و عدم آگاهي به آن باعث تكرار گناه ميشه از پسش برنميام؟!

در ابتدا روحيه معنوي و كمال گراي شما را مي ستاييم و براي شما آرزوي توفيق در راه خدا را داريم.
در پاسخ به اين سوال چند مطلب به عنوان بيان فرمول و قانون خودسازي ذكر مي شود كه قابل توجه است:
1- از آيات و روايات به خوبي استفاده مي شود كه انسان سه دشمن قطعي دارد كه درحقيقت موانع راه خدا و قرب الهي هستند: 1-جهل و ناداني، 2- شيطان، 3-نفس اماره. جهل و نفس دشمنان داخلي و شيطان دشمن خارجي انسان است.
2- منظور از شيطان تمامي عوامل خارجي اي است كه باعث تحريك افراطي قواي خيالي و وهمي و غرايز و شهوات مي شوند و زمينه گمراهي و انحراف فكري، اخلاقي و عملي انسان را فراهم مي كنند.
3- شيطان كه دشمن قسم خورده خارجي انسان است، مستقيما به قلب و عقل انسان راه ندارد و از طريق دشمنان داخلي، يعني نفس و جهل به انسان نفوذ مي كند. شيطان در حقيقت از ناداني و اميال نفساني و خواسته هاي طبيعي انسان سوء استفاده مي كند و از طريق آن ها زمينه هاي افراطي گري را در انسان فراهم مي كند و باعث بيماري و انحراف عقل و قلب انسان مي شود.
4- شيطان فقط يك وسوسه گر بيروني است و جهت دهنده به نفس اماره. شيطان با چند حربه به مقابله با انسان برمي خيزد از جمله:
1- تزيين كارهاي زشت در نظر انسان( فزين لهم الشيطان اعمالهم- نحل/ 63)
2- با وعده هاي دروغ( يعدهم و يمنيهم و ما يعدهم الشيطان الا غرورا- وعده شان مي دهد و به آرزو كردنشان وا مي دارد و شيطان جز فريب، وعده شان ندهد.- نسا/ 120)
3- ترساندن از آينده و در ادامه آن،‌ مانع شدن براي كار خير.( الشيطان يعدكم الفقر- شيطان به شما وعده فقر مي دهد.- بقره 268)
شيطان از كانال هواهاي نفساني در انسان نفوذ كرده و كار و تلاش وي را تأييد مي كند يا تغيير ميدهد. كارهاي زشت را در نظر انسان تزيين و آدمي را در انجام كار ناپسند تثبيت مي كند.
شيطان در روز قيامت به كساني كه فريب او را خورده اند و در آنجا وي را لعن و نفرين مي كنند مي گويد: اين قدر مرا لعن نكنيد چرا كه من بر شما تسلطي نداشتم و تنها به شما وعده مي دادم و خلاف وعده ام عمل مي كردم و با اين كه شما اين وضع مرا مي ديديد باز هم به دنبال من مي آمديد.»( بر گرفته از كتاب اخلاق در قرآن، آيت الله مصباح،‌ ج1،‌ ص232-234)
شيطان به هنگامي كه كار از كار گذشت گفت: خداوند به شما وعده حق داد و من به شما وعده دادم و خلف وعده كردم و براي من تسلطي بر شما نبود مگر آن كه شما را مي خوااندم پس شما مرا اجابت كرديد پس مرا سرزنش نكنيد و خودتان را سرزنش كنيد.( ابراهيم / 22)
بنابراين شيطان فقط يك مشوق به بدي هاست، اين هواي نفس و در واقع خود انسان است كه راه نا صواب را انتخاب مي نمايد. شيطان هيچ گاه برانسان تسلط ندارد و خود نيز بر اين امر در روز قيامت اعتراف مي نمايد و مي گويد من فقط شما را دعوت كردم و بر شما تسلطي نداشتم. عدم تسلط بدين معناست كه وسوسه هاي او نمي تواند ما را مجبور به گناه كند. او فقط فريب مي دهد و از اين جا به بعد نفس اماره است كه با وسوسه ها و تصوراتي كه براي آدمي به وجود مي آورد او را به گناه مي كشاند. در مجموع، نفس اماره، بيشتر،‌ ما را به بدي ها سوق مي دهدو شيطان هم از طريق آن وسوسه مي كند.4- شيطان دشمن قسم خورده انسانهاست
شيطان به عزت خداوند متعال قسم يادكرده كه تمامي انسانها را به گمراهي بكشاند و گفته است فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعينَ (ص - 82) بنابراين چگونه مي توان از يك دشمن قسم خورده توقع خير خواهي داشت و به خواسته هاي وي جواب آري داد .
