راه صحيح زندگي | کتابخانه مجازی الفبا

چطوري می تونم راه درست زندگي رو پيدا کنم؟

پرسشگر گرامي سؤال شما نشان­دهنده روح پاك و دغدغه­هاي ارزشمندتان است. اين را به شما تبريك عرض مي­كنيم و خوشحاليم كه با فردي چون شما ارتباط برقرار نموده­ايم.
دوست عزيز؛
خداوند به طرق مختلف، راه درست را از غلط به انسان نشان مي‌دهد و با انزال آيات خود و فرستادن رسولان و ائمه‌ي طاهرين (صلوات الله عليهم اجمعين) اشتباهات انسان را به او گوشزد مي‌كند. در حقيقت را جبران اشتباهات گذشته‌، براي هر كسي مشخص و معلوم است. مهم اين است كه انسان آستين همت خويش را بالا زده، با پاي خويش، خطاهاي خود را اصلاح نمايد.
توضيح مطلب:
انسان بايد ملاكهايي در دست داشته باشد تا با آن ملاكها انديشه­هاي درست را از نادرست تشخيص دهد و راهها و اعمال صحيح را از ناصحيح بشناسد. براي آشنايي با اين ملاكها بايد به اعتقادات ديني توجه كرد و و بينش را دقيقا، بر اساس نگاهي كه خدا نسبت به انسان و هستي و جامعه دارد كه نگاهي واقعي و بر اساس تمام جنبه­ها و ابعاد زندگي انسان است، بنيان نهاد.
اين در مرحله بينش و معرفت بود. اما در مرحله عمل، بايد به احكام و دستورالعملها مراجعه نمود و به واجبات دين و محرمات آن توجه داشت. با دقت در اين دو مرحلۀ علم و عمل، و بينش و حركت، انسان هيچ گاه اسير راههاي غلط و نادرست نمي­شود و هميشه راه را از چاه تشخيص خواهد داد. بنابراين هنگام مواجهه با يك راه غلط و اشتباه، بايد ابتدا فكر كرد و ميزان هماهنگي آن را با باورهاي دين و احكام و دستورالعملهاي دين سنجيد. بعد در مورد آن تصميم گرفت. با اين ديد و با اين دقت و با راه رفتن بر اساس اصول و عمل به احكام، هيچ مشكلي نخواهيد داشت و هيچ گاه بر سر دو راهي نخواهيد ماند؛ كه خدا خود در قرآن وعده داده كه: «يا ايها الذين آمنوا إن تتقوا الله يجعل لكم فرقانا»؛ اي كساني كه ايمان آورده ايد، اگر تقوا پيشه كنيد، خدا براي شما نيروي تشخيص حق از باطل قرار مي­دهد.(سوره انفال، آيه29).
اما سوال اينجاست كه تقواي الهي به چه معناست و چگونه مي‌توان به آن رسيد؟ در پاسخ به اين سوال بايد گفت تقواي الهي به معناي رعايت حرمت پروردگار است. بر طبق فرمايشات عرفاي بنامي چون آيت الله بهجت رحمة الله عليه تقوا به معناي انجام واجبات و ترك محرمات در قدم اول است. كسي كه بتواند تقواي الهي را با فراگيري واجبات خود و عمل به آن ها و فراگيري محرمات الهي و ترك آن ها رعايت كند قدم بزرگي را در تقوا بردارد.
البته در ابتداي كار عمل به همين واجباتي كه از آن مطلع است و ترك محرماتي كه به آن علم دارد نيز قدم بزرگي است؛ چنان كه در حديث آمده است: «من عمل بما علم، علمه الله ما لم يعلم» ( كسي كه عمل به دانسته هايش كند پروردگار ندانسته ها را نيز به او مي‌آموزد) اگر بخواهيم عوامانه چنين حديثي را معنا كنيم بايد بگوييم خداوند مي‌شود استاد چنين شخصي و چه استادي از خداوند بهتر.
