آثار و فوايد نماز جماعت | کتابخانه مجازی الفبا

در مورد نماز جماعت فوايد و آثار آن خواهشا كاملا برام توضيح بديد؟

پرسشگر عزيز، در باب فضيلت و آثار نماز جماعت روايات بسياري وجود داردكه به حديثي اشاره مي كنيم:اي محمد! اگر مومن تكبيره الاحرام را با امام جماعت درك نمايد از 600 هزار حج و عمره و از دنيا و آنچه در آن است بهتر است؛ به هفتاد هزار برابر؛ يك ركعت نمازي كه مومن انجام دهد با امام بهتر است از صد هزار دينار كه صدقه بدهد بر مساكين، و سجده ا ي كه مومن با اامام جماعت انجام دهد از آزاد كردن صد بنده بهتر است.(عروة الوثقي، ص 762)
پاسخ تفصيلي:
● اهميت نماز جماعت
غير از آثار فردي و اجتماعي نماز جماعت(كه به آنها اشاره خواهدشد)پاداش‏هاي عظيمي براي آن بيان شده كه در اينجا به بعضي ازروايات، اشاره مي‏شود. از رسول خدا(ص)نقل شده كه: «من سمع النداء فلم يجبه من غيرعلة فلا صلاة له‏» (۱) نماز كسي كه صداي اذان را بشنود و بي دليل، در نماز جماعت ‏مسلمانان شركت نكند، ارزشي ندارد.
در حديث، تحقير نماز جماعت، به منزله تحقير خداوند بشمار آمده‏ است: «من حقره فانما يحقر الله‏» (۲) شركت دائم در نماز جماعت، انسان را از منافق شدن بيمه مي‏كند. (۳) و براي هر گامي كه به سوي نماز جماعت و مسجد برداشته شود، ثواب ‏و حسنه در نظر گرفته شده است. (۴) همين كه كسي براي شركت در نماز جماعت از منزل خارج ‏مي‏شود، يا در مسجد، در انتظار نماز جماعت ‏به سر مي‏برد پاداش كسي ‏را دارد كه در اين مدت، به نماز مشغول بوده است. (۵) تعداد حاضران در نماز جماعت، هر چه بيشتر باشد، پاداش آن بيشتراست. اين كلام رسول خداست كه فرمود: «ما كثر فهو احب الي الله‏» (۶) حديث جالبي در بيان فضيلت نماز جماعت است كه قسمتي از آن ‏در رساله‏هاي عمليه هم ذكر شده است. ترجمه تمام حديث چنين است: رسول اكرم صلي الله عليه وآله فرمودند:جبرئيل پيش حضرت رسول صلي الله عليه وآله آمد (با 70000ملك بعد از نماز ظهر)گفت يا محمد!همانا خداوند بر تو درود ميفرستد وبراي شما هديه اي فرستاد كه به پيامبران ديگر نفرستاده است.فرمود چيست؟جبرئيل فرمود:
1)سه ركعت نماز وتر(دوركعت شفع ويك ركعت وتر)
2)نمازهاي پنج گانه به جماعت
حضرت رسول صلي الله عليه وآله پرسيد مگر نماز جماعت چه فايده اي براي امت من دارد؟
فرمود: اگر در نماز جماعت دونفر اقتدا كنند خدا براي هريك نفر در هر يك ركعت 150 نماز مينويسد. اگر سه نفر باشند براي هرركعت 600 نماز براي هريك مينويسد. اگر چهار نفر باشند براي هر ركعت براي هر نفر1200 نماز مينويسد. براي شش نفر براي هررركعت 4800نماز براي هر فرد مينويسد. براي هفت نفر براي هر نفر وهرركعت9600نماز نوشته ميشود. براي هشت نفر براي هر نفر وهرركعت 19200نماز مينويسد. زماني كه نه نفر باشند براي هر نفر وهرركعت 36400 نماز مينويسد. براي ده نفر براي هر نفر وهرركعت 72800نماز نوشته ميشود.گر تعداد افراد از ده نفر گذشت دراينصورت اگر آسمان صفحه وكاغذ ودرختان قلم وجن وانس وملائكه نويسنده باشند نميتواند ثواب يك ركعت از آن را بنويسند.همين كه عدد افراد از ده نفر گذشت، حساب آنرا جز خداكسي نمي‏داند. (۷) در حديث ديگر است: هر كه نماز جماعت را دوست ‏بدارد، خدا و فرشتگان او را دوست مي‏دارند. (۸) در زمان پيامبر(ص)هرگاه افراد نماز جماعت كم مي‏شدند، آنحضرت به جستجو و تفقد از افراد مي‏پرداخت و مي‏فرمود: شركت در نماز صبح و عشاء، بر منافقان از هر چيز سنگين‏تر است. (۹) قرآن نيز، از اوصاف منافقان، بي حالي و كسالت هنگام نماز را بيان‏كرده است. (10) چرا كه سحر خيزي و حضور در جماعت مسلمين، آن هم ازراه‏هاي دور و در گرما و سرما، نشانه صداقت در ايمان و عشق نمازگزار است.