خداوند متعال نيز در آيات متعددي از قرآن كريم به صراحت نسبت دشمني شيطان هشدار داده (1) و از انسانها خواسته است كه همانگونه كه شيطان با انسان دشمني مي كند آنها نيز با شيطان دشمني نموده (2) و از وي پيروي نكنند (3)
5- شيطان قدم به قدم انسان را فريب مي دهد لذا در همان قدم اول بايد به او« نه » گفت .
خداوند متعال از برنامه هاي شيطان تعبير به « خطوات » نموده و مي فرمايد : يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ وَ مَنْ يَتَّبِعْ خُطُواتِ الشَّيْطانِ فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ (النور - 21)
اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! از گامهاى شيطان پيروى نكنيد! هر كس پيرو شيطان شود(گمراهش مى‏سازد، زيرا) او به فحشا و منكر فرمان مى‏دهد!
جمله «خطوات الشّيطان» (گامهاى شيطان) گويا اشاره به يك مسأله دقيق تربيتى دارد، و آن اين كه انحرافها غالبا بطور تدريج در انسان نفوذ مى‏كند، وسوسه‏هاى شيطان معمولا، انسان را قدم به قدم و تدريجا در پشت سر خود به سوى پرتگاه مى‏كشاند، لذا قرآن مى‏گويد: از همان گام اول بايد به هوش بود و با شيطان همراه نشد!( برگزيده تفسير نمونه، ج‏1، ص: 150)
در واقع دفع دشمن شيطان نفس از همان خاكريز اول است. قرآن مجيد در وصف پارسايان مى‏فرمايد: «ان الذين اتقوا اذا مسهم طائف من الشيطان تذكروا فاذاهم مبصرون ؛ پرهيزگاران چون گرفتار وسوسه شيطان شوند هماندم متذكر (ياد خدا) شده وبصيرت يابند»، (اعراف، آيه 201)،
6- توكل به خدا را نبايد فراموش كرد
اساتيد اخلاق شيطان را به سگ چوپان تشبيه نموده و گفته اند : شما با شيطان مانند مرد غريبى كه از دست سگ چوپان به صاحب او پناه مى‏برد باشيد، هر گاه سگ چوپان به مرد غريبى حمله مى‏كند و مى‏خواهد او را گاز بگيرد مرد غريب به صاحب سگ پناه مى‏برد. لذا هر گاه شيطان نزد شما آمد و خواست وسوسه كند و از راه منحرف سازد ، شما هم به خداوند پناه ببريد و از او يارى بجوئيد خداوند هم حق را بر باطل نيرو مى‏دهد و از مظلوم يارى مى‏كند و در قرآن فرموده: إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَلى‏ رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ. (النحل : 99)
شيطان تسلط پيدا نمى‏كند بر كسانى كه ايمان بياورند و به خداوند توكل كنند. (ايمان و كفر-ترجمه الإيمان و الكفر بحار الانوار ج‏2 ص : 372)
7- از نماز و روزه به عنوان دو ابزار مهم جهت « نه » گفتن به شيطان استفاده نمائيد .
