معامله با خدا | کتابخانه مجازی الفبا

اگر هميشه با خدا معامله داشته باشيد آن وقت ... با خدا معامله كن يعني چي؟

معامله با خدا يعني کاري را براي خدا انجام دهيم ودر مقابل توقع داشته با شيم که خداي متعال هم به ما در مقابل آن چيزي بدهد يا حاجتي را روا نمايد و مانند آن. از نظر اخلاقي به طور کلي معامله با خدا اشکال ندارد، ولي درست نيست انسان در حوزه واجبات, وظيفه ديني يا مثلا ترک گناه خود را مشروط به اين کند که مثلا خداوند فلان حاجت مادي شما را برآورد، زيرا در هر صورت انجام واجبات وظيفه است و گناه کردن حرام است و توبه کردن در هر شرايطي واجب شرعي است و نمي شود گفت من وظيفه واجب خود را بشرطي انجام مي دهم که تو هم فلان کار را براي من انجام دهي. اگر خداوند هيچ حاجتي را هم روا نکند, ما بايد از گناه خود توبه کنيم چون در غير اين صورت گرفتار عوارض و عقوبت آن خواهيم شد. در حوزه مستحبات هم معامله با خدا اشکالي ندارد ولي مرتبه نازلي از عبادت است که توضيح آن خواهد آمد.
در آيات و روايات اسلامي نمونه هاي فراواني از معامله با خدا ذكر شده است. به طور نمونه امام صادق عليه السلام : هركس گرفتاري مومني را كه در سختي افتاده رفع كند ، خدا حوائج دنيا و آخرتش را آسان كند. اصول كافي ، ج 3
آورده اند كه مردي پارسا ، از نيك مردان روزگار ، روزي تنها پول موجود در خانه را برداشت و به بازار شد تا خوراك بخرد.دو مرد را ديد با هم گلاويز شده اند و مشغول دعوا و جدال و خصومت هستند . به آنها گفت : جدال و دعواي شما براي چيست ؟ گفتند : بخاطر مقداري پول ! مرد پارسا پول خود را كه اتفاقا به اندازه مقدار مورد نزاع بود به ايشان بخشيد و بين آنها آشتي برقرار كرد . سپس به خانه شد و قصه را براي همسرش تعريف كرد .
همسر گفت : خوب كردي ، درست كردي ، صواب كردي ...! سپس در همه خانه گشت تا چيزي براي فروش پيدا كند . ريسماني در خانه بود آنــــرا به مــــــرد داد تا آنرا بفروشد و غذايي تهيه كند . آن مرد ريسمان را به بازار برد اما هيچكس آنرا نخريد . هنگام برگشت به خانه مردي را ديد كه مـــاهي مي فروشد و كسي ماهي او را نميخرد. گفت : اي دوست! ماهي تو را كسي نميخرد و ريسمـــان من را هم !‏ چطور مي بيني كه با يكديگر معامله اي انجام دهيم ؟ مرد ماهي فروش قبول كرد. ريسمان به مرد داد و ماهي را گرفت و بسمت خانه روان شد . چون شكم ماهي را شكافتند مرواريد بزرگ و پر بهائي از آن بيرون آمد ! مرواريد را به بازار بردند و آنرا به صدها هزار درهم فروختند ! ... و از بركت آن مال زندگي توام با خداپرستي و فروتني و نيكوكاري ميگذراندند .... روزي سائلي بر در خانه ي آنها آمد و گفت : مردي درمانده و فقيرم ، همسر و فرزنداني نزار و پريشـان دارم با من مدارا و مهرباني كنيد . زن به مردش نگريست و گفت : به خدا قسم همين حال را ما داشتيم تا خداوند به ما نعمت داد و آســـاني و آسايش بخشيد. شكر آن است كه اين نعمت موجود را با اين فقير تقسيم كنيم . پس آن را دو بخش كردند و يكي را به فقير دادند . فقير مال را گرفت و كمي دور شد . ســـپس برگشت و
گفت : من فقير نيستم ! من فرستاده ي خدا هستم به سمت شما ! خداوند شما را آزمايش كـــــرد . در وفـور نعمت شكر كرديد و در پريشاني صبر نموديد . پس در دنيا شما را بي نياز كرد و در آخــــرت آن ببينيد كه هيچ چشمي نديده و هيچ گوشي نشنيده و به خاطر كسي هم نگذشته باشد ... ! كشف الاسرار – ميبدي.
يكي ديگر از موارد معامله با خداوند، قرض الحسنه است. قرآن كريم مي فرمايد: من ذا الذي يقرض الله قرضاً حسنا فيضاعفه له و له اجر كريم.(حديد /11) كيست كه خدا را قرض الحسنه دهد تا براي او دو چندانش كند و او را پاداشي نيكو باشد.
