ثواب انفاق در راه خدا | کتابخانه مجازی الفبا

پاداش انسانهايي كه از مال خود به ديگران كمك مي كنند چيست؟

پرسشگر گرامي از اين كه سوال خود را با ما در ميان گذاشته ايد از شما متشكريم و اميدواريم كه نام ما و شما جزء اهل انفاق در درگاه الهي ثبت و ضبط گردد.
«انفاق» بيرون كردن مال از ملك و قرار دادن آن در ملك ديگرى است که يا از طريق صدقه و يا از بخشش کردن مال‏هاى خويش در راه جهاد و دين و هر آنچه خدا بدان فرمان داده است مي­باشد.[1] قرآن مي فرمايد: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْناكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ يَوْمٌ لا بَيْعٌ فِيهِ وَ...؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! از آنچه به شما روزى داده‏ايم، انفاق كنيد! پيش از آنكه روزى فرا رسد كه در آن، نه خريد و فروش است و... ».[2]
انفاقي خير و نيكو است كه انسان‌، بهترين و ارزشمندترين مال خود را در راه خدا بدهد: «لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّي‌َ تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّون‌َ؛ هرگز به نيكي و نيكوكاري نمي‌رسيد، مگر آن كه از آن چه دوست مي‌داريد در راه خدا انفاق كنيد».[3] امام صادق –عليه السلام- شكَر صدقه مي داد. به ايشان عرض شد: آيا شكَر صدقه مي دهيد؟ فرمود:آري، شكَر را از هر چيز ديگري بيشتر دوست دارم و از اين رو خوش دارم آن چه را بيشتر دوست دارم صدقه دهم.[4]
انفاق آثار فردي و اجتماعي، دنيوي و اُخروي در پي دارد، برخي از آثار آن را بيان مي کنيم:
1.انفاق، سبب آمرزش: «إِنْ تُبْدُوا الصَّدَقاتِ فَنِعِمَّا هِيَ وَ إِنْ تُخْفُوها وَ تُؤْتُوهَا الْفُقَراءَ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ يُكَفِّرُ عَنْكُمْ مِنْ سَيِّئاتِكُمْ ؛ اگر انفاقهاى خود را در راه خدا آشكار سازيد خوب است و اگر آن را پنهان داريد و به فقرا بدهيد به سود شما است و از گناهانتان مى‏بخشد ».[5]
2.انفاق، معامله پر سود با پروردگار:«إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتابَ اللَّهِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْناهُمْ سِرًّا وَ عَلانِيَةً يَرْجُونَ تِجارَةً لَنْ تَبُورَّ؛ كسانى كه كتاب الهى را تلاوت مى‏كنند، و نماز را بر پا مى‏دارند، و از آنچه به آنها روزى داده‏ايم در پنهان و آشكار انفاق مى‏كنند، آنها اميد تجارتى دارند كه نابودى و فساد و كساد در آن نيست».[6]
تلاوت درآيه به معنى قرائت خالى از تفكر و انديشه نيست، بلکه خواندنى مراد است، كه سرچشمه فكر باشد. فكرى كه سرچشمه عمل صالح گردد، عملى كه از يك سو انسان را به خدا پيوند دهد كه مظهر آن نماز است، و از سوى ديگر به خلق خدا ارتباط دهد كه مظهر آن انفاق است. انفاق از تمام آن چه خدا به انسان داده، از علمش، از مال و ثروت و نفوذش، از فكر نيرومندش از اخلاق و تجربياتش، و در يك كلام، از تمام نعمتهاي خدا دادى. اين انفاق گاهى مخفيانه صورت مى‏گيرد تا نشانه اخلاص كامل باشد «سرا» و گاه آشكارا تا مشوق ديگران گردد و تعظيم شعائر شود «علانية».
3.انفاق مايه فزونى نه كمبود: «قُلْ إِنَّ رَبِّي يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ يَقْدِرُ لَهُ وَ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَيْ‏ءٍ فَهُوَ يُخْلِفُهُ وَ هُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ؛ بگو: پروردگارم روزى را براى هر كس بخواهد توسعه مى‏دهد و براى هر كس بخواهد تنگ (و محدود) مى‏سازد، و هر چيزى را (در راه او) انفاق كنيد جاى آن را پر مى‏كند و او بهترين روزى دهندگان است».[7]
انفاق يك درهم در راه خدا مانند دانه‌اي مي‌ماند كه با كاشته شدن، به هفت خوشه و هر خوشه به صد دانه تبديل مي‌شود. البته خداوند چه بسا آن را براي برخي چند برابر مي كند؛ «مثل الّذين ينفقون أموالهم في سبيل الله كمثل حبّة أنبتت سبع سنابل في كلّ سنبلة مائة حبّةٍ والله يضاعف لمن يشاء والله واسع عليمٌ؛ كساني كه تموال خود را در راه خدا انفاق مي كنند، همانند بذري هستند كه هفت خوشه بروياند؛ كه در هر خوشه، يك صد دانه باشد؛ و خداوند آن را براي هر كس بخواهد، دو يا چند برابر مي كند؛ و خدا وسيع و دانا است».[8]
پيامبر – صل الله عليه و آله و سلم – مي فرمايد:« مَن اَيقَنَ بِالخلف سَخت نَفسه بِالنَفَقَه؛ كسى كه يقين به عوض و جانشين داشته باشد در انفاق كردن سخاوتمند خواهد بود».[9]
4. آثار فردي انفاق: «وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَلِأَنْفُسِكُمْ...؛ منافع انفاق به خود شما بازگشت مى‏كند...».[10] اين مطلب را بايد دانست كه هر كار خوب و سازنده و يا كار ناشايست به خود ما اثرش بر مي گردد. بنابراين با دانستن اين مطلب انگيزه و شوق انسان بيشتر مي شود كه، به سمت كارهاي درست رو بياورد و از اعمال نادرست دوري كند.
5. برخورداري از اجر بزرگ: « آمنوا بالله و رسوله و أنفقوا مما جعلكم مستخلفين فيه فالذين آمنوا و أنفقوا لهم أجر كبير؛ به خدا و پيامبر او ايمان آوريد و از آن چه شما را در(استفاده از) آن جانشين كرده است انفاق كنيد؛ زيرا كساني از شما كه ايمان آورده و انفاق كنند پاداش بزرگي خواهند داشت».[11] به راستي اين چه پاداش عظيم و بزرگي است كه خداي با اين عظمت آن را بزرگ مي شمرد؟!
در مورد انفاق و ديگران بايد دقت داشت كه عزت نفس فردي كه به او كمك مي شود زير سوال نرود. فقيري از انصار براي تقاضاي كمك، نزد امام حسين – عليه السلام - آمد. آن حضرت قبل از آن كه فقير سخن بگويد به او فرمود: برادر انصاري! چهره ي خود را از ذلت تقاضا كردن حفظ كن و تقاضاي خود را در صفحه اي بنويس. من به خواست خدا، آن چه را مايه ي شادماني ات به تو خواهم داد.[12] به راستي حسيني كه جان خود را در راه خدا مي دهد، مال ديگر براي او چيزي نيست!
در اين روايات که در مورد انفاق مي باشد، مقداري تأمل كنيد:
پيامبر اكرم- صل الله عليه و اله وسلم- مي فرمايد:« هيچ مالي بر اثر صدقه دادن كم نشده است، پس اعطا كنيد و نترسيد».[13]
امام علي –عليه السلام- مي فرمايد:« راستي شما به دادن آن چه عطا مي كنيد نيازمندتريد تا نياز فقير به آن چه از شما مي گيرد».[14]
بيايد براي امام زمان –عليه السلام- گاهي صدقه و انفاقي را انجام دهيم و به محضرش هديه دهيم.
كتاب جهت مطالعه ي بيشتر؛
آموزه هاي اخلاقي- رفتاري امامان شيعه-عليهم السلام-، محمد تقي عبدوس و محمد محمدي اشتهاردي، بوستان كتاب.[1] . طبرسى، فضل بن حسن؛ ‏مجمع البيان فى تفسير القرآن، تحقيق محمد جواد بلاغى، انتشارات ناصر خسرو، تهران، 1372 ش، چاپ سوم ،ج2 ص 515
[2] . بقره/254.
[3] . آل عمران‌/ 92.
[4] . ميزان الحكه، ج12، ص385.
[5] . بقره/271.
[6] . فاطر/ 29.
[7] . سبأ /39.
[8] . بقره/261.
[9] . عروسى حويزى، عبد على بن جمعه؛ تفسير نور الثقلين، انتشارات اسماعيليان،‏تحقيق سيد هاشم رسولى محلاتى‏، قم،‏ 1415 ق،‏ چاپ چهارم، ج 4 ص 340.
[10] . بقره/272.
[11] . حديد/7.
[12] . آموزه هاي اخلاقي- رفتاري امامان شيعه-عليهم السلام-، ص54.
[13] . ميزان الحكمه، ج12، باب انفاق.
[14] .همان.

پرسمان دانشجویی