خداوند متعال مي فرمايد : يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اسْتَعينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرينَ (البقرة - 153)
اى افرادى كه ايمان آورده‏ايد! از صبر(و استقامت) و نماز، كمك بگيريد! (زيرا) خداوند با صابران است. (153)
و همانگونه كه در تفاسير ذكر شده امام صادق عليه السلام مراد از صبر در اين آيه را روزه بر شمرده و با استناد به همين آيه ، توصيه نموده اند به هنگام فرود آمدن گرفتاريها و مشكلات اقدام به روزه گرفتن نمائيم ( من لا يحضره الفقيه ج‏2 ص : 74 - تفسير نور الثقلين، ج‏1، ص: 76)
بنابراين علاوه بر اينكه برنامه اي را براي روزه گرفتن در دستور كار خود قرار مي دهيد ( 4 )هرگاه وسوسه و خيالات شيطاني موجب تشويش خاطر شما گرديد به سرعت اقدام به خواندن نماز نمائيد چراكه إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تَصْنَعُونَ (العنكبوت - 45) و نماز را برپا دار، كه نماز(انسان را) از زشتيها و گناه بازمى‏دارد، و ياد خدا بزرگتر است؛ و خداوند مى‏داند شما چه كارهايى انجام مى‏دهيد! (45)
نكته پنجم : اينكه كه بدانيد عالم محضر خدا است،
از بهترين راههاي« نه » گفتن به شيطان اين است كه به هنگام گرفتار شدن در دام شيطان به ياد آوريم عالم محضر خدا است، تمامي اشياء ظرف علم خداوند است و خداي متعال از پس همه اشيايي كه در پيرامون شما وجود دارد، به شما نگاه مي كند و همچنين گناه انسان هر چند به صورت پنهاني از ديد و اطلاع معصومين(ع) و ملائكه پنهان نيست و باعث مي شود كه آبروي انسان نزد ايشان و ملائكه از بين برود و آدمي خفيف و خوار گردد.
8- براي غلبه برشيطان بايد راههاي نفوذ ش را بست
خوردن مال حرام ، چشم چراني (اعم از ديدن فيلم و عكس و ....)، گوش دادن به موسيقي هاي تحريك كننده و حرام ، مطالعه مطالب تحريك كننده ، عدم رعايت ضوابط شرعي در نوع ارتباط باديگران ( اعم از محل كار ، دوستان و روابط فاميلي ) و .... همه و همه از مقدمات و راههاي نفوذ شيطان در اميال جنسي مي باشند كه با بستن اين راهها به راحتي مي توان به شيطان « نه » گفت .
8- مهمترين راهكار غلبه بر شيطان آري گفتن به خدا است، بنابراين هيچگاه نبايد به خداوند متعال و دستوراتش پشت كرد
حضرت امام صادق عليه السّلام مى‏فرمايد كه: تسلّط نمى‏يابد شيطان بر آدمى و زور نمى‏آورد بر او به وسوسه كردن، مگر در وقت اعراض كردن او از ذكر الهى و سهل‏گرفتن عظمت و بزرگوارى خداى تعالى و غافل شدن از مناهى، و خاطر نياوردن اطّلاع جناب الهى بر ظاهر و باطن وى، (شرح‏مصباح‏الشريعة ص : 257)
بنابراين اگر مي خواهيد به راحتي از دست شيطان خلاصي يابيد دستورات اوليه الهي يعني انجام واجبات ( همچون نماز و روزه و ... ) و ترك محرمات را سرلوحه زندگي خود قرار دهيد .
