جبران حق النفس | کتابخانه مجازی الفبا

در مورد حق النفس و جبران آن راهنمايي كنيد؟

در آموزه هاي ديني از سه حق كه حق الله، حق الناس و حق النفس باشد، نام برده شده است.[1]
1. حق الله اموري مانند نماز و روزه و حج و زكات و ... است كه بر مكلف انجام آن واجب است و يا اموري كه خداوند از آن نهي نموده، مانند نوشيدن شراب و زنا و... كه ضروري است از انجام آن اجتناب كرد.
2. حق الناس به حقوقي گفته مي شود كه در ارتباط با ديگران است و در اين زمينه فرقي بين حقوق مالي، مانند غصب اموال ديگران و يا تلف نمودن آن و يا بردن آبروي افراد، مانند غيبت، تهمت و ... نيست.
3. حق النفس، حقي است كه نفس و جان انسان بر وي دارد و رعايت آن ضروري است. در اين باره امام سجاد (ع) در رساله حقوق فرموده است:حق خودت اين است كه وجودت را وقف اطاعت خدا كنى، حق زبان، گوش، چشم، دست، پا، شكم و اندام را ادا كنى و از خدا در اين راه كمك خواهى.
حق زبان اين است كه با خوددارى از گفتار زشت حرمتش را نگه دارى، به گفتار نيك عادتش دهى، آن را جز در موارد نياز و منافع دين و دنيا بكار نيندازى، از سخنان بيهوده زشت و بى‏ثمر كه احتمال زيان دارد و سود چندان ندارد، معافش دارى، زبان گواه و دليل بر عقل آدمى پيرايه خردمند عقل است و زبان مؤدب (عبارت متن بسيار درهم و برهم است و بر حسب تخمين ترجمه شد) و لا قوة الا باللَّه العلى العظيم.
حق گوش اين است كه پاكش نگه دارى، و اين مجراى قلب را جز به روى دهان ارزشمندى كه خيرى در آن بوجود آرد، يا خوى ارجمندى بدان بخشد نگشائى، گوش دريچه ورود سخن به قلب است كه مفاهيم گوناگون و نيك و بد را به آن مى‏رساند و لا قوة الا باللَّه.
حق چشم اين است كه آن را به حرام ندوزى، و جز آنجا كه عبرتى در كار باشد، بصيرتى افزايد يا علمى بدست آرد، بكارش نگيرى كه چشم دريچه عبرت (قلب) است.
حق پا آن است كه با آن راه حرام نپيمائى، مركب راهى كه پويندگانش خفت و اهانت بينند قرارش ندهى، پا وسيله نقليه توست، به راه دينت ميبرد، و وسيله سبقت توست. و لا قوة الا باللَّه.
حق دست آن است كه به حرام دراز نكنى، كه فردا به كيفر خدا گرفتار شوى، و امروز به سرزنش ملامتگران، و از كارهاى واجب آن را عقب نكشى، بلكه با بستن دست از بسيارى از نارواها و گشودنش به بسيارى از غير واجبات، عزيزش دارى آنگاه است كه خردمندى كرده شرف دنيا و ثواب آخرت را فراهم خواهد كرد.
حق شكم اين است كه آن را ظرف حرام، كم يا زياد نكنى، در حلال نيز ميانه‏روى نمائى از حد تقويت بحد سستى و ناجوانمرديش نكشانى، هنگام احساس گرسنگى و تشنگى بر آن مسلط باشى كه سيرى تا حد تخمه (هيضه) مايه كسالت، كندكارى، و باز شدن از هر خير و كرامتى است، و آب خوردن تا آنجا كه شكم مالامال شود حماقت و جهالت آرد، و مردانگى را ببرد.
حق اندام اين است كه آن را از حرام (زنا و غيره) نگه دارى و (براى اين كار) از فرو خواباندن چشم (نگاه نكردن) كه بهترين كمك است، و ياد فراوان مرگ، و تهديد نفس به عذاب خدا، كمك‏گيرى، و حفظ و تأييد از خداست، و لا حول و لا قوة الا باللَّه. [2]جبران رعايت نكرن اين امور توبه و بازگشت به خدا است. بايد تصميم بگيريم آنها را رعايت كنيم و البته از خدا كمك بخواهيم كه بدون ياري او امكان بندگي و ترك گناه نداريم.
[1]. فيض كاشانى، ملا محسن، تفسير الصافى، ج 2، ص 469، انتشارات صدر، تهران، 1415 ق.
[2].تحف العقول، ترجمه آيت الله جنتي، ص 409.

پرسمان دانشجویی