عبادت هدف خلقت | کتابخانه مجازی الفبا

چرا خداوند مارا خلق كرد و در قران مي فرمايد جن وانس را جز براي عبادت نيافريديم مگر به عبادت ما نياز دارد؟

بعضى‏ها كارى را انجام مى‏دهند براى اين كه سودى ببرند، مثلًا كسى خانه‏اى را مى‏سازد كه در آن سكونت كند يا خانه‏اى مى‏سازد كه بفروشد و از آن سود ببرد. غرض از خانه‏سازى در اينجا، سود بردن صاحب خانه است. گاه هدف از ساختن اين بنا سود بردن نيست، جود كردن است، مثل كسى كه وضع مالى‏اش از راه حلال درست است، مسكن دارد و در عين حال براى دانشجويان خوابگاه مى‏سازد. او سودى نمى‏برد ولى جود مى‏كند، اگر اين كار را نكند ناقص است، سخاوت ندارد، چون مى‏خواهد به جود و سخاوت كه يك كمال است برسد خوابگاه مى‏سازد.
پس بعضى‏ها ناقصند، كار انجام مى‏دهند تا سود ببرند، بعضى‏ها ناقصند كارى انجام مى‏دهند تا به كمال برسند. ذات اقدس اله نه از قسم اول است نه از قسم دوم، نه جهان را آفريد كه سودى ببرد و نه جهان را آفريد كه به كمال برسد. او «غنىٌّ عن العالمين» است. كسى كه هستى محض و كمال صرف است كمبودى ندارد تا كارى را انجام دهد و آن كمبود را رفع كند بلكه چون عين كمال است، جود و سخاوت از او ترشح مى‏كند و نشأت مى‏گيرد. او خودش هدف است و منزّه از آن است كه هدف داشته باشد(جوادى آملى، عبدالله، توصيه‏ها، پرسش‏ها و پاسخ‏ها، نهاد نمايندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاه‏ها، ص 61 و 62.)
اينكه خداوند انسان را براى عبادت آفريد براى اين است كه انسان عبادت كند نه براى اينكه خودش عبادت شود يعنى فايده عبادت به انسان باز مى گردد نه به خدا. و از همين رو نفرمود: «و ما خلقت الجن و الانس الا لاعبد» يعنى من جنّ و انس را نيافريدم جز اينكه پرستيده شوم، بلكه فرمود : « وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُون » « من جنّ و انس را نيافريدم جز براى اينكه عبادت كنند » (الذاريات : 56 ) (علامه طباطبايى، الميزان، ج 18، ص 420).
عبادت يعني كارهايي كه انسان را به خدا نزديك و شبيه مي كند. اگر انسان به خدا نزديك و شبيه شد آنوقت مانند خدا كار مي كند و مي شود مظهر اراده خدا و اين همان كمال او است.
همچنين خداوند در انتظار اطاعت و عبادت كسى نيست و اطاعت و عبادت و طغيان بندگان نفع و ضررى براى خداوند ندارد. قرآن مجيد در اين باره مى‏فرمايد: وَ مَنْ يَنْقَلِبْ عَلى‏ عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَضُرَّ اللَّهَ شَيْئا هر كس به جاهليت و گمراهى پسروى كند هرگز خدا را زيان نمى‏رساند،(آل عمران 144) و يا در آيه ديگر مي فرمايد : در سوره ابراهيم فرمود: « إِنْ تَكْفُرُوا أَنْتُمْ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ جَميعاً فَإِنَّ اللَّهَ لَغَنِيٌّ حَميدٌ » « اگر همه مردم روى زمين كافر بشوند نقصى بر خدا وارد نيست و كمبودى براى خدا ايجاد نمى‏شود»(ابراهيم ، 8 ) در نتيجه هرگاه هدف از عبادت اين باشد كه نيازمنديهاى خدا را برطرف كنيم و از پرستش خود بهره اى به او برسانيم، در اين صورت پرسش ياد شده پيش مى آيد كه خداوند وجودى نامحدود و نامتناهى و پيراسته از هرگونه نقص و نياز است پس چه احتياجى به پرستش ما دارد؛ ولى هرگاه هدف از پرستش او، تكامل خود ما باشد، در اين موقع عبادت وسيله تكامل و سعادت ماست و دستور او به عبادت، يك نوع لطف و مرحمت و راهنمايى خواهد بود كه ما را به كمال شايسته برساند.
عبادت و نيايش و هرگونه كارى كه براى رضاى خداوند انجام مى گيرد، داراى يك سلسله آثار گرانبهاى فردى و اجتماعى است و در حقيقت ازعالى ترين مكتبهاى تربيتى و اخلاقى مى باشد زيرا:
اولا: پرستش خدا و عبادت وى حس تقدير و شكرگزارى را در انسان زنده مى كند، قدردانى از مقامى كه نعمتهاى بزرگ و پر ارزشى را در اختيار انسان نهاده، نشانه لياقت و شايستگى او نسبت به الطافى است كه در حق او انجام گرفته است. تشكر و سپاسگزارى از مقام خداوند اين نتيجه را دارد كه فرد سپاسگزار با عرض تشكر و انجام وظيفه، حق شناسى خود را در برابر نعمتهايى كه خدا در اختيار اوگذاشته است آشكار و هويدا مى سازد.
ثانيا: عبادت و پرستش خدا مايه تكامل روحى انسان است؛ چه تكاملى بالاتر از اين كه روح و روان ما با جهان بيكران كمال مطلق خدا مرتبط گردد و در انجام وظايف بندگى و كارهاى زندگى، از قدرت نامتناهى و نيروى نامحدود او استمدادبطلبد و به اندازه اى شايسته و لايق گردد كه بتواند با او سخن بگويد. اين مزايا كه بطور اختصار بيان گرديد در تمام عباداتى كه بطور صحيح انجام گيردوجود دارد؛ در عين حال، هر يك از عبادات مانند نماز، روزه، حج و اثر ومزيت مخصوص خود را دارند.

پرسمان دانشجویی