به بيان ديگر، خداوند همه‌ي انسان ها را بوسيله‌ي عقل، فطرت و انبياء (عليهم السلام) هدايت نموده است و هرگاه انسان، بر خلاف هدايت‌هاي فطرت و عقل و توصيه‌هاي انبياء و اولياي الهي حركت كند، مي‌تواند دوباره به سمت خداوند برگشته، از مسير خطا، به جاده‌ي هدايت الهي گام بردارد.
از نظر اسلام تمامي اعمال انسان خالي از احكام پنجگانه نيست. واجب، حرام، مستحب، مكروه، مباح. يعني هر كاري كه ما انجام مي‌دهيم يا واجب است يا حرام يا مستحب يا مكروه و يا اگر هيچكدام از اين احكام را نداشته باشد، مباح است؛ يعني انجام و ترك آن در اختيار خود او است و دين، نظر خاصي درباره اش ندارد.
اگر كسي بخواهد در تمامي افكار و رفتار به وظيفه خود عمل كند و از گناه و خطا بدور باشد، كافي است كه احكام شرعي را درباره هر يك از اين احكام پنجگانه بشناسد و در حد توان و امكانات، خود را موظف نمايد تا به آنها عمل نمايد.
پس در قدم اول بايد شناخت خود را در قلمروهاي مختلف اعتقادات (هستي شناختي، خدا شناسي، انسان شناسي و دين شناسي) احكام (با ياري رساله مرجع تقليدتان) و اخلاق (كتب مختلف موجود) تقويت نماييد، تا بتوانيد در حواثي كه سر راهتان قرار مي‌گيرد، راه را از چاه تشخيص دهيد.
خداوند متعال، در كنار فطرت و عقل، از راه لطف و احسان، راهنماهايي براي بشريت قرار داده است. انسان‌هايي كه ملاك و مدار حق و راه مستقيم هستند و آنها ما را در لحظه لحظه زندگي به سرمنزل مقصود رهنمون مي شوند و ما نيز مي توانيم با اختيار خود در همه شؤون زندگي شخصي و اجتماعي خود از آنها فرمان‌برداري كنيم و با راهنمايي و سرپرستي آنها راه مستقيم را به سلامت - تا انتها – بپيماييم؛ كه اگر چنين كنيم يقينا رستگار و سعادتمند مي شويم و به كمال مطلوب خود مي رسيم و اين سر اين مطلب است كه ما حداقل روزي 10 بار از خداوند متعال درخواست مي كنيم «اهدنا الصراط المستقيم» زيرا ما در همه لحاظ زندگي خود نيازمنديم كه به راه راست رهنمون و هدايت شويم و اين هدايت در همه شؤون اجتماعي و فردي ما جريان دارد و اين مهم تنها در سايه ولايت ائمه اطهار (سلام الله عليهم) امكان پذير است.
همچنين اگر هدف زندگي مشخص باشد, راه رسيدن به هدف هم مشخص خواهد شد و پاسخ سوال شما روشن مي شود. قرآن کريم هدف زندگي انسان را عبادت و اطاعت خدا معرفي کرده است. و ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون. جن و انس را نيافريدم مگر براي عبادت. کمال نفس انسان هم که رسيدن به نفس مطمئنه و راضيه و مرضيه است, از طريق همين عبوديت خدا حاصل مي شود, منتهي براي تحقق اين مقام بايد ابتدا نفس را از هوا و هوس پاک و تخليه کرد و خود را از اسارت شيطان و نفس اماره نجات داد تا راه عبوديت حق تعالي باز شود.
