شخصیت محبوب و دوست داشتنی | کتابخانه مجازی الفبا

چگونه در جامعه فردی محبوب ودوست داشتنی باشم؟

محبوب و عزيز بودن در بين مردم نياز طبيعي و فطري هر انساني است. هر كس دوست دارد او را دوست بدارند و از منفور و مبغوض بودن گريزان است. انسان‌ها معمولاً دوست دارند محبوب ديگران باشند و اين امري است طبيعي. مهم اين است كه براي محبوبيت, از راه‌هاي شرعي و موافق با اخلاق, استفاده كنيم.
يكي از مهم‌ترين راه‌هاي رسيدن به اين مقصود اين است كه: عقل را چراغ راه خويش قرار دهيم. انسان‌ها همه رفتار و كردار خويش را با عقل سنجيده, در تاريكي‌ها و ظلمت‌ها براي تشخيص راه از چاه از نور عقل كمك مي‌گيرند و از مهالك بسياري نجات مي‌يابند؛ لذا گفتار, رفتار, حركات و سكنات انسان عاقل مورد توجه ديگران قرار گرفته , قلب‌هاي زيادي را به سوي خويش جذب مي كند ؛ چرا كه همه افراد به صورت فطري كمال طلبند و مجذوب انسان‌هائي مي‌شوند كه نواقص را از خود دور كرده و داراي كمالات و زيبائي‌ها هستند.
در زيارت امين الله كه از بهترين و معتبرترين زيارات شيعه و از زبان حضرت سجاد(عليه السلام )است آمده است : «واجعلني ... محبوبه في ارضك و سمائك ؛خدايا ! مرا در زمين و آسمانت، محبوب ودوست داشتني قرار ده .» از آيات قرآني استفاده مي شود كه ثمره ايمان و عمل صالح محبوب شدن در دل ها ي مردم است :« ان الذين آمنوا و عملوا الصالحات سيجعل لهم الرحمن ودا ؛ كساني كه ايمان آوردند و عمل صالح انجام دادند خداوند رحمان محبت آنا را در دل ها مي افكند . »
دليل اين امر اين است كه ايمان و عمل صالح جاذبه و كشش فوق العاده اي دارد ؛ اعتقاد به يگانگي خدا و دعوت پيامبران، باز تابش در روح و و فكر و گفتار و كردار انسان به صورت اخلاق عاليه انساني ، تقوا و پاكي و درستي و امانت و شجاعت و ايثار و گذشت تجلي مي كند و همچون نيروي مغناطيس جذب كننده و جلب كننده است . در واقع اين آيه راه واقعي محبوب شدن را معرفي مي كند و بيان مي كند كه محبوبيتي كه از راه تظاهر و تبليغات دروغين و ارائه چهره اي غير واقعي و فريب دادن مردم به دست مي آيد ناپايدار و غير اصيل و سطحي و غير قابل اعتماد است . در واقع محبوبيت حقيقي از آن كساني است كه به دنبال محبوب شدن و مطرح شدن در ميان خلق نمي باشند و تنها به دنبال بندگي خدا و كسب رضاي او و انجام عمل صالح هستند .
اينان محبوب بودن در نزد خداوند را وجهه همت خود قرار داده اند ولي نتيجه و ثمره چنين اعتقادات و اعمالي اين است كه خداوندي كه مالك قلب ها و دل ها است محبت آنها را در دل ها مي افكند و آنها در نزد مردم محبوب و مورد علاقه قرار مي دهد . آن چه مهم و اساسي است محبوب بودن در نزد خداوند است و به دنبال آن محبوب بودن در نزد بندگان خاص او يعني انبيا واوليا و سپس بندگان صالح و شايسته او.
اما محبوب بودن در نزد افراد غير مذهبي اگر براي انسان حاصل گردد امر مطلوبي است زيرا انسان مي تواند از اين محبوبيت در راه هدايت و ارشاد آنها و دعوت آنها به دين و اسلام و معنويات استفاده كند و اين خود توفيقي از طرف خداوند براي هدايت بندگانش مي باشد ولي بايد اين محبوبيت را از راه عمل به دستورات دين و پايبندي عملي و الگو و اسوه بودن براي اين افراد به دست آورد.
«تعز من تشاء و تذل من تشاء بيدك الخير انك علي شيء قدير؛ هر كس را بخواهى، عزت مى‏دهى و هر كه را بخواهى خوار مى‏كنى. تمام خوبيها به دست توست تو بر هر چيزى قادرى.» (آل عمران:26)
بي شك اگر كسي چنين كند , خداوند در او جذابيتي قرار مي دهد كه دلهاي مردم به سوي او كشيده شود ؛ چرا كه خداوند صاحب قلبهاست و اوست كه مقلب القلوب است .