همچنين نمونه هاي ديگر آن را در سوره عصر( والعصر ان الانسان لفي خسر الا الذين آمنوا و عملوا الصالحات) مي توان مشاهده كرد.
اما در هر صورت معامله با خدا از اقسام نازل عبادت است. زيرا عبادت براي خودش مراتبي دارد چون در ايمان مراتب هست .اصل مراتب دلالت بر تفاوتهاست.در قرآن افراد متناسب با اعمال و نيات خودشان داراي رتبه هستند و بر همين اساس در درجات مختلفي از بهشت يا جهنم جاي مي گيرند که مويد همين رتبه هست. حتي در تقسيم بندي نفوس انساني شاهد هستيم که رعايت مرتبه شده است.
حضرت علي در حديثي اين درجات در عبادت را متذکر شده که با استناد به فرمايش ايشان مطرح ميکنم:
ان قوما عبدوا الله رغبة فتلك عبادة التجار،و ان قوما عبدوا الله رهبة فتلك عبادة العبيد،و ان قوما عبدوا الله شكرا فتلك عبادة الاحرار
نهج البلاغه،كلمات قصار،حكمت‏229
حداقل مرتبه براي عبادت انست که براي بنده يک رفع تلکيفي شده باشد آنهم از بابت اينکه گناهي بخاطر ترک واجب مرتکب نشود.اين نقطه صفر است.يک حرکت در سطح.
مرتبه بالاتر از اين در دو شکل ظهور دارد:
1- عبادتي که از سر ترس از عذاب و کيفر باشد.حضرت علي آنرا عبادت بردگان ميداند.اين عبادت از نوع اول آن که رفع تکليف بود کمي بالاتر است.يک انگيزه اي در آن وجود دارد که صرفا براي رفع تکليف نيست.يک نگراني خاطري وجود دارد.اين تشويش خاطر بنده را متوجه اين نموده تا براي رهايي از عذاب موعود به تکليف عمل کند.يک نوع خوف است.اما چندان متعالي نيست.چطور؟يعني اگر و احيانا از عذاب و کيفر صحبتي نشده بود چه بسا اصلا رغبتي به عبادت وجود نداشت.اين نوع عبادت ناشي از ترس است.مادام که اين ترس برقرار است طبيعتا امکان چشيدن حلاوت ناشي از عبادت هم ممکن نيست.
2-در رديف اين عبادت نوع ديگري را شاهديم که ناشي از يک نگرش تجارت گونه با خداست.بر ميگردد به همان معامله اي که خدا در قران به آن اشاره کرده.برخي براي اينکه سودي نصيبشان بشود و به طمع برخورداري از آنچه برايشان مهياشده در بهشت از قصر و حور خودشان را به آب و آتش ميزنند تا هر چه بيشتر عبادت کنند.هدف رسيدن به اين مواهب است.اصلا هم بد نيست.حسنش نسبت به عبادت بردگان آنست که يک اميدي در دل بنده هست.گناه هم نميکند.خدا دعوت به تجارت کرده دارد معامله ميکند.حضرت اين عبادت را عبادت تجار ميداند.هرگاه براي بنده مسجل ميشد که اين عبادت ضامن هدايتش نيست و برخوردار از نعمت هم نميشود بلادرنگ ترک ميکرد.ولي خدا براي اينها همينکه به راه ديگري نميروند و زبان و اعضاءشان مشغول به ياد خداست اجر و پاداشي مي دهد آنقدر هم ميدهد که دهنشان بسته شود و معترض نباشند.
اما نوع متعالي عبادت را حضرت تعبير ميکند به عبادت احرار و آزادگان.
الهى ما عبدتك خوفا من نارك و لا طمعا فى جنتك بل وجدتك اهلا للعبادة فعبدتك.
من تو را به خاطر بيم از كيفرت و يا به خاطر طمع در بهشت پرستش نكرده‏ام،من تو را بدان جهت پرستش كردم كه شايسته پرستش يافتم.
چنين عبادتي مدنظر خواص سير و سلوک هست.البته فراموش نکنيم بنده نبايد به انتظار بنشيند تا اين چنين مقامي حاصل شود و يا به احوالاتي برسد بعد برود سراغ يک چنين عبادتي.نه .هر وقت انسان به اين حد از شناخت رسيد که خداوند وراي آنچه در بهشت و جهنم است شايسته پرستش است و عبادت و انسان مستحق به توسل و نياز به درگاه او به سبب خلقت و دادن همين فرصت براي حضور در برابر او خودش کفايت يمکند تا برود و چنين عبادتي را در پيش بگيرد.

پرسمان دانشجویی