9- براي آشنايي بر شيطان و راههاي نفوذ او كتاب هاي ذيل مراجعه نمائيد:
الف- بحارالانوار، ج 63
ب- جن و شيطان، عليرضا رجالى تهران
ج- شيطان كيست، احمد زمرديان
در پايان اين نكته مهم را يادآور مي شويم كه ستيز و مجاهده با شيطان كاري مستمر و دايمي است و تا انسان در اين عالم زنده است و زندگي مي كند ادامه دارد. و دام هاي شيطان براي انسان هاي با تقوا و داراي كمال و شناخت بيشتر، ظريفتر و پيچيده تر و مخفي تر است. نخستين گام در مبارزه با شيطان اين است كه اطاعت از او را به تدريج كم نموده و به آهستگي از شبكه هاي دام او خارج شويم هر چند در اين مبارزه ممكن است پاي انسان بلغزد و در مورادي فريب او را بخورد. هر چقدر ارتباط انسان با خداي متعال و معرفت نسبت به او عميق تر و گسترده تر باشد، تسلط شيطان بر او كمتر است. چنانچه خداي متعال در اين مورد مي فرمايد: انه ليس له سلطان علي الذين آمنوا و علي ربهم يتوكلون ؛ شيطان تسلطي بر كساني كه مؤمن بوده و بر پروردگارشان توكل مي كنند ندارد ؛ (نحل، آيه 99) و نيز مي فرمايد: ان عبادي ليس لك عليهم سلطان؛ تو (شيطان) بر بندگان خاص من تسلط و نفوذي نداري ؛ (اسراء، آيه 65).
لذا بايد توجه داشت كه فاصله گرفتن از بدى و گناه و نزديك شدن به معنويات و قرب خداوند، امرى تدريجى است و محتاج صبر و حوصله فراوان است. انسان بايد مانند كوهنوردى باشد كه گاهى به قله كوه بلندى كه قصد صعود به آن را دارد نگاه مى‏كند و احساس مى‏كند هنوز تا قله كوه راه زيادى مانده و از طرفى به دامنه كوه نگاه مى‏كندو مى‏بيند از آن فاصله گرفته و اين حالت بين ترس و اميد را چنان چه در قرآن كريم و روايات معصومين(ع) آمده، همواره در زندگى خود حفظ كند. يعنى هم از اين كه گاهى توفيق بندگى و دورى از گناه را پيدا كرده اميدوار و خوشحال باشد و هم از اين كه گاهى دچار لغزش و گناه مى‏شود، ترسان و بيمناك گردد.
انسانى كه گاهى دچار گناه خطا مى‏گردد و بعد پشيمان مى‏گردد و خود را ملامت و سرزنش مى‏كند، به مرحله‏اى رسيده كه داراى نفس لوّامه و سرزنشگر شده است و يك پله از مرحله نفس اماره يعنى نفسى كه به زشتى و بدى امر مى‏كند و از انجام آن ملول نمى‏گردد و بيمى ندارد، بالاتر آمده است و اين فرد يك قدم به هدف نزديك شده است و بايد خدا را شاكر بود و از او خواست كه توفيق رسيدن به مراحل بالاتر و هر چه بيشتر نزديكتر شدن به خود را به ما عنايت كند.
-------
پي نوشت :
1- مراجعه كنيد به سورهاي البقرة : 168 - البقرة : 208 - الأنعام : 142 - الأعراف : 22 - يوسف : 5 - الكهف : 50 - فاطر : 6 - القصص : 15 - طه : 117 - يس : 60 - الزخرف : 62
2- إِنَّ الشَّيْطانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا إِنَّما يَدْعُوا حِزْبَهُ لِيَكُونُوا مِنْ أَصْحابِ السَّعيرِ (فاطر - 6)
البتّه شيطان دشمن شماست، پس او را دشمن بدانيد؛ او فقط حزبش را به اين دعوت مى‏كند كه اهل آتش سوزان(جهنّم) باشند!
3-يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبينٌ (البقرة -208)
اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد همگى در صلح و آشتى درآييد! و از گامهاى شيطان، پيروى نكنيد؛ كه او دشمن آشكار شماست
4- گرفتن روزه مستحبى به ويژه دوشنبه و پنجشنبه هر هفته.

پرسمان دانشجویی