حال به صورت فهرست‌وار به كارها و اخلاقي كه محبويت انسان را در جامعه افزايش مي‌دهد اشاره مي‌كنيم:
1. مهمترين كار اين است كه انسان بكوشد تا خود را محبوب خداي تعالي قرار دهد در اثر اين رشد و تعالي خداوند او را محبوب آفريدگانش مي كند. هم از اين رو فرمود: «ان الذين آمنوا و عملوا الصالحات سيجعل لهم الرحمن ودا؛ به درستي كساني كه ايمان آورده و كارهاي نيكو انجام دهند خداوند آنها را محبوب قرار مي دهد»(مريم، آيه 96).
2 و 3. امام صادق (ع) فرمودند: «سه چيز محبت را به دنبال مي آورد: دين داري، فروتني و دست و دل باز بودن»(ميزان الحكمه، ح 3045).
4 و 5. از امام علي(ع) روايت شده است كه فرمودند: «سه چيز موجب محبت است: اخلاق خوب، همراهي و رفاقت نيكو و فروتني»(ميزان الحكمه، ح 3046).
6. شخصي از رسول خدا(ص) پرسيد: «چه چيز باعث محبوبيت بين مردم مي شود؟ فرمودند:« ازهد فيما عند الناس يحبك الناس؛ هيچ چشم داشتي به آنچه مردم دارند نداشته باش تا محبوب مردم شوي» (ميزان الحكمه، ح 3047). مردم كسي را كه چشم داشتي به دارايي آنها ندارد و خالصانه و صميمانه دوستي مي كند، دوست دارند.
7. يكي از تأثيرگذارترين عوامل محبت انگيزي در مردم ابراز محبت به آنهاست. در روايات آمده كه اگر كسي را دوست داريد به او بگوييد و يا هديه بدهيد. بنابراين آشكار كردن محبت كه در زبان عربي «مودت» گفته مي شد، در جلب دلها و مهر و محبت بسيار نافذ است.
امام علي(ع) در اين باره فرموده‌اند: «بالتودد تكون المحبه؛ با آشكار كردن مهرباني، محبت شكل گرفته و پديد مي آيد» (ميزان الحكمه، ح 3051).
بهترين روش رفتار با ديگران و جلب محبت را مى‏توان از كلام رسول ‏اكرم(ص) آموخت كه فرمود: هيچ يك از شما مؤمن نيست مگر اينكه براى ديگري آن را بخواهد كه براى خود مى‏خواهد» و يا در جاى ديگر فرمود: «دست خود را بر سر هر كس كه مى‏خواهى بگذار و براى آن بخواه كه براى خود مى‏خواهى» (بحارالانوار، ج 71، ص 234)
بنابراين اگر روشى را دوست داريد كه مردم آنگونه با شما رفتار كنند، به همان روش با ديگران برخورد كنيد. هر چه را براى ديگران پيشنهاد مى‏كنيد همان بهترين روش است و شما نيز بر اساس آن با آنان رفتار كنيد. زيرا انسان جز انتظار خوش رفتارى از مردم ندارد، كمترين اهانتى را از سوى آنان نمى‏پذيرد راضى نيست كه كسى به او تهمت زند، و نمى‏پسندد كه كسى از معايب او پيش ديگران سخن بگويد هر چند آن عيوب را واقعا داشته باشد.
در اينجا ما به بعضى از فنون اساسى در رفتار با ديگران اشاره مى‏كنيم:
1ـ اگر خواستيد شخصى را نسبت به موضوعى متقاعد سازيد سعى نكنيد پيرامون آنچه شما مى‏خواهيد با او به جر و بحث بپردازيد بلكه اول از خواسته خود كوتاه بياييد و خواسته او را در نظر بگيريد آنگاه نظر خودتان را مطرح كنيد.
2ـ در روابط اجتماعى با ديگران سعى كنيد از انتقاد، سرزنش و گلايه خوددارى كنيد.
3ـ سعى كنيد نكات مثبت در رفتار و شخصيت ديگران را شناسايى كرده و آنها را به خاطر آن ويژگي ها و رفتارها، تحسين صادقانه داشته باشيد نه آنكه روى نكات منفى وى انگشت گذاشته او را مذمت كنيد.
4ـ سعى كنيد شنونده خوبى براى ديگران باشيد و ديگران را تشويق كنيد درباره خود با شما حرف بزنند.
5ـ به ديگران احترام بگذاريد و كارى كنيد كه احساس كنند مهم و با ارزش هستند و اين كار را صميمانه انجام دهيد.
6ـ در برخورد با ديگران با چهره‏اى گشاده و لبخند سخن را آغاز كنيد.
7ـ به جاى اينكه مستقيما به ديگران دستور دهيد كارى براى شما انجام دهند، خواسته خويش را به شكل سؤال طرح كنيد و به طور غيرمستقيم از آنها بخواهيد خواسته‏تان را عملى كنند.