حضور در نماز جماعت، خاص يك منطقه نيست. انسان در هر جا كه باشد، خوب است‏ به فكر نماز جماعت و حضور در آن و تشويق‏ ديگران باشد.
رسول خدا(ص)در باره اهميت جماعت، فرمود: «صلاة الرجل في جماعة خير من صلاته في بيته اربعين‏سنة. قيل: يا رسول الله!صلاة يوم؟فقال(ص): صلاة‏واحدة‏» (۱۱) يك نماز با جماعت، بهتر از چهل سال نماز فرادي در خانه‏است. پرسيدند: آيا فقط يك روز نماز؟ فرمود: بلكه يك نماز. و مي‏فرمود: صف‏هاي نماز جماعت، همانند صف‏هاي فرشتگان درآسمان چهارم است. (۱۲) اولين نماز جماعتي هم كه بر پا شد، به امامت رسول خدا و شركت‏ حضرت علي (عليه السلام) و جعفر طيار(برادر حضرت علي(عليه السلام)) بود. همين كه ‏ابوطالب، فرزندش علي(عليه السلام) را ديد كه به پيامبر اقتدا كرده، به فرزند ديگرش جعفر گفت: تو نيز به پيامبر اكرم اقتدا كن و اين جماعت دو سه ‏نفري، پس از نزول آيه «فاصدع بما تؤمر» بود، كه فرمان به علني ساختن‏دعوت و تبليغ مي‏داد. (۱۳)
● آثار نماز جماعت
بر پايي فريضه‏هاي ديني به صورت دسته جمعتي، غير از پاداش‏هاي فراواني كه ياد شد، در زندگي فردي و اجتماعي امت مسلمان نيز، آثارمثبت و فراواني دارد كه به برخي اشاره مي‏شود:
۱) آثار معنوي
بزرگترين اثر معنوي نماز جماعت، همان پاداش‏هاي الهي است كه گفته شد. روايت است كه شبي، علي عليه السلام تا سحر به عبادت ‏مشغول بودند. چون صبح شد، نماز صبح را به تنهائي خواندند و استراحت ‏كردند.
رسول خدا(ص)كه آنحضرت را در جماعت صبح نديد، به خانه اورفت. حضرت فاطمه(ع)از شب زنده‏داري علي(ع)و عذر او از نيامدن به‏مسجد سخن گفت. پيامبر فرمود: پاداشي كه بخاطر شركت نكردن در نماز جماعت صبح، از دست علي(ع) رفت، بيش از پاداش عبادت تمام‏شب است. (۱۴) رسول خدا(ص)فرموده است: لان اصلي الصبح في جماعة احب الي من ان اصلي ليلتي‏حتي اصبح (۱۵) اگر نماز صبح را به جماعت‏بخوانم، در نظرم محبوب‏تر ازعبادت و شب زنده‏داري تا صبح است.