در حقيقت بهترين راهکار زندگي صحيح اين است که قرآن مى‏فرمايد: "و من يطع اللَّه و الرسول، کسى که خدا و پيامبر را اطاعت کند (در روز رستاخيز) همنشين کسانى ‏خواهد بود که خدا نعمت خود را بر آن‏ها تمام کرده(و آن‏ها عبارتند) از: پيامبران و صدّيقان و شهدا و صالحان و آن‏ها رفيقان خوبى هستند"(1). اين آيه با صراحت مى‏گويد: کسانى که در عمل از خدا و پيامبرش اطاعت کنند و واجبات الهى را انجام دهند و از محرّمات دورى کنند، سعادتمند هستند. و در قيامت و بهشت همنشين پيامبران الهى خواهند بود, يعني سعادت دنيا و آخرتشان تامين خواهد شد.
درشان نزول اين آيه آمده است: يکى از صحابه پيامبر (ص) به نام "ثوبان" که نسبت به حضرت محبت و علاقه شديدى داشت، روزى با حال پريشان خدمتش رسيد، بر حضرت محمد(ص) از سبب ناراحتى او پرسيد، عرض کرد: زمانى که از شما دور مى‏شوم و شما را نمى‏بينم، ناراحت مى‏شوم. امروز در اين فکر فرو رفته بودم که فرداى قيامت اگر اهل بهشت باشم، مسلّماً در مقام و جايگاه شما نخواهم بود، بنابراين شما را هرگز نخواهم ديد، اما اگر اهل بهشت نباشم تکليفم روشن است, بنابر اين در هر حال از درک حضور شما محروم خواهم شد. با اين حال چرا افسرده نباشم. در اين حال آيه بالا نازل شد و به اين گونه اشخاص بشارت داد که افراد مطيع پروردگار، در بهشت همنشين پيامبران و بزرگان خدا خواهند بود. (2) چنان که امام حسين(ع) در روز عاشورإ؛ به عمرو بن قرظه فرمود: "تو پيش از من به بهشت مى‏روى، سلامم را به رسول خدا (ص) برسان"(3)
رستگارى حقيقى و همنشينى با پيامبر اسلام (ص) براى هر کسى ميسر است و هر فرد حتى بى سواد و روستايى مى‏تواند به اين مقام برسد، فقط يک شرط دارد و آن با تقوا شدن است. تقوا عبارت است از اين که: انسان از گناهان دورى کند و واجبات را انجام دهد، گر چه حتى يک نماز مستحبى نخوانده باشد و يک ذکر و وِردى هم نگفته باشد. مى‏توانيد فقط با انجام واجبات و ترک گناهان همان چيزى که خود را بر آن قادر مى‏دانيم به مقامات عالى دست يابيد و از افراد مورد نظر نيز بالاتر برويد، و در سراي آخرت همنشين رسول گرامى اسلام باشيد. انشاء اللَّه.
قرآن در آيه ديگر رعايت تقوا را منشأ رستگارى و فوز عظيم دانسته و فرمود: "اى مؤمنان، با تقوا باشيد و هميشه سخن حق گوييد، تا خدا اعمال شما را به لطف خود اصلاح فرمايد و از گناهان شما در گذرد و هر که خدا و رسول را اطاعت کند، البته به سعادت و پيروزى بزرگ نايل گرديده است".(4)
تقوا مايه سعادت انسان است و قرآن و نهج البلاغه و ائمه اطهار (ع) روى آن تاکيد فراوان کرده‏اند، از حضرت صادق(ع) در مورد تقوا پرسيدند، حضرت فرمود: "تقوا و عبادت اين است که خداوند در جاهايى که امر کرده، تو را گم نکند (يعنى واجبات را انجام دهى )و در جاهايى که نهى کرده تو را نبيند (يعنى گناهان را ترک کنى).(5)
على (ع)فرمود: "المتقى من التقى الذنوب که متقى کسى است که از گناهان پرهيز کند."(6)
-------------------------
پي‌نوشت‌ها:
1 - نساء (4)، آيه 69.
2 - تفسير نمونه، ج 3، ص 459.
3 - بحارالانوار، ج 45، ص 23.
4 - احزاب (33) آيه 71.
5 و 6 - محمد محمدى رى شهرى، ميزان الحکمه، واژه تقوا، شماره 22470 -22472.

پرسمان دانشجویی