شمارش رذايل و فضايل اخلاقي | کتابخانه مجازی الفبا

رذايل و فضايل اخلاقي که در روايات و علم اخلاق به آن اشاره شده چيست؟

رذيله به صفت و عادت و عملي گويند كه مانع شناخت عالي و حقيقي خداوند و بندگي او و برخورد مثبت با ساير بندگان خداوند توسط انسان مي شود كه به طور كلي اين رذايل را مي توان چنين نام برد:
خود خواهي
ذلت و خواري
تملق و چاپلوسي
كبر
خشم
بي غيرتي
افشا گري
غيبت
نمّامي
فحاشي
چشم پوشي از حق
تجسس
سادگي و بلاهت
جلع و برهنگي
حميت (جانبداري از باطل)
بي تفاوتي نسبت به حق و باطل
عاطفه غريزي
بي عاطفگي
اخلاص در برابر مردم
نفاق و دوروئي‏
حفظ ظاهر براي جلوه گري و فريب مردم
هتك آبروي اسلام و مسلمين
نامجوئي و شهرت‏طلبي براي خويشتن
انزوا و گوشه‏گيري
ترس
افشاء راز
يأس از خدا
خوف نداشتن از خدا (جرأت و بي باكي)
تجري به خدا
يأس
سكوت در مقابل ظلم
ناشكيبائي در برابر سختي‏ها= جزع
تنبلي و از خدا توفيق خواستن
به خود متكي بودن = غرور
رضا به رضاي خلق
خشم و سخط نسبت به رويدادها
سكوت در مقابل ظلم
حقد و كينه در مقابل مؤمن
حسد
بي خيالي نسبت به كسب كمالات
خير خواهي براي دشمنان خدا
بد خواهي براي دوستان خدا
جسارت و تهور
جبن و ترسويي
كبر و نخوت
سبكي و جلفي
ستمكاري
دست مجرم را براي جرم گشودن
سوء ظن
حرص و ولع نسبت به مال و جاه
بي رغبتي نسبت به كسب علم و كمال
بخل و تنگ چشمي
اسراف و تبذير
محروميت
دوستي سوداگرانه
دشمني و عداوت
بدرفتاري = خرق
مساوات منفي
تعدي و تجاوز = بي انصافي
آزادي حيواني = لاقيدي
اسارت
صدق و راستي بيجا
دروغگويي
دمدمي مزاج
لغو = بيهوده گويي
بدخوئي = بدخلقي
فضل فروشي = علم نمائي
جهل
ناسپاسي = كفران
رهبانيت
رغبت به دنيا
خاموشي ناشي از كم روئي‏
پرگويي = بيهوده گويي
در مقابل اين رذايل، فضايلي وجود دارد كه عبارتند از:
عزت نفس
تواضع
غيرت
تحقيق و ارزيابي
حياء و آزرم
تعصب (جانبداري از حق)
عاطفه عقلاني
اخلاص در برابر خدا
حفظ ظاهر براي تعظيم اسلام
مطرح ساختن خويش بقصد خدمت به اسلام
خوف از خدا
اميد به خدا
صبر در مقابل سختي‏ها
توكل به خدا
حلم و بردباري در مقابل مؤمن
غبطه
خير خواهي براي دوستان خدا
شجاعت
وقار
مجازات و عقوبت = قصاص
حسن ظن
صرفه جويي
ايثار
دوستي خالصانه
خوشرفتاري
انصاف‏
ازادي انساني = حريت‏
صدق و راستي بجا
علم
شكر
زهد
كم گوئي
(برگرفته از كتاب مرز رذايل و فضايل – احمد حبيبيان – مطبوعات ديني، ناشر)
همچنين مناسب است در اينجا از انواع گناهان به عنوان عوامل اصلي رذايل اخلاقي نيز يادي كنيم. همانطور كه مي دانيد گناهان فراوانند اما مرحوم شهيد دستغيب در كتاب گناهان كبيره خويش اهم گناهان را چنين بيان مي فرمايد:
شرك به خدا
نوميدي از رحمت خدا
ايمني از مكر خدا
عقوق والدين
كشتن مومن
تهمت
زنا
فتنه
قطع صله رحم
خوردن مال يتيم
رباخواري
لواط
قذف
شراب‌خواري
قمار
اشتغال بملاهي
غنا
دروغ
سوگند دروغ
گواهي دروغ
گواهي ندادن
پيمان‌شكني
خيانت در امانت
دزدي
كم‌فروشي
حرام‌خواري
حبس‌الحقوق
فرار از جنگ
اعرابي شدن پس از مهاجرت
كمك به ستمگران
ياري نكردن ستم‌ديدگان
جادوگري
اسراف
كبر ورزيدن
جنگ با مسلمانان
خوردن مردار و خون و گوشت خوك
ترك نماز
ندادن زكات
استخفاف حج
ترك يكي از واجبات
اصرار بر گناه
غيبت
نميمه
ريختن آبروي مومن
نيرنگ
احتكار
حسد
دشمني با مومن
قيادت و دياثت
بدعت
حكم ناحق
جنگ در ماه‌هاي حرام
بازداشتن از راه خدا
كفران نعمت
فروختن سلاح به كافران
بهتان
هتك قرآن
هتك كعبه
هتك مساجد
(كتاب گناهان كبيره، سيد عبدالحسين دستغيب شيرازي، انتشارات جهان، تهران، جلد اول، چاپ ششم. كتاب گناهان كبيره، سيد عبدالحسين دستغيب شيرازي، انتشارات صبا، تهران، جلد دوم.).

پرسمان دانشجویی