بخاطر همين فضيلت و پاداش‏هاست كه اگر تعداد نمازگزاران از ده نفر بيشتر شود، اگر تمام آسمان‏ها كاغذ، و درياها مركب و درخت‏ها قلم شودو فرشتگان بنويسند، پاداش يك ركعت آنرا نمي‏توانند بنويسند.(۱۶) و نماز جماعت ‏با تاخير، بهتر از نماز فرادي در اول وقت است. (۱۷)
- آمرزش گناهان:يكي از مواردي كه سبب مغفرت وآمرزش گناهان ميشود,شركت مداوم درنماز جماعت ومحافظت از آن است. درحديثي از امام باقر( عليه السلام )چنين ميخوانيم:سه چيز است كه موجب كفاره وآمرزش گناهان ميشود:1. وضوي كامل در هواي سرد2. درشب وروز براي نماز ها قدم برداشتن3. محافظت ومداومت بر نمازهاي جماعت. درحديثي رسول الله صلي الله عليه وآله ميفرمايند:كسي كه در نماز جماعت با ايمان وقصد پاك وخشنودي خدا داخل شود,اعمال خود را از سر گيرد(يعني گناهانش بخشيده ميشود)
رسول اكرم(صلي الله عليه وآله):كسي كه بسوي مسجد گام بر ميدارد وتا هنگامي كه به خانه اش بر ميگردد خداوند 10 گناه از نامه عملش پاك ميكند.
- انتظار نماز جماعت وكفاره گناهان: چه اسرار وآثاري در نماز جماعت است كه رفتن به آن انتظار آن وبرگشتن از آن وخواندن نماز جماعت موجب بخشش گناهان است؟درحديثي از ابي الحسن (عليه السلام) داريم: انتظار نماز جماعت از جماعتي تا جماعتي ديگر كفاره گناهان است.
- سبب محو گناه: در حديثي ديگراز ايشان داريم: آگاه باشيد هركس به طرف مسجد براي اقامه نماز جماعت حركت كند براي هر قدم هفتاد هزار گناه وسيئه از او محو ميشود.!
- نجات از دورويي ونفاق: نفاق ودورويي اين است كه انسان حال وظاهر خود را طوري به ديگران نشان دهد كه باطن قلب وسيره اش جز آن است واين يكي از بيماري هاي روح وروان است.وقرآن مجيد به شدت از نفاق نهي كرده وجايگاه منافقان را در آتش جهنم قرار داده است.رسول اكرم (صلي الله عليه وآل) مي فرمايند:كسي كه در دنيا دو رو باشد در قيامت با دوصورت آتشين محشور ميشود وبراي درمان وعلاج اين خطيئه بزرگ ونقص آشكار راههايي وجود دارد كه يكي از راههاي آن شركت مداوم درنماز جماعت است كه دل وجان آدم راصفا ميبخشد و روح اخلاص در وجودش پديدار ميشود.
-هفتاد هزار حسنه؛ رسول اكرم (صلي الله عليه وآله):آگاه باشيد هر كس براي اقامه نماز جماعت به سوي مسجد گام بردارد براي هر قدمش هفتاد هزار حسنه منظور ميشود.
- سبب دعاي خير فرشتگان: در حديثي از امام صادق( عليه السلام) داريم: هيچ بنده اي از شيعيان ما به نماز نمي ايستد مگر اينكه به شمار مخالفينش فرشتگان پشت سر او به نماز مي ايستند وبراي او دعاي خير ميكنند تا ازنماز فارغ شود. در حديثي ديگر از امام صادق (عليه السلام) داريم: همانا خداوند وفرشتگانش بر كساني كه صف اول نماز جماعت را به هم ميپيوندند درود ميفرستد.رسول اكرم (صلي الله عليه وآله): وقتي شما از خانه خارج ميشويد باطهارت باشيد وشركت در جماعت مسلمين بكنيد وانتظار نماز باشيد دراين صورت ملائكه براي شما دعا ميكنند, خدارا اورا بيامرز خدايا بر او رحم كن.
- سبب نزديكي به خداوند؛ يكي ديگر از آثار نماز جماعت اينست كه هرچقدر درنماز جماعت شركت كنيد درجه تان بالاتر ميرود وبه خدا نزديكتر ميشويد .همانطور كه خود نماز موجب قرب الهي است شركت در نماز هم موجب قرب است ودرروايات وارد شده كه نماز گزاران محبوب خداوندند.در حديثي از امام كاظم (عليه السلام) داريم هركس يك قدم به سوي نماز جماعت بردارد يك درجه به خدا نزديكتر ميشود.
- استجابت دعا؛ خدا درقرآن وعده استجابت داده و فرموده مرابخوانيد تا استجابت كنم.رسول اكرم (صلي الله عليه وآله):همانا خداوند از بنده اش زماني كه به نماز جماعت مشغول است وسپس از او حاجتي بخواهد كه بر آورده نشود حيا ميكند تا اينكه ان را اجابت كند.