8ـ اگر ديگران كارى براى شما انجام دادند، آنها را به هر طريقى كه ممكن است خوشحال كنيد و از آنها تشكر و قدردانى كنيد. ضمنا لازم است از حقوق دينى و اخلاقى ـ اجتماعى اى كه ديگران بر انسان دارند شناخت بيشترى پيدا نمود تا در اداء آن حقوق تلاش كرد.
طبيعى است گاهى «ديگران» والدين يا برادران و خواهران فرد است گاهى، اقوام و فاميل‏اند، گاهى نيز همسايگان و گاهى اساتيد و معلمان و يا ساير افراد و... مى‏باشند كه هر گروه و صنفى ويژگيها و حقوق خاص خود را دارند كه در اين زمينه بايد با مطالعه بيشتر شناخت خويش را تعميق وگسترش دهيد.
داشتن رفتاري صحيح با مردم، خصوصا با دوستان، يك هنر است كه بايد آن را ياد گرفت. هسته مركزي اين هنر داشتن رفتاري در حد وسط است كه هم وقار و متانت خود را از دست ندهيد و هم شادي آفرين و لذت بخش باشيد.
براي رسيدن به اين هدف بايد در دو زمينه و دو سطح برنامه ريزي كنيد. اول در سطح منش و شخصيت، دوم در سطح رفتار. در سطح منش و شخصيت.
لازم است خود را به صفاتي مزين كنيد كه از شما شخصيتي متين و باوقار و در عين حال خوش مشرب و دوست داشتني و محبوب بسازد. صفاتي مانند تواضع، انسان دوستي، صداقت و يك رنگي، فداكاري، گذشت، مهرباني، جوانمردي، ايثار و ساير خلق و خوي هاي انساني اگر در فردي جمع شود، به او چنان محبوبيتي مي دهد كه همه افراد او را دوست مي دارند و از بودن در كنارش لذت مي برند. در روايتي امام صادق عليه السلام‌ فرمود: شيعيان ما مانند عسل شيرينند و اگر مردم آنها را بشناسند از شدت علاقه و محبت به آنها، نزديك است كه مانند عسل ايشان را بخورند.
بنابراين اگر مي بينيم عده اي در ميان مردم محبوبيت پيدا مي كنند و افراد علاقه دارند با آنها همنشين شوند، به اين خاطر است كه داراي ويژگي هاي شخصيتي بارزي هستند كه ديگران را به طرف خود جذب مي كنند.
در روايت ديگري آمده است: «كسي كه بر اثر ايمان و انسانيت محبوب خدا مي شود، خداوند محبت او را مانند اكسيري در آب مي ريزد تا هر كه از آن آب مي آشامد. محبت او را در قلب خود جاي مي دهد.» پس يكي ديگر از اسباب دوست داشتني شدن، داشتن ايمان است. چنانچه در روايت ديگري امام صادق(ع) فرمود: «اگر ديدي محبت و علاقه ات به برادر مؤمنت كاهش يافته، بدان كه يكي از شما دو نفر گناهي مرتكب شده و همين باعث كم شدن محبوبيت او شده است.»
در روايات زيادي آمده است كه محبت خود را تنها در دلتان نگه نداريد، بلكه آن را اظهار كنيد. همچنين در روايات از رفتارهايي كه سبب تنفر و سوء ظن مي شود نهي شده است.
در آموزه‏هاى دينى راه‏هاى جلب محبت مردم در اين حيطه‏ها مطرح شده است:
يكم. خوشرويى در ديدار.
دوم. دلجويى در غياب.‏
سوّم. گشاده‏رويى در حضور.
چهارم. عفو و اغماض از خطاها و اشتباهات ديگران‏.
پنجم. ادب و نزاكت، اخلاص و وفادارى.‏
ششم. پرهيز از تندى و خشونت، كدورت و كينه، تمسخر و تحقير، خدعه و مكر، غرور و بى‏وفايى.‏
هفتم. پيوستن در برابر بريدن، كرامت در مقابل حقارت، بذل و بخشش به ازاى محروميت و تلافى غيبت با يادكرد نيك.
توجه به چند نكته ديگر به عنوان موارد فرعي ولي مؤثر در جلب توجه و عزيز گرديدن نزد ديگران مفيد مي‌باشد:
۱ - ظاهري آراسته داشته باشيد.
تميز و مرتب باشيد، هماهنگي و پاكيزگي شما، ناخودآگاه شما را جذاب مي‌كند. بعضي از افراد براساس تصوري اشتباه براي جذاب شدن به زحمت زيادي مي‌افتند و خود را به شكل‌هاي عجيب و غريبي درست مي‌كنند. مهمترين مسئله اين است كه مرتب و هماهنگ و در عين حال ساده باشيد. نامرتب بودن حتي حرفهاي قشنگ‌، مثبت و تأثيرگذار شما را ضايع مي‌كند. فرزندي كه هميشه پدر و مادر خود را آراسته و با ظاهري مرتب مي‌بيند، ظاهر آراسته فرد ناآشنا او را نمي‌فريبد. چون ممكن است جذب ظاهر آراسته كسي شوند كه تأثير منفي او از اثرات مثبتش به مراتب بيشتر باشد.
۲ - بيشتر سكوت كنيد:
غالباً افراد به اشتباه براي اين كه جذاب‌تر شوند، بيشتر شلوغ مي‌كنند و به خطا مي‌روند. سكوت‌، يك تأثير ذهني و رواني بسيار قوي مي‌گذارد. در سكوت‌، فرد پيرامون خود خلاء ايجاد مي‌كند و هر خلايي‌، جذب را سبب مي‌شود. آنها كه بيشتر صحبت مي‌كنند و كمتر مي‌شنوند از جذابيت خود مي‌كاهند، حال آن كه سكوت و گوش دادن بيشتر به واقع شما را عاقل‌تر و قابل اطمينان‌تر معرفي مي‌كند و اين زمينه‌اي مساعد براي صميميت بيشتر است‌. سكوتي سرشار از اعتماد به نفس سرچشمه صميميت است‌.
۳ - نرم و ملايم سخن بگوييد:
هنگامي كه نرم و ملايم صحبت مي‌كنيد افراد را جذب خود مي‌كنيد و به راحتي مي‌توانيد بر روي آنها تأثير بگذاريد. آدم‌هاي خشن و داد و بيدادي افراد مناسبي براي اطمينان كردن‌، نيستند.
۴ - فرد محترمي باشيد:
بي‌احترامي به خود، به ديگران و بي‌احترامي و بي ادبي در كلام و رفتار همگي از جذابيت شما مي‌كاهد. شما بايد هم در ظاهر آراسته باشيد و هم در باطن وارسته‌. افراد مؤدب و متين و محترم بي ترديد جذابند و اين جذابيت از درون موج مي‌زند.
محترم و مؤدب و باشخصيت باشيد، خواهيد ديد خود به خود جذاب مي‌شويد.
۵ - زياد شوخي نكنيد اما بسيار تبسم كنيد:
شوخي فراوان از انرژي ذهني و جذابيت شما مي‌كاهد چرا كه شوخي فراوان به تدريج مرزهاي لازم بين افراد را از بين مي‌برد متبسم باشيد كه تبسم به چهره شما جذابيتي عميق و ژرف مي‌بخشد. در تبسم‌، سنگيني و متانت و جذابيت است‌.
۶ - قاطعيت يعني جذابيت‌:
كساني كه شخصيت قاطعي دارند و هدفها و ارزش‌هاي معيني دارند، بي‌استثنأ مي‌توانند افراد جذابي باشند. زيرا شخصيت‌هايي جذاب و تأثيرگذارند كه بسيار مصمم هستند و اعتماد به نفس دارند. به دنبال اهداف مشخصي بودن و به آنها رسيدن اعتماد به نفس زيادي به ارمغان مي‌آورد و جذابيت از وجود چنين شخصي موج مي‌زند.
بر حسب بعضي نقل ها، خواندن اين دعا «اللهم حسّن خلقي وخلقي» كه از پيامبر اسلام (ص) نقل شده مفيد است.
بر اساس آنچه در روايتي آمده است زياد خواندن سوره نجم موجب مي شود فرد نزد مردم محبوب واقع شود. (ثواب الاعمال 116).
خواندن نماز شب نيز سبب محبوبيت در بين مردم مي شود. «ومن الليل فتهجد به نافله لك عسي ان يبعثك ربك مقاما محموداً ؛پاسي از شب را برخيز وقرآن ونماز بخوان,تا پروردگارت تو را به مقام در خور ستايش بر انگيزد.» (اسراء :79)
مطالعه كتاب‌هاي زير به شما كمك بيشتري خواهد كرد.
جلد 23 مجموعه آثار شهيد مطهري, بخش انسان كامل
جهاد با نفس شيخ حر عاملي.
چهل حديث حضرت امام (ره) حديث اول.
آئين دوست‏يابى، ديل‏كارنگى.
دوستى و دوستان، سيدهادى مدرسى، ترجمه حميدرضا شيخى، حميدرضا آژير، انتشارات آستان قدس رضوى.
اخلاق معاشرت، على قاسمى.
اخلاق اسلامي، محمدي گيلاني.
دوستى در قرآن، محمدى رى شهرى.
خوب‏گويى، قاسم سبحانى، قم: جمال: 1379

پرسمان دانشجویی