آثار حسادت | کتابخانه مجازی الفبا

آثار حسادت چيست؟

حسد آثار بسيار زيانباري از نظر فردي و اجتماعي و مادي و معنوي به بار مي آورد و کمتر صفتي از صفات رذيله است که اين همه پيامدهاي سوء داشته باشد، مهمترين آنها آثار زير است:
نخست اينکه حسود دائما ناراحت است و همين امر سبب بيماري جسمي و رواني او مي شود، هر اندازه ديگران صاحب موفقيت بيشتر و نعمت هاي فزون تر گردند او به همان اندازه ناراحت مي شود تا آنجا که گاه خواب و آرامش و استراحت را به کلي از دست مي دهد و بيمار و رنجور و نحيف و ضعيف مي شود، در حالي که امکانات خوبي دارد و اگر اين رذيله را از خود دور مي ساخت براي خودش زندگي آبرومند و مرفهي داشت.
در احاديث فراواني به اين نکته اشاره شده و معصومين: نسبت به آن هشدار داده اند، از جمله در حديثي از اميرمؤمنان علي (ع) مي خوانيم که فرمود: «اسوء الناس عيشا الحسود! ؛ بدترين مردم از نظر (آرامش در) زندگي حسود است» ! (34)
همين معني در حديث ديگري از آن حضرت (ع) به صورت فشرده تري نقل شده که فرمود: «لاراحة لحسود؛ حسود راحتي ندارد» ! (35)
در تعبير ديگري از همان حضرت مي خوانيم: «الحسد شر الامراض؛ حسد بدترين بيماريهاست» ! (36)
و در تعبير ديگري آمده است: «العجب لغفلة الحساد عن سلامة الاجساد؛ تعجب مي کنم چگونه حسودان براي سلامتي جسم خود ارزش قائل نيستند و از آن غافلند» ! (37)
[141]
اين سخن را با حديث ديگري از آن حضرت به پايان مي بريم، هر چند احاديث در اين زمينه بسيار است، فرمود: «الحسد لايجلب الا مضرة و غيظا، يوهن قلبک، و يمرض جسمک؛ حسد جز زيان و خشم چيزي در وجود انسان ايجاد نمي کند، حسد سبب مي شود که قلب انسان ناتوان و جسم او بيمار گردد» ! (38)
ديگر اينکه زيانهاي معنوي حسد از زيانهاي مادي و جسماني آن به مراتب بيشتر است، زيرا حسد ريشه هاي ايمان را مي خورد و نابود مي کند و انسان را نسبت به عدل و حکمت الهي بدبين مي سازد، چرا که حسود در اعماق قلبش به بخشنده نعمت ها يعني خداوند بزرگ معترض است!
در حديث معروفي از اميرمؤمنان علي (ع) مي خوانيم: «لاتحاسدوا فان الحسد ياکل الايمان کما تاکل النار الحطب؛ نسبت به يکديگر حسد نورزيد، چرا که حسد ايمان را مي خورد همان گونه که آتش هيزم را مي خورد» ! (39)
همين معني از بنيانگذار اسلام پيغمبر اکرم (ص) و از فرزند گراميش امام باقر (ع) نيز نقل شده است.
در حديث ديگري که مرحوم کليني در کافي آورده است از امام صادق (ع) مي خوانيم: «آفة الدين الحسد و العجب و الفخر؛ آفت دين و ايمان، حسد و خودبيني و فخرفروشي است» ! (40)
از همان امام بزرگوار (ع) نقل شده است که فرمود: «ان المؤمن يغبط و لايحسد، و المنافق يحسد و لايغبط! ؛ مؤمن غبطه مي خورد (و تمناي نعمت هايي شبيه ديگران مي کند ولي) حسد نمي ورزد، در حالي که منافق حسد مي ورزد و غبطه نمي خورد» ! (41)
از اين حديث به خوبي استفاده مي شود که حسد با روح ايمان سازگار نيست و هماهنگ با نفاق است.
در بحث هاي گذشته نيز در حديث قدسي خوانديم که خداوند به موسي بن عمران فرمود: «از حسد بپرهيز که حسود نسبت به نعمت هاي من خشمگين است و با قسمت من
[142]
در ميان بندگانم مخالف مي باشد» !
سومين اثر زيانبار ديگر حسد اين است که حجاب ضخيمي در برابر معرفت و شناخت حقايق مي افکند، چرا که حسود نمي تواند نقطه هاي قوت محسود را ببيند هر چند استاد و مربي و بزرگ او باشد، بلکه دائما چشم او در پي جستجو براي نقاط ضعف است و اي بسا به خاطر حسد، خوبي را بدي و نقاط قوت را ضعف بپندارد و از آنها دوري کند. به همين دليل از اميرمؤمنان علي (ع) مي خوانيم: «الحسد حبس الروح؛ حسد روح انسان را زنداني مي کند و از درک حقايق باز مي دارد» . (42)
چهارمين اثر زيانبار حسد اين است که انسان دوستان خود را از دست مي دهد، زيرا هر کس داراي نعمتي است که احيانا ديگري ندارد و اگر انسان داراي صفت رذيله حسد باشد طبعا نسبت به همه مردم حسد مي ورزد و همين امر سبب مي شود که افراد از او دوري کنند و پيوندهاي محبت ميان او و ديگران گسسته شود.
شاهد اين سخن کلام پرباري است که از اميرمؤمنان علي (ع) نقل شده که فرمود: «الحسود لا خلة له؛ حسود، دوستي ندارد» . (43)
پنجمين اثر سوء حسد آن است که انسان را از رسيدن به مقامات والا بازمي دارد به گونه اي که شخص حسود هرگز نمي تواند از مديريت بالايي در جامعه برخوردار شود چرا که حسد، ديگران را از گرد او پراکنده مي کند و کسي که داراي قوه دافعه است هرگز به بزرگي نمي رسد.
شاهد اين سخن گفتار ديگري از علي (ع) است که فرمود: «الحسود لايسود؛ حسود هرگز به سيادت و بزرگي نمي رسد» . (44)
ششمين اثر بسيار منفي حسد آلوده شدن به انواع گناهان ديگر است، زيرا حسود براي رسيدن به مقصد خود يعني زايل کردن نعمت از ديگران، به انواع گناهان مانند ظلم و غيبت و تهمت و دروغ و سعايت و غير آن متوسل مي شود و تمام نيروي خود را به کار مي گيرد تا محسود را به زمين زند لذا از هر وسيله نامشروعي براي وصول به اين مقصد نامشروع کمک گيرد.
[143]
باز شاهد اين سخن، کلام نوراني ديگري از اميرمؤمنان علي (ع) است که فرمود: «الحسود کثير الحسرات، و متضاعف السيئات؛ حسود بسيار حسرت و اندوه دارد و گناهانش پيوسته افزوده مي شود» ! (45)
هفتمين بدبختي حسود اين است که پيش از آنکه به «محسود» زيان برساند به خودش ضرر مي زند، چرا که قبل از هر چيز خودش را گرفتار ناراحتي روح و جسم و عذاب دنيا و عقبي مي سازد.
در احاديث اسلامي به اين حقيقت اشاره شده، امام صادق (ع) در حديثي مي فرمايد: «الحاسد مضر بنفسه قبل ان يضر بالمحسود، کابليس اورث بحسده بنفسه اللعنة، و لآدم (ع) الاجتباء و الهدي... ؛ حسود پيش از آنچه مي تواند به «محسود» ضرر برساند به خويشتن زيان مي رساند، مانند ابليس که با حسدش لعنت براي خود آفريد و براي آدم برگزيدگي و هدايت» . (46)
34- تصنيف غررالحکم، صفحه 300 و 301؛ شرح غررالحکم، 2931.35- بحار الانوار، جلد 70، صفحه 256.36- شرح غررالحکم، 331.37- بحارالانوار، جلد 70، صفحه 256.38- بحارالانوار، جلد 70، صفحه 256.39- تصنيف غررالحکم، ص 300؛ شرح غرر، 10376.40- اصول کافي، جلد 2، صفحه 307.41- همان مدرک.42- شرح غررالحکم، شماره 371.43- شرح غررالحکم، 885.44- غررالحکم، 1017.45- تصنيف الغرر، صفحه 301؛ شرح غررالحکم، 1520.46- بحارالانوار، جلد 70، صفحه 255.

پرسمان دانشجویی