فحش و درمان آن | کتابخانه مجازی الفبا

آيا فحش دادن حرام است؟ انسان چگونه ميتواند خود را از اين كار باز دارد؟

فحش دادن و دشنام عملي زشت و گناه مسلم است و هرگز درخور اهل ايمان و انسان‌هاي خداجو و باوقار و مودب به ادب اسلامي نمي‌باشد.
توضيح بيشتر درباره فحش:
1- فحش عبارت است از اظهار كردن امور زشت و قبيح با الفاظ و عبارت صريح. همه الفاظ فحش بى‌شك ممنوع و مذموم است؛ اگرچه بعضى بدتر و زشت‌تر است؛ بنابراين گناهش بيشتر است. خواه به عنوان دشنام و ايذاء گفته شود يا در مقام شوخى و مزاح يا به عنوانى ديگر.
2- فحاشي و بددهني و هرزه گويي، و بيان كلمات ركيك، يكي از خصايص زشت افراد فاسد، عاجز، ناتوان و بي‌منطق است. افراد سفيه بي‌خرد، در برخورد با مردم چون از منطق و كلام درستي برخوردار نيستند و از دادن جواب صحيح عاجز هستند، بي‌پروا دهان را باز مي‌كنند و زبان خويش را حركت مي‌دهند و با الفاظ ركيك، فحاشي مي‌كنند. افراد جاهل و ناداني كه با كوچكترين بهانه خشمگين شده، به دور از شرم و حيا، فحش و دشنام مي‌دهند و آبروي ديگران را مورد هجوم قرار داده و از بين مي‌برند.
اعضاي يك خانواده، و افراد يك محله، و مردم يك جامعه از گزند زبان فحاشان در آسايش و آرامش نيستند. زيرا به سبب كوچكترين برخوردي، مورد هجوم دشنامهاي ايشان قرار مي‌گيرند و اذيت و آزار مي‌شوند و به وسيله الفاظ ركيك، حرمت و احترامشان در هم شكسته شده، به حريم شخصيت ايشان تجاوز مي‌شود و آبرويشان از بين مي‌رود. و اين يك نوع تجاوز و ستمگري به شخصيت و حقوق افرادي است كه بايد عزّت، آبرو و امنيت ايشان حفظ گردد.
كساني كه پرده شرم و حيا مي‌درند و بي‌پروا فحّاشي مي‌كنند و آبروي انسانها را مورد تجاوز قرار مي‌دهند بايد بدانند با داشتن چنين اخلاق و صفت پليدي، باطن و سيرتشان شيطاني است.
«فحش در احاديث و روايات»:
متون و منابع غني اسلامي و روايات پيشوايان دين عليهم السلام صحبت ركيك ٬فحش دادن و عدم عفت كلام٬ بسيار مذمت شده و نهي گرديده است. در روايتي آمده كه:
1- امام صادق(ع) فرمود: «فحش دادن ظلم است و ظالم در آتش دوزخ قراردارد.»( كافي، ج2، ص325، وسائل، ج11، ص330)
2- پيامبر(ص)- فرمود: «خداوند بهشت را حرام كرده بر هر دشنام دهنده بي آبروي بي حيائي كه از آنچه مي گويد و از آنچه به او گفته مي شود باكي ندارد و متأثر و ناراحت نمي شود.»( كافي، ج2، ص323، تحف العقول، ص416)
3- و نيز فرمود: «هرگاه شخصي را ديديد كه نسبت به آنچه مي گويد يا درباره او گفته مي شود بي مبالات و بي تفاوت است پس همانا او يا زنازاده است و يا شيطان شريك او بوده است.»( كافي، ج2، ص323، تحف العقول، ص416)
4- و نيز فرمود: «فحش به مؤمن مانند نزديك شدن به مرگ است.»( كافي، ج2، ص359، وسائل، ج8، ص611)
5- همچنين فرمود، فحش به مؤمن فسق، و جنگ با او كفر است.»( كافي، ج 2، ص360)
6-الامام علي (عليه السلام): «الفُحشُ وَ التَّفَحُّشُ لَيسا مِن الإسلامِ---دشنام دادن و بددهني (يا دشنام شنيدن) از اسلام بدورند».
7 ـ الامام باقر (عليه السلام): «‌اِنَّ اللهَ يبغِضُ الفاحِشَ المُتَفَحُّشَ---خداوند شخص ناسزاگوي بددهن (يا دشنام شنو) را دشمن دارد».
8 ـ پيامبر خدا (صلي الله عليه و آله): «اياكُم وَ الفُحشَ؛ فَاِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ لايحِبُّ الفاحِشَ المُتَفَحِّشَ---از دشنامگويي بپرهيزيد، زيرا خداي عزوجلّ ناسزاگوي بد دهن را دوست ندارد».
9 ـ رسول الله (‌صلي الله عليه و آله):‌ «‌ما كَانَ الفُحشُ في شيءٍ قَطُّ اِلّا شانَهُ، وَ لا كانَ الحَياءُ في شيءٍ قَطُّ الّا زانَهُ---زشت گويي (و زشت كرداري) هرگز در چيزي نبود مگر اينكه آن را عيبناك گردانيد و شرم و حيا هرگز در چيزي نبود مگر اينكه آن را آراست».
10 ـ الامام علي (عليه السلام):‌ «اَسفَهُ السُّفَهاءِ المُتَبجِّحُ بِفُحشِ الكَلامِ---نابخردترين نابخردان، كسي است كه به دشنامگويي افتخار كند».
11 ـ الامام الصادق (عليه السلام): «البَذاءُ مِن الجَفاءُ وَ الجَفاءُ في النّارِ---بدزباني از بي ادبي است و بي ادبي در آتش مي باشد».
امام صادق عليه السلام فرمودند: «خداوند مي‌فرمايد كه هركس به دوست من (يعني مومن) اهانت كند (چه با زبان و چه با رفتار) به جنگ با من برخاسته است.»( اصول كافي ج ص ۳۵۲)
نقل شده كه روزي يكي از ياران امام صادق عليه السلام در خدمت ايشان به جايي رهسپار بود. غلام آن مرد از آنها عقب افتاد٬ مرد او را صدا زد ولي غلام جواب نداد. بار دوم و سوم هم او را فرا خواند؛ اما باز از غلام پاسخي شنيده نشد. آن مرد به غلام دشنام داد و گفت: يابن الفاعلة٬ اي حرامزاده با تو هستم!.
امام صادق عليه السلام با شنيدن اين ناسزا از راه رفتن باز ايستادند و فرمودند: چه گفتي؟
صحابي گفت: يابن رسول الله! چون پدر و مادرش مسلمان نبوده و از بلاد غير اسلامي هستند، لذا اين ناسزا را دادم و اين نسبت حقي است كه گفتم.
حضرت فرمودند: مرا با پدر و مادر او كاري نيست. چرا به او فحاشي مي‌كني؟ بعد فرمودند: ديگر حق نداري با من رفت و آمد كني. (نقل كردند كه امام تا زنده بودند٬آن صحابي را به حضور نپذيرفتند و با او رفت و آمد نكردند).
فحش و دشنام براي مومن در هيچ صورتي روا و شايسته نيست حتي اگر مورد فحش و دشنام قرار گيرد حق ندارد در مقابل، به آن فرد فحاشي كند و اگر كسي به او فحش دهد جزاي اين بي‌ادبي خود را خواهد ديد و مورد مواخذه الهي قرار خواهد گرفت و مومني كه مورد فحاشي قرار گرفته و مقابله به مثل نكرده به خاطر اين تحمل ماجور و مثاب خواهد بود. « راه درمان و معالجه بيماري دشنام گويي»
در روايات و اصول اسلامي راهكارهايي براي درمان اين بيماري بيان شده است كه عبارتند از:
1- انسان از مقدمات پيدايش غضب اجتناب كند تا نسبت به مؤمنان به خشم نيايد.
2- غضب خود را فرو نشاند و بر اعصاب خود مسلط شود.
3- از معاشرت با اهل فسق و فساد پرهيز نمايد تا بتواند زبان خود را از فحش باز دارد.
چند نكته درباره ناسزاگويي:
1- بايد توجه داشت كه سب يكي از ائمه به سب پيامبر، و سب پيامبر به سب خدا برمي گردد و سب خدا شرك بخدا و سب به پيامبر كفر به خدا است، و پيامبر(ص) فرمود:« هر كسي كه علي را دشنام دهد مرا دشنام داده و هر كس مرا دشنام دهد خدا را دشنام داده است.»( امالي، ص97، عيون اخبار الرضا ص30)
2- پيامبر (ص) فرمود:«مردگان را دشنام ندهيد، زيرا آن ها به آنچه پيش فرستاده اند مي رسند پس اگر مومن باشند كه مثل زندگان دشنام به آنها جايز نيست و اگر فاسق باشند با اعمال بدي كه انجام داده اند خود را گرفتار و محروم از رحمت الهي ساخته اند، بنابراين، شما به آنان دشنام ندهيد.»( المحجه البيضاء، ج5، ص224)
3- فحش دادن و هرزه گويي باعث مي شود كه خوبان و نيكان از فحش دهنده تنفر پيدا كنند و در نتيجه از او دوري گزينند و در عوض بدان و پستان دور او را بگيرند و غرق در فساد و تباهي شوند. امير مومنان در اين رابطه مي فرمايد:«ازهر كلام زشت و سخن ناروا پرهيز كن زيرا با گفتن آن افراد پست به تو روي مي آورند و كريمان از تو مي گريزند.» (غرر الحكم، ف5، ح91)
4- دشنام دادن باعث كينه توزي و دشمني مي شود. شخصي از قبيله بني تميم به خدمت پيامبر رسيد و عرض كرد مرا موعظه كنيد. در بين مواعظ حضرت اين جمله بود: «به مردم فحش مده كه باعث دشمني آن ها مي شود. »(كافي، ج2، ص360، وسائل، ج 8 ص610)
5- «كسي كه فحش دادن را شروع كرده از آن كه جواب فحش او را مي دهد ستمكارتر است.» (تحف العقول، ص435)
6- يكي از بزرگترين تعاليم اخلاقي اسلام محترم شمردن مقدسات جامعه است. هر فردي وقتي براي چيزي قداست خاصي قايل شد به آن احترام مي گذارد و از حريم آن دفاع مي كند و بهيچ وجه راضي نمي شود كه ديگري به مقدسات او اهانت كند و آن ها را به باد فحش بگيرد و كوچكترين توهيني به مقدسات او (هر چند پوچ و خرافي باشد) باعث مي شود كه او هم بخاطر تعصب جاهلي خود متقابلا به مقدسات مومنين فحش و ناسزا بگويد و به ساحت قدس الهي اهانت كند.
قرآن براي حفظ مقدسات ديني از نيش زبان و گزند مشركان، مومنان را از دشنام دادن به بتها بشدت منع مي كند و مي فرمايد: «نبايد شما مومنان به بتهاي آنان دشنام بدهيد زيرا عكس العمل آنان نيز اين خواهد بود كه از روي جهالت و لجاجت معبود حقيقي و پروردگار شما را دشنام دهند. »(انعام. 108)
مسعده بن صدقه از امام صادق (ع) سوال مي كند كه معني كلام پيامبر (ص) چيست كه فرمود:«شرك از حركت مورچه بر روي يك سنگ صاف در شب تاريك مخفي تر است؟!» امام فرمود:«مومنان به بت هاي مشركان دشنام مي دهند و در نتيجه مشركان هم به معبود مومنان ناسزا مي گويند پس خداوند از دشنام به بت ها نهي فرموده تا كافران معبود مومنان را دشنام ندهند پس مومنان به واسطه دشنام به بت ها، مشرك مي شوند در حاليكه خود نمي دانند. »(وسائل الشيعه، ج11، ص498)
به همين جهت ملاحظه مي كنيم اميرمومنان (ع) هنگامي كه در جنگ صفين شنيد جمعي از اصحاب، معاويه و پيروان او را دشنام مي دهند فرمود:«من دوست ندارم كه شما فحاش باشيد لكن اگر شما بجاي دشنام اعمال و احوال آن ها را ذكر كنيد به حق نزديكتر و براي اتمام حجت بهتر است.» (نهج البلاغه، خطبه 199)

پرسمان دانشجویی