- مايه رحمت: رسول اكرم (صلي الله عليه وآله): جماعت مايه رحمت و وتفرقه موجب رنج وعذاب است
- تاثير نماز صبح به جماعت: درحديثي امام صادق (عليه السلام) نماز صبح وعشاء را دشوار ميداند ونشانه مومنين واقعي اينست كه نماز صبح را به وقتش وبه جماعت بخوانند وميفرمايند رسول خدا روزي پس از اداي نماز صبح در مسجد رو به اصحاب كرده واز حال مرداني كه نامشان را يك به يك برد وپرسيد كه ايا در نماز جماعت شركت كرده اند...اصحاب گفتند خير!. بعد فرمودند.براستي كه هيچ نمازي برمنافقان از نماز صبح ونماز عشاء سخت تر نيست درحديثي ديگر از ايشان داريم اگر نماز صبح را به جماعت بخوانم در نظرم محبوبتر از عبادت وشب زنده داري تا صبح است. امير المومنين علي (عليه السلام):كسي كه نماز صبحش را به جماعت بخواند نمازش در ميان نماز نيكان بالا ميرود وآن روز در جرگه پارسايان نوشته ميشود.
- موجب خشنودي خداوند: رسول اكرم (صلي الله عليه وآله):سه گروهند كه خداوند از آنان خشنود است:
1)كسي كه نماز شب ميخواند2)جمعي كه نماز جماعت تشكيل ميدهند.3)دسته اي كه در برابر دشمن در راه خدا صف آرايي كرده اند.
- كمال نماز در جماعت است: امام باقر (عليه السلام):كسي كه همسايه مسجد است وبه جماعت حاضر نميشود نمازش كامل نيست مگر اينكه مريض باشد يا عذر موجه داشته باشد.
- خوش بيني مردم :پيامبر (صلي الله عليه وآله) فرمود : هر كه نمازهاي پنجگانه را با جماعت بخواند به او گمان هر خير و نيكي را داشته باشيد .
- مونس در قبر: پيامبر (صلي الله عليه وآله) فرمود : آگاه باشيد هر كه به طرف مسجد براي اقامه نماز جماعت حركت كند ، به هر قدمي هفتاد هزار حسنه و ثواب براي او نوشته شود. و اگر در همين حال بميرد . خداوند هفتاد هزار فرشته بر او بگمارد كه او را در قبرش زيارت كنند و در تنهايي مونس او باشند و برايش استغفار كنند تا برانگيخته شود .
- عبور از صراط : رسول خدا (صلي الله عليه وآله) فرمود : هر كس در هر كجا كه باشد اگر بر جماعت مداومت كند ، مانند برق سريع و درخشان همراه نخستين گروه بهشتان از روي صراط مي گذرد.
- آزادي از آتش دوزخ :رسول خدا (ص) فرمود: هر كس چهل روز در نماز جماعت شركت كند و بطور مرتب نماز گزارد . دو بركت نامه و سند رهايي بخش به او مي دهند : نجات از آتش و رهايي از نفاق
- نجات از مراحل ترسناك قيامت: رسول اكرم (صلي الله عليه وآله) فرمود: در روز قيامت خداوند ، همه انسانها را براي حساب گرد ميآورند. پس هر مومني كه در نماز جماعت شركت كند، خداوند سختي ها و دشواري هاي روز قيامت را رايش آسان مي سازد : آنگاه فرمان مي دهد كه او را روانه بهشت سازند.
۲) آثار اجتماعي
نماز جماعت، مقدمه وحدت صفوف و نزديكي دلها و تقويت كننده‏ روح اخوت است.
نوعي حضور و غياب بي تشريفات، و بهترين راه شناسائي افراداست.
نماز جماعت، بهترين، بيشترين، پاكترين و كم خرج‏ترين‏اجتماعات دنياست و نوعي ديد و بازديد مجاني و آگاهي از مشكلات و نيازهاي يكديگر و زمينه ساز تعاون اجتماعي بين آحاد مسلمين است.
۳) آثار سياسي
نماز جماعت، نشان دهنده قدرت مسلمين و الفت دلها و انسجام ‏صفوف است.
تفرقه‏ها را مي‏زدايد، بيم در دل دشمنان مي‏افكند، منافقان را مايوس‏مي‏سازد، خار چشم بدخواهان است.
نماز جماعت، نمايش حضور در صحنه و پيوند«امام‏»و«امت‏» است.
4)آثار اخلاقي، تربيتي
در نماز جماعت، افراد در يك صف قرار مي‏گيرند و امتيازات موهوم صنفي، نژادي، زباني، مالي و. . . كنار مي‏رود و صفا و صميميت و نوعدوستي در دلها زنده مي‏شود و مؤمنان، با ديدار يكديگر در صف ‏عبادت، احساس دلگرمي و قدرت و اميد مي‏كنند.
نماز جماعت، عامل نظم و انضباط، صف ‏بندي و وقت‏شناسي‏است. روحيه فردگرايي و انزوا و گوشه‏گيري را از بين مي‏برد و نوعي مبارزه ‏با غرور و خودخواهي را در بر دارد.
نماز جماعت، «وحدت‏»در گفتار، جهت، هدف و امام را مي‏آموزد و از آنجا كه بايد پرهيزكارترين و لايق‏ترين اشخاص، به امامت نمازبايستد، نوعي آموزش و الهام دهنده علم و تقوا و عدالت است.
نماز جماعت، كينه‏ها و كدورت‏ها و سوء ظن‏ها را از ميان مي‏برد و سطح دانش و عبوديت و خضوع را در جامعه اهل نماز، افزايش مي‏دهد.
به خاطر اينهمه آثار است كه به نماز جماعت، آنهمه توصيه شده‏ است. حتي نابينايي وقتي از حضور پيامبر، اجازه خواست كه به مسجد نيايد، آنحضرت فرمود: از خانه تا مسجد، ريسماني ببندد و به كمك آن، خود را به نماز جماعت‏برساند. (۱۸) و نيز، نابيناياني كه اجازه ترك شركت‏در نماز خواستند، رسول خدا(ص)اجازه نفرمود. (۱۹) از طرف ديگر، برخورد شديد نسبت‏به كساني كه به نماز جماعت ‏اهميت نمي‏دهند، نشان ديگري بر اهميت و سازندگي آن است. در حديث است كه به چنان كسان، همسر ندهيد (۲۰) و معرف آنان‏نشويد. (۲۱)
پي‏نوشتها:
۱- وسائل، ج ۵ ص ۳۷۵، كنز العمال، ج ۸ حديث ۲۲۷۹۹.
۲- من لا يحضره الفقيه، ج ۱ ص ۳۷۷.
۳- مستدرك الوسائل، ج ۱ ص ۴۸۸.
۴- كنز العمال، ج ۸ حديث ۲۲۸۱۵ از پيامبر اسلام(ص).
۵- كنزالعمال، ج ۸ حديث ۲۲۸۱۸ و ۲۲۸۲۷.
۶- كنزالعمال، ج ۸ ص ۲۵۸.
۷- مستدرك الوسائل، ج ۱ ص ۴۸۷، رساله حضرت امام، مسئله ۱۴۰۰.
۸- مستدرك الوسائل، ج ۱ ص ۴۸۸.
۹- كنزالعمال، ج ۸ ص ۲۵۶.
۱۰- و اذا قاموا الي الصلوة قاموا كسالي(نساء، آيه ۱۴۲).
۱۱- مستدرك الوسائل، ج ۱ ص ۴۸۸.
۱۲- همان مدرك.
۱۳ همان مدرك، ص ۶۸۹، وسائل، ج ۵ ص ۳۷۳.
۱۴- سفينة البحار، ج ۱، جماعت.
۱۵- كنز العمال، ج ۸ حديث ۲۲۷۹۲.
۱۶- توضيح المسائل امام(قدس سره)مسئله ۱۴۰۰.
۱۷- توضيح المسائل امام(قدس سره)مسئله ۱۴۰۲.
۱۸- وسائل، ج ۵ ص ۳۷۷.
۱۹- كنزالعمال، ج ۸ ص ۲۵۵.
۲۰- و۲۱- سفينة البحار، ج ۱، جماعت.

پرسمان دانشجویی