سير و سفر در اسلام | کتابخانه مجازی الفبا

باسلام. چرا در اسلام به سير و سفر توصيه شده؟آيا رفتن به منطقه اي ديگه براي شغل و اقامت به مدت چند سال هم نوعي مسافرت هست؟

مسافرت، دنياى جديدى را به روى مسافر مى گشايد، دنيايى كه پيش از آن، چيزى درباره آن نمى دانست و يا هر چه داشت ساخته و پرداخته ذهن و خيال او بود، با سفر كردن اين ذهنيت به عينيت و آن خيال به واقع تبديل مى شود.
سفر; شناخت انسان را از جهان توسعه مى دهد.
سفر; انسان را از محيط بسته و محدودش به محيطى وسيعتر و گسترده تر مى برد.
سفر; به زندگى معنايى ديگر مى دهد و به آن عمق مى بخشد.
سفر; انسان را جهانديده و با تجربه مى سازد.
سفر; معلّم و پندآموزى قوى و مؤثر است كه دانشجويش مسافر و كتابش جهانِ طبيعت و صفحه آثار هستى و درسش آينده نگرى و هدفش حركت در مسير زندگانى بهتر است.
سفر; نشان از حس كنجكاوى انسان براى كشف و شناسايى مجهولات دارد.
سفر; از سه عنصر سلامتى، فراست و روشنايى تركيب يافته و اين كلمه رمزى است از اين سه و آن سه ارمغانى است براى مسافر.
در سفر است كه با اقوام و ملتها و فرهنگهاى گوناگون آشنايى بدست مى آيد.
در سفر با گذشته تاريخ پيوند مى خوريم.
در سفر با قدرت و عظمت جهان كه از آثار صنع صانع قدير و عظيم و حكيم و عليم است بيشتر آشنا مى شويم.
در سفر به تواناييهاى خود و نقاط قوت و ضعف خويش، آگاهى مى يابيم.
در سفر همراهان را به خوبى مى توان شناخت.
به هر حال در هر سفرى راهى هست و راهروى و مقصدى در پيش، و توشه اى لازم و هر يك را چند و چونى است و آدابى چند، كه به بيان آن مى پردازيم.
انواع سفر:
مسافرت با توجه به انگيزه ها و اهدافى كه مسافر دارد تقسيمات مختلفى مى يابد و با توجه به آثار و اهداف مسافرت تقسيماتى ديگر پيدا مى كند.
بطور كلى مى توان مسافرت را به دو قسم تقسيم نمود:
1 ـ سفر ظاهرى
2 ـ سفر معنوى
مقصود از سفر ظاهرى، حركت و جابجايى ظاهرى انسان از مكانى به مكان ديگر است و منظور از سفر معنوى; سير و سلوك و انتقال روح انسانى است از حالات ظلمانى به حالات نورانى، و دارا شدن سنخيت لازم براى پيوند با معشوق ازل و ابد و انبيا و اوليا.
سفر ظاهرى خود تقسيماتى دارد كه از اين قرار است:
1 ـ سفر براى تحصيل علم و دانش «علوم الهى يا علوم بشرى».
2 ـ سفر براى كار، تحقيق وپژوهش و بررسى و مطالعه آثار گذشتگان و نيز مطالعه و بررسى بر روى اقوام و مليتها و فرهنگهاى مختلف، و يا مطالعه در طبيعت و جهان هستى و...
3 ـ سفر براى حفظ دين و ايمان:
گاه براى فرد يا افرادى، زندگى در مكانى، موجب ضايع شدن و از بين رفتن دين و ايمان آنها مى شود، لذا تصميم به هجرت و سفر به نقطه اى ديگر مى گيرد، جايى كه اين خطر يا نباشد يا كمتر باشد، نمونه روشن آن در صدر اسلام، مهاجرت مسلمانان از مكه به حبشه است.
4 ـ سفر براى تبليغ دين.
مانند سفرهاى فضلا و روحانيون محترم به نقاط مختلف داخل يا خارج از كشور.
5 ـ سفر براى تجارت.
6 ـ سفر براى سياحت.
7 ـ سفر براى زيارت.
اهداف سفر:
امام صادق (عليه السلام) فرموده اند: از وصاياى پيامبر عزيز اسلام (صلى الله عليه وآله) به حضرت على (عليه السلام) اين بود كه:
اى على، سزاوار نيست انسان خردمند سفر نمايد مگر در سه مورد (و براى يكى از اين سه هدف):
1 ـ براى ترميم معاش (تأمين زندگى خويش) يعني كار.
2 ـ توشه اندوزى براى آخرت (با انجام سفرهاى واجب و مستحب).
3 ـ براى لذت حلال (تفريح). (عن الصادق (عليه السلام) عن آبائه فى وصيّة النبىّ (صلى الله عليه وآله) لعلىّ (عليه السلام) قال: يا علىّ لاينبغي للرّجل العاقل اَن يكون طاعِناً الاّ في ثلاث: مرّمة لمعاش أو تزود لمعاد أو لذة في غير محرّم. وسائل الشيعه، ج8، ص248، روايت 2; و نيز نگاه كنيد به روايت1، ص249، روايت 6 و 7).
آثار و فوايد مسافرت:
1 ـ صحت و تندرستى:
رسول گرامى اسلام (صلى الله عليه وآله) فرمود: سفر كنيد تا تندرست باشيد. (وسائل الشيعه، ج8، ص250، قال رسول الله (صلى الله عليه وآله): سافِروا تصِحّوا).
امام سجاد (عليه السلام) فرموده اند: به حج و عمره برويد تا بدنهاى شما سالم بماند. (همان، ص5، قال على بن الحسين (عليهما السلام): حجّوا و اعتمروا تصّح أبدانكم. و ص9، قال على بن الحسين (عليهما السلام): حجّوا واعتمروا تصحّ أجسامكم).
2 ـ پند آموزى و عبرت گيرى
با مسافرت و مطالعه و بررسى آثار بجامانده از گذشتگان، انسان به بىوفايى دنيا و زوال قدرتها و مقامها پى مى برد و نيز به عاقبت نافرجامِ ستمگران و ظالمان آگاهى مى يابد و همه اينها براى او درس عبرت و پندى آموزنده مى گردد كه مبادا همان راه را برود و آنچنان به زر و زينت دنيا و پُستهاى آن دل خوش كند كه گذشتگان كردند. يكى از دلايل ترغيب به سفر، در قرآن همين است:
قرآن كريم: } قُلْ سِيرُوا فِي الاْرْضِ ثُمَّ انْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ (نمل: 69، نكـ : آل عمران: 137، انعام: 11، نحل: 36، عنكبوت: 20، روم: 42).
3 ـ آشنايى بيشتر با عظمت و قدرت پروردگار متعال
با ديدن وسعت جهان (آنهم در كره خاكى) و زيبائيهاى گوناگون و عجايب و شگفتيهاى فراوان آن بيشتر در برابر خالق متعال سرِ خضوع و خشوع فرود مى آوريم:
سعدى گفته است:
اگر مطالعه خواهد كسى، بهشت برين را *** بيا مطالعه كن، گو، به نوبهار زمين را
شگفت نيست اگر از طين به دركند گل نسرين *** همان كه صورتِ آدم كند سُلاله طين را
4 ـ آشنايى با فرهنگها و مليت هاى مختلف
خداوند در قرآن فرموده است: ما شما را از نرى و ماده اى آفريديم و شما را جماعت ها و قبيله ها قرار داديم تا با يكديگر آشنا شويد.( حجرات: 13). طبيعى است يكى از راههاى تحقّق اين هدف و يا مقدمه آن، مسافرت است.
5 ـ سود مادى (ازدياد رزق وروزى)
امام سجاد (عليه السلام) فرمود: «به حج و عمره برويد تا تندرست باشيد و رزق شما توسعه يابد» (وسائل الشيعه، ج8، ص5 و 9).
يكى از راههاى ارتباط با اقوام ديگر، رابطه اقتصادى و تجارى است كه معمولاً از طريق سفر حاصل مى گردد و عايدات و منافعى را به دو طرف معامله (افراد باشند يا ملّتها و يا دولتها) مى رساند.
در شعرى منسوب به اميرمؤمنان على بن ابى طالب (عليه السلام) چنين آمده است:
(اگر در شهرى دچار تنگى روزى شدى و اميدى به توسعه آن نداشتى، كوچ كن (وراه سفر پيش گير) چرا كه زمين پروردگار وسيع و طول و عرض آن زياد و از مشرق تا مغرب است. ديوان منسوب به امام على (صلى الله عليه وآله)، ص36:
و اذا رأيت الرّزق ضاقَ ببلدة *** و خشيتَ فيها اَن يضيق المكسب
فارْحَل فأرض اللهِ واسعة الفضا *** طولا و عرضاً، شرقها و المغرب
به مناسبت، در همين جا چند بيت شعر ديگر كه منسوب به حضرت امير (عليه السلام) است مى آوريم:
(از وطن خويش بدنبال كسبِ كمال بيرون برو و راه غربت و سفر را در پيش گير; زيرا كه در سفر پنج فايده نهفته است:
1 ـ روحيه انسان با نشاط مى شود.
2 ـ سود مادى براى تأمين زندگى در پى دارد.
3 ـ به انسان علم و آگاهى مى بخشد.
4 ـ آداب و سنّتها را مى آموزد.
5 ـ با انسانهاى بزرگوار، دوست و آشنا و همراه مى گردد.
اگر بگويى: سفركردن، خوارى و ذلت، و رنج و محنت به همراه دارد و
پيمودن بيابانها و به جان خريدن سختيها و دشواريها را در پيش دارد، پاسخ اين
است كه:
براى جوانمرد، مرگ، بهتر از ماندن و زندگى كردن در بين سخن چينان و بدگويان و حسودان است (ديوان منسوب به امام على (عليه السلام)، ص45:
تَغرَّبْ عن الأوطان في طلبِ الْعُلى *** و سافِر ففي الأسفارِ خمس فوائد
تفرّجُ هَمٍّ وَاكْتِسابُ مَعيشة *** و علمٌ و آدابٌ و صُحْبةُ ماجد
فان قيل في الأسفار ذلٌّ و مِحنةٌ *** و قَطْعُ الفيافى و ارتكابُ الشدائد
فموتُ الفتى خيرٌ له من قيامهِ *** بدار هَوان بين واش و حاسد
با مطالبي كه بيان شد، علت اهتمام اسلام به مسافرت و سفر مشخص شد و با انواع مسافرتها نيز آشنا شديم. و دانستيم كه سفر كاري نيز مي تواند به عنوان مسافرت تلقي شود.

پرسمان